Chuyện về những Bà mẹ Việt Nam Anh hùng ở Diên Sanh
Tuy tuổi 'xưa nay hiếm' nhưng mỗi khi nhắc đến chuyện làm cách mạng, những người thương yêu đã hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, đôi mắt Mẹ Việt Nam Anh hùng (VNAH) Lê Thị Sô ở thôn Trung Trường và Mẹ VNAH Đặng Thị Thỉ ở thôn Thiện Đông, xã Diên Sanh lại ngấn lệ. Bởi với các mẹ, thời gian có trôi qua bao nhiêu thì ký ức về những ngày tháng chiến tranh ác liệt, chồng và con mình đã anh dũng chiến đấu, ra đi mãi mãi vì quê hương, đất nước vẫn như mới hôm qua.

Mẹ VNAH Lê Thị Sô luôn giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ -Ảnh: K.S
Mẹ Sô năm nay tròn 100 tuổi. Đi lại không còn nhanh nhẹn nhưng đôi mắt mẹ vẫn còn sáng, trí nhớ của mẹ vẫn còn minh mẫn. Mẹ kể, gia đình mẹ có 3 mẹ VNAH (mẹ chồng, chị dâu mẹ Sô và mẹ Sô); 7 người hy sinh trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, trong đó có chồng và 1 người con trai của mẹ.
Chồng mẹ, liệt sĩ Võ Toàn những năm 1967-1968 là Phó Chủ tịch kiêm tài chính-kinh tế xã Hải Tân (cũ). Những năm kháng chiến, căn nhà tranh vách đất 4 gian, gian trong cùng trên trần nhà có làm cái trát dùng để cất trữ lương thực đồng thời là nơi giúp cán bộ trú ẩn. Nhờ vậy, nhiều lần, địch đến kiểm tra, lùng sục khắp nhà nhưng vẫn không phát hiện cán bộ. Dù con đông, lương thực thiếu thốn nhưng vợ chồng mẹ luôn tiết kiệm, dành lúa, gạo để tiếp tế cho bộ đội.
Hoạt động cách mạng bí mật, bị chỉ điểm nên năm 1967, ông Võ Toàn, chồng mẹ Sô bị địch bắt giam tại Lao Xá Quảng Trị. Sau nhiều trận tra tấn dã man, không khai thác được thông tin gì, gần một năm từ ngày bắt giam, địch buộc phải thả ông về. Dù trên cơ thể chằng chịt thương tích do bị tra tấn nhưng ông vẫn kiên trì tham gia cách mạng. Ngày 11/9/1968, ông Võ Toàn và đồng đội đang trên đường đi thu mua gạo cho bộ đội ở xã Hải Tân (cũ) nay là xã Nam Hải Lăng thì bị địch càn quét.
Từ dưới hầm lên, ông cùng đồng đội kiên quyết không chịu đầu hàng nên bị chúng bắn xuyên ngực và hy sinh tại chỗ. Vì biết trước sẽ khó thoát, quá trình lẩn trốn, ông Toàn và đồng đội đã đào đất lấp giấu tài liệu mật nên quân địch không thể tìm thấy, đảm bảo an toàn cho cán bộ cách mạng địa phương. Liệt sĩ Võ Toàn hy sinh khi người con út vừa mới lên 2 tuổi, để lại mẹ Sô và đàn con thơ.
“Xã Diên Sanh có 51 mẹ VNAH và hiện chỉ có 2 mẹ VNAH còn sống là mẹ Sô và mẹ Thỉ. Với lòng biết ơn sâu sắc, trân trọng những đóng góp lớn lao, sự hy sinh thầm lặng của các mẹ đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng của dân tộc, những năm qua, cấp ủy, chính quyền, các cơ quan, đơn vị cùng các tổ chức chính trị-xã hội trên địa bàn xã luôn dành sự quan tâm đặc biệt, chăm lo chu đáo các mẹ VNAH thông qua nhiều hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn” thiết thực như: Dâng hương viếng mộ liệt sĩ; vệ sinh nhà cửa; tặng quà; nấu mâm cơm nhân dịp tất niên, ngày Thương binh- Liệt sĩ 27/7 và dùng cơm cùng các mẹ trong không khí ấm cúng...
Qua các hoạt động tri ân ý nghĩa dành cho mẹ VNAH và các anh hùng liệt sĩ đã tạo không khí ấm cúng, góp phần an ủi, xoa dịu nỗi đau, sự mất mát, giúp các mẹ có những giây phút an vui, đầm ấm”, Trưởng phòng Văn hóa- Xã hội, UBND xã Diện Sanh Cao Thị Phương Nga cho hay.
Nuốt nỗi đau mất chồng, mẹ Sô tiếp tục nuôi giấu cán bộ, làm giao liên, tiếp tế lương thực cho bộ đội. Trong số 7 người con của mẹ, có 3 người con lớn lên đường làm cách mạng, 1 người là liệt sĩ khi chỉ mới 15 tuổi.
“Dù mới chỉ là một cậu thiếu niên nhưng con trai mẹ là Võ Dĩnh có lòng yêu nước rất lớn, noi gương dũng cảm của bố tham gia lực lượng vũ trang huyện. Vào một ngày tháng 6/1972, khi đang cùng đồng đội trên đường đi họp bàn bí mật, anh bị địch phục kích thả bom và hy sinh. Hay tin, mẹ bàng hoàng, đau đớn lắm nhưng biết làm sao được vì con đã hiến dâng tuổi xuân cho quê hương, đất nước”, mẹ Sô kể trong nước mắt.

Mẹ VNAH Đặng Thị Thỉ cùng ăn bữa cơm ấm cúng do đoàn viên, thanh niên địa phương chuẩn bị-Ảnh: K.S
Cũng có chồng và con hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ như mẹ Sô, nhưng mẹ Thỉ có hoàn cảnh đặc biệt hơn. Mẹ Thỉ kể, mẹ lấy chồng chỉ sinh được 1 người con trai duy nhất. Vợ chồng mẹ tham gia nuôi giấu cán bộ, làm liên lạc, tiếp tế lương thực cho cán bộ cách mạng.
Năm 1968, chồng mẹ bị địch phục kích bắn gục tại nhà. Nối tiếp sự kiên cường, dũng cảm của bố, năm vừa tròn 18 tuổi, con trai mẹ là Lê Anh Tuấn hăng hái tham gia cách mạng, được bầu làm Phó an ninh xã. Trong một lần làm nhiệm vụ vào tháng 1/1975, khi đang ẩn nấp dưới hầm, anh bị địch xả súng bắn, hy sinh khi mới bước qua tuổi 23, thời điểm chỉ còn ít tháng nữa thôi là quê nhà được giải phóng.
“Con trai mẹ ngày ấy vì quyết tâm theo cách mạng nên dành tất cả tuổi xuân cho cách mạng, chưa có người yêu. Chồng hy sinh, người con duy nhất của mẹ cũng hy sinh, không có nỗi đau nào lớn hơn, nhưng mẹ đã cố gắng nén nỗi đau riêng, tiếp tục tham gia cách mạng với hi vọng một ngày không xa đất nước sạch bóng quân thù”, mẹ Thỉ nói mà đôi mắt ngấn lệ.
Gạt qua nỗi đau mất chồng, mất con, mẹ Sô và mẹ Thỉ luôn kiên cường khắc phục khó khăn để sống, lao động, cống hiến và nuôi dạy những người con còn lại nên người. Chiến tranh đã qua đi hơn nửa thế kỷ nhưng sự hy sinh thầm lặng và vĩ đại của mẹ Sô, mẹ Thỉ và biết bao Bà mẹ VNAH khác ở khắp mọi miền của đất nước vẫn sống mãi với thời gian. Họ là những “ngọn đuốc” cháy mãi trong lòng bao thế hệ người dân Việt Nam, được Tổ quốc ghi công ngàn đời.