Cô gái 'họa mộc' Tây Bắc

Nối nghiệp 'họa mộc'

Trần Lan Anh (SN 1994), sống ở phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai, từng làm du lịch nhiều năm. Sau khi kết hôn và sinh con đúng vào thời điểm dịch bệnh COVID-19, cô phải nghỉ việc. Thời gian ấy, Lan Anh thử nhiều nghề khác nhau để mưu sinh. “Nhưng tôi nhận ra đó không phải con đường lâu dài. Mỗi công việc tôi từng làm đều để lại cho tôi bài học, và tất cả đã dẫn tôi đến ngày hôm nay", Lan Anh nói.

Trở về nối nghiệp cha, Lan Anh kể, hành trình này bắt đầu từ một mạch cảm xúc rất tự nhiên là tình yêu quê hương. Đặc biệt, từ nhỏ, cô đã quen với hình ảnh cha cặm cụi bên những tấm gỗ cũ, thổi hồn Tây Bắc vào từng đường dao.

Trần Lan Anh (SN 1994), sống ở phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai.

Khi bắt đầu, Lan Anh tưởng mình khởi đầu từ con số không vì không qua trường lớp mỹ thuật nào. Nhưng khi cầm đục, chạm tay lên những thớ gỗ, cô nhận ra mọi thứ không hề xa lạ. Hóa ra, cô như đã được "ngấm" nghề từ bé, bằng cách quan sát bố làm việc mỗi ngày.

“Bố tôi không bao giờ nói bằng lời rằng ông vui khi tôi nối nghiệp, cũng chẳng bao giờ động viên. Nhưng tôi hiểu, vì chính hành động của ông đã nói thay tất cả, ông truyền cho tôi 30 năm kinh nghiệm, chỉ dạy từng cách xử lý gỗ, đính thổ cẩm, và đến giờ vẫn đồng hành với tôi trong từng bức tranh”, Lan Anh chia sẻ.

Theo Lan Anh, phần khó nhất là điêu khắc. Cô phải tưởng tượng được thần thái con người vùng cao, rồi xử lý gỗ sao cho dù đem đi xa vẫn không nứt vỡ. "Tôi chọn loại gỗ ván cũ từng lợp mái nhà để tái sử dụng, nên rất cong vênh. Điều đó yêu cầu người nghệ nhân phải tỉ mỉ, khéo léo trong 50 tiếng hoặc hơn để hoàn thành một tác phẩm”, cô gái Tây Bắc chia sẻ.

Lan Anh - cô gái "họa mộc" Tây Bắc.

Không gian nơi Lan Anh sáng tác các tác phẩm nghệ thuật mỗi ngày.

Lưu giữ và lan tỏa văn hóa Tây Bắc

Mỗi bức tranh, Lan Anh tái hiện một câu chuyện về đời sống, sinh hoạt, văn hóa Tây Bắc. Trước khi hoàn thiện một bức tranh, cô phải tìm hiểu hoa văn, trang phục, cách sinh hoạt của từng dân tộc để chọn họa tiết phù hợp. Có bức tháo ra đính lại đến cả chục lần.

Cô thừa nhận rào cản lớn nhất là sự chính xác trong thể hiện văn hóa. Bởi khi kể về người dân tộc thiểu số, nếu làm sai dù chỉ một chi tiết nhỏ cũng có thể bị phản ứng. Nhiều người từng bảo cô rằng Sa Pa bây giờ bị bê tông hóa, không còn “hồn cốt” ngày xưa. Nhưng Lan Anh lại có cách nhìn khác.

“Tây Bắc bắt buộc phải thay đổi để người dân có cuộc sống tốt hơn. Tôi chỉ muốn giữ lại những điều giản dị, những ký ức đời thường như cảnh người phụ nữ dệt vải, em bé gùi hàng, nồi cơm bốc khói chiều đông... Tôi kể lại để ai đó từng mơ hồ về Tây Bắc có thể nhìn thấy và cảm nhận được con người nơi đây một cách gần gũi hơn”, Lan Anh nói.

Một số tác phẩm nổi bật của Lan Anh.

Tác phẩm của Lan Anh được nhiều người yêu thích, từ chủ khách sạn, nhà hàng, bảo tàng, đến các gia đình thành phố. Nhiều người còn đặt cô làm tranh mang phong vị Tây Bắc để treo trong nhà hoặc làm quà tặng bạn bè quốc tế. “Điều tôi tự hào nhất là đã mang văn hóa quê hương đến với mọi người theo cách tự nhiên nhất”, Lan Anh chia sẻ.

Lan Anh đã lan tỏa trên mạng xã hội TikTok với mỗi bức tranh kèm theo một câu chuyện về con người, về ký ức, về vẻ đẹp giản dị của vùng cao. Cô cũng ấp ủ kế hoạch mở những workshop nhỏ, để du khách có thể tự tay trải nghiệm và hiểu hơn về văn hóa Sa Pa. Trong tương lai, Lan Anh sẽ thiết kế những sản phẩm nhỏ gọn hơn, để khách nước ngoài dễ mang về, như một món quà của Tây Bắc.

"Là một người phụ nữ đã có gia đình, tôi hiểu rằng lựa chọn của mình không dễ. Nhiều người ở hoàn cảnh như tôi sẽ chọn ổn định, lui về hậu phương. Nhưng tôi nghĩ, ở độ tuổi nào đi chăng nữa, chỉ cần có niềm tin, tình cảm, thời gian và quyết tâm thì chưa bao giờ là muộn để bắt đầu”, Lan Anh chia sẻ.

Lan Anh không phải người dân tộc thiểu số, nhưng cô dành trọn tình yêu cho những câu chuyện của họ. Sa Pa giờ khá giả hơn, hạnh phúc hơn. "Tôi chỉ muốn kể lại những ký ức đã nuôi lớn tâm hồn mình, trước khi chúng trôi vào quên lãng”, cô nói.

Diệu Nhi