Có chuyện càng sắp xếp thì các đơn vị sự nghiệp công lập càng phình ra không?

Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu tại phiên thảo luận.

Đây là câu hỏi mà theo Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cần được làm rõ khi giám sát về các đơn vị sự nghiệp công lập.

Tiếp tục phiên họp thứ 25, sáng 18/8 Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo Kế hoạch giám sát và Đề cương báo cáo của Đoàn giám sát về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập giai đoạn 2018 - 2023”.

Trình bày nội dung này, Phó trưởng đoàn thườn trực đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, nhóm các cơ quan chịu sự giám sát là nhóm trọng tâm, bao gồm: Chính phủ; các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Nhóm các cơ quan tổ chức có liên quan, bao gồm: các cơ quan Đảng ở Trung ương, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Văn phòng Quốc hội, Viện nghiên cứu lập pháp, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội.

Dự kiến, Đoàn giám sát tổ chức làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Y tế; Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội; Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Nội vụ; Bộ Tài chính; Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Đài Truyền hình Việt Nam; Đài Tiếng nói Việt Nam; Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ Việt Nam…).

Đoàn giám sát cũng tổ chức giám sát, làm việc với một số địa phương là các tỉnh, thành phố lớn, có nhiều đơn vị sự nghiệp công lập, có đặc thù, đại diện các khu vực, vùng miền... (khoảng 10 - 12 tỉnh, thành phố, dự kiến gồm: Hà Nội, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thanh Hóa, Quảng Bình, Khánh Hòa, Lâm Đồng, TP.HCM, Bình Dương, Bình Phước, Long An). Thời gian thực hiện: trong tháng 3 và tháng 4/2024.

Kết quả giám sát chuyên đề này sẽ được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp tháng 8/2024, sau đó gửi tới các vị đại biểu Quốc hội.

Điều hành phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nói, chuyên đề giám sát này rất rộng và cũng khá khó, bởi vì nội dung này từ xưa đến nay chưa giám sát bao giờ. Thứ hai là lĩnh vực các đơn vị sự nghiệp công lập thì thuộc rất nhiều lĩnh vực khác nhau và có rất nhiều luật nhưng không có một luật riêng nào cả.

“Chúng tôi xác định sẽ đến những nơi rất nổi tiếng, người ta làm được tốt thì xem người ta làm thế nào để nhân rộng ra; hai là đến những nơi làm kém, xem vì sao kém như vậy để khắc phục”, Trưởng đoàn giám sát Nguyễn Khắc Định cho biết.

Góp ý về nội dung, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng một trọng tâm cần đánh giá đúng là việc sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập.

“Vừa rồi mình sắp xếp có nhiều chỗ là cơ học, không làm mạnh lên mà còn làm cho yếu đi và khó hoạt động hơn, đây là một điểm vướng trong thực tiễn mà chúng ta hay nói là càng sắp xếp thì lại càng phình ra, có câu chuyện này không”, ông Phương nêu vấn đề.

Một trọng tâm giám sát nữa được ông Phương đề cập là việc hoàn thiện cơ chế, chính sách tự chủ và tài chính.

“Theo lý luận tự chủ là bao gồm cả 5 khâu, tự chủ về tổ chức, biên chế và con người, tự chủ về việc xây dựng phương án hoạt động, cuối cùng mới là tự chủ về tài chính. Ta làm tự chủ tài chính trước nên vướng cả cơ chế và nhiệm vụ được giao, vướng cả về phương án hoạt động và xây dựng nguồn lực”, ông Phương nhận xét.

Nhấn mạnh việc chọn chọn đột phá là tự chủ tài chính đã gây ra vướng rất nhiều cho các đơn vị sự nghiệp công lập, “bó tay, bó chân anh em”, ông Phương đề nghị qua giám sát phải đánh giá, phân tích được xem tự chủ như thế nào? Một phần hay tự chủ toàn bộ của từng nội dung đó và tự chủ tài chính thế nào?.

Phó thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cho biết, chủ đề giám sát “đang là một lĩnh vực chúng tôi cũng rất lúng túng. Quy định hiện nay của chúng ta lúc thì chồng chéo, lúc thì không cập nhật kịp, lúc thì rất rối. Nói chung là rất phức tạp, mỗi đơn vị bây giờ làm theo một kiểu riêng, rất khó”.

Lĩnh vực này, Phó thủ tướng nhìn nhận là đang ảnh hưởng rất lớn đến đời sống xã hội. “Chỉ nói riêng trường hợp trường học với bệnh viện là đã đủ rối vì nó ảnh hưởng đến từng nhà, từng người”, Phó thủ tướng nhìn nhận.

“Chúng tôi tin rằng sau cuộc giám sát này thì sẽ có sự điều chỉnh hợp lý, tốt hơn trước rất nhiều để chúng ta cải thiện tình hình. Chúng tôi cũng xin cam kết với các đồng chí là sẽ chuẩn bị chu đáo nhất cho báo cáo của Chính phủ để chúng ta có được một giải pháp tích cực”, Phó thủ tướng phát biểu.

Nguyễn Lê