Cô đỡ thôn bản: Lực lượng y tế đặc biệt ở vùng dân tộc thiểu số

Ðội ngũ này trực tiếp hỗ trợ, chăm sóc phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), góp phần giảm tử vong mẹ và trẻ dưới 5 tuổi

Gõ cửa từng nhà

Toàn tỉnh hiện có 266 cô đỡ thôn bản đã qua đào tạo, chủ yếu là người DTTS. Trong đó, 137 cô đỡ đang hoạt động thường xuyên, tập trung ở địa bàn phía Tây tỉnh.

Tranh thủ thời gian rảnh rỗi, bà Siu H’Jip (bìa phải) đến nhà chăm sóc sức khỏe cho sản phụ. Ảnh: NVCC

Năm 1992, bà Siu H’Jip (người Jrai, làng Chơ Ma, xã Ia Pa) được chọn tham gia lớp đào tạo cô đỡ thôn bản do Sở Y tế phối hợp với Bệnh viện Từ Dũ (TP Hồ Chí Minh) tổ chức. Trở về làng, bà miệt mài với công việc này suốt 33 năm nay.

Hằng ngày, tranh thủ thời gian rảnh, bà rong ruổi trên chiếc xe máy đến tận từng nhà tuyên truyền, thăm khám và vận động bà mẹ mang thai tới cơ sở y tế sinh con; hướng dẫn cách chăm sóc sức khỏe cho mẹ và bé. Chỉ cần nhận được điện thoại yêu cầu hỗ trợ từ người dân là bà lập tức lên đường.

Không ít lần bà trực tiếp đưa sản phụ đi khám thai định kỳ, theo dõi những ca sinh khó chuyển tuyến lên trung tâm y tế và chỉ yên tâm khi “mẹ tròn con vuông”.

Bà Siu H’Jip chia sẻ: Mức phụ cấp dành cho cô đỡ thôn bản hiện còn ít ỏi. Nhưng vì sức khỏe của bà con, tôi vẫn gắn bó với công việc. Có chồng con và họ hàng động viên, tôi càng thêm quyết tâm. Chỉ mong mỗi đứa trẻ sinh ra đều được an toàn, khỏe mạnh.

Còn chị Djen gắn bó với vai trò cô đỡ thôn bản tại làng Kon Ma Har (xã Đak Sơmei) từ năm 2016. Nơi đây, tỷ lệ phụ nữ mang thai sinh đẻ tại nhà còn cao, một phần do điều kiện sống khó khăn, phần nữa do tập quán lâu đời của đồng bào DTTS. Chị vừa làm công tác vận động phụ nữ đến cơ sở y tế khám-chữa bệnh, vừa sẵn sàng hỗ trợ khi người dân cần.

“Riêng từ đầu năm đến nay, tôi đã đỡ 21 ca sinh tại nhà, tất cả đều an toàn. Bên cạnh đó, tôi luôn nhắc nhở chị em chăm sóc sức khỏe trước, trong và sau sinh, khuyến khích họ sinh đẻ ở cơ sở y tế để đảm bảo an toàn cho cả mẹ lẫn con”- chị Djen cho hay.

Cần nâng mức phụ cấp cho cô đỡ thôn bản

Bác sĩ CKI Lê Thị Thanh Hương - Phó Trưởng Khoa Sức khỏe sinh sản (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) nhận định: Cô đỡ thôn bản là mắt xích quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em ở vùng đồng bào DTTS.

Cô đỡ thôn bản không chỉ đảm nhận nhiệm vụ vận động phụ nữ đến cơ sở y tế sinh con, mà còn trực tiếp khám thai, chăm sóc sau sinh, tư vấn dinh dưỡng, hỗ trợ việc sinh đẻ an toàn cho các bà mẹ không thể đến cơ sở y tế hoặc các trường hợp đẻ rơi... góp phần giảm thiểu tai biến sản khoa, tử vong mẹ và trẻ sơ sinh.

Các cô đỡ thôn bản được tập huấn, cập nhật kiến thức mới, nâng cao kỹ năng thực hành. Ảnh: Thu Loan

Khu vực phía Tây tỉnh được hỗ trợ từ dự án “Không để ai bị bỏ lại phía sau: Các can thiệp đổi mới sáng tạo nhằm giảm tình trạng tử vong bà mẹ vùng DTTS tại Việt Nam” và dự án hỗ trợ cô đỡ thôn bản do Quỹ Thiện Tâm thuộc Tập đoàn Vingroup tài trợ.

Dù vậy, tại vùng đồng bào DTTS khu vực phía Tây, tình trạng sinh con tại nhà vẫn còn phổ biến. Trong 7 tháng đầu năm đã có khoảng 1.800 trường hợp trẻ sinh tại nhà.

Theo Giám đốc Sở Y tế Lê Quang Hùng, cô đỡ thôn bản là những tuyên truyền viên giúp người dân xóa bỏ tập tục lạc hậu; tư vấn, giáo dục sức khỏe; kế hoạch hóa gia đình, vận động sản phụ đi khám thai và sinh con tại cơ sở y tế; phát hiện thai nghén có nguy cơ để chuyển tuyến kịp thời.

Tỉnh đã kiến nghị Bộ Y tế nghiên cứu quy định về mạng lưới nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản theo hướng hợp nhất, đồng thời là cộng tác viên dân số và cộng tác viên bảo vệ, chăm sóc trẻ em; tham mưu Thủ tướng Chính phủ quy định mới về chế độ phụ cấp đối với nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản (thay thế Quyết định số 75/2009/QĐ-TTg ngày 11-5-2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc quy định chế độ phụ cấp đối với nhân viên y tế thôn, bản).

Bởi lẽ, theo Quyết định số 75/2009/QĐ-TTg, mức phụ cấp hằng tháng bằng 0,5 và 0,3 mức lương cơ sở chưa thực sự đáp ứng để động viên, khuyến khích đội ngũ này hoạt động.

THU LOAN