Cô giáo trường nội trú 'mách nước' cách ôn thi hiệu quả môn Địa lí, Lịch sử

Cô giáo Trương Thị Hòa đang ôn thi cho học trò ở trên lớp.

Nhằm giúp học sinh ôn thi tốt nghiệp THPT đạt hiệu quả cao, cô giáo Trương Thị Hòa và Nhà giáo Ưu tú Lê Thị Lan - Trường THPT Dân tộc Nội trú Ngọc Lặc (Thanh Hóa) đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm, phương pháp ôn tập hai môn Địa lí, Lịch sử.

Cần rèn tư duy, luyện kỹ năng

Theo cô giáo Trương Thị Hòa, Địa lí là môn học được nhiều học sinh lựa chọn, đặc biệt tại các vùng miền núi, nơi tỷ lệ thí sinh lựa chọn tương đối cao. Với tính chất là môn học gắn liền với thực tiễn tự nhiên, kinh tế và xã hội, Địa lí không chỉ đòi hỏi ghi nhớ lý thuyết mà còn yêu cầu học sinh có khả năng phân tích, tổng hợp, xử lý dữ liệu, biểu đồ, bảng số liệu, cũng như trả lời các câu hỏi ngắn mang tính vận dụng.

So với Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024, cấu trúc đề thi tham khảo môn Địa lí năm nay có nhiều thay đổi đáng chú ý. Việc không cho phép sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam vốn từng là “phao cứu sinh” của học sinh, khiến đề thi trở nên phân hóa mạnh hơn, nhất là ở các phần trắc nghiệm đúng - sai và câu hỏi trả lời ngắn.

“Những thay đổi này buộc học sinh phải hiểu bản chất kiến thức, nắm vững quy luật và thành thạo kỹ năng xử lý thông tin thì mới có thể đạt điểm cao. Qua ba đợt thi thử, phổ điểm chủ yếu dao động từ 7 đến 8 điểm, rất ít em đạt được mốc 9 - 10. Điều này cho thấy việc đổi mới cách ôn thi là rất cần thiết”, cô Hòa chia sẻ.

Để nâng cao chất lượng ôn tập, cô Hòa cho rằng điều quan trọng là phải xây dựng nền tảng kiến thức chuẩn xác cho học sinh. "Với Chương trình GDPT 2018 triển khai đồng thời ba bộ sách giáo khoa, giáo viên cần chủ động tổng hợp nội dung một cách có hệ thống, khoa học, đảm bảo không chồng chéo và rối loạn khi truyền đạt cho học sinh. Việc chọn lọc nội dung cốt lõi và trình bày bằng ngôn ngữ dễ hiểu, nhất quán sẽ giúp học sinh tiếp cận bài học một cách thuận lợi", cô Hòa nêu quan điểm.

Học sinh lớp 12, Trường THPT Dân tộc nội trú Ngọc Lặc (Thanh Hóa) đang miệt mài ôn thi.

Bên cạnh đó, cô giáo Hòa cũng nhấn mạnh vai trò của phương pháp dạy học linh hoạt. Đối với phần lý thuyết, sơ đồ tư duy là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp học sinh ghi nhớ có hệ thống. Với phần kỹ năng, giáo viên nên hướng dẫn các “mẹo” làm bài, tổ chức luyện tập nhiều dạng câu hỏi, tập trung vào rèn luyện thao tác xử lý số liệu và biểu đồ.

Ngoài ra, thường xuyên kiểm tra học sinh bằng các dạng bài điền khuyết, sơ đồ tư duy... sẽ giúp học sinh chủ động học tập, phát triển năng lực và tự đánh giá hiệu quả.

Bên cạnh nội dung, cô Hòa lưu ý đến việc tổ chức luyện đề theo lộ trình cụ thể, như: ban đầu là ôn tập theo chuyên đề, sau đó chuyển sang luyện đề tổng hợp bám sát cấu trúc minh họa của Bộ GD&ĐT.

Mỗi bài thi thử cần được tổ chức nghiêm túc, có thời gian quy định rõ ràng, sau đó được giáo viên chấm điểm, nhận xét, phân tích lỗi sai để học sinh rút kinh nghiệm. Từ đó, giáo viên sẽ nhận diện được phần kiến thức học sinh còn yếu để có kế hoạch ôn tập bổ sung kịp thời...

Cần có kiến thức vững, kỹ năng chắc

Chia sẻ về quá trình ôn thi môn Lịch sử, Nhà giáo Ưu tú Lê Thị Lan - Trường THPT Dân tộc Nội trú Ngọc Lặc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nắm chắc kiến thức cơ bản theo từng chủ đề. Giáo viên cần giúp học sinh hệ thống hóa kiến thức bằng sơ đồ tư duy để hỗ trợ ghi nhớ và vận dụng khi làm bài.

“Hiện nay, nhiều học sinh có tâm lý chủ quan, không học kỹ bài dẫn đến việc sai sót khi làm các câu hỏi trắc nghiệm, nhất là những câu cần suy luận hoặc so sánh. Chính vì vậy, việc học chắc kiến thức là yêu cầu bắt buộc”, cô Lan cho biết.

Ngoài kiến thức, kỹ năng làm bài là yếu tố quyết định điểm số. Cô Lan khẳng định: “Dù học sinh nắm vững nội dung nhưng nếu thiếu kỹ năng đọc đề, xác định từ khóa, loại trừ phương án nhiễu thì cũng rất dễ mất điểm. Giáo viên cần hướng dẫn chi tiết từ cách phân tích tư liệu đến lựa chọn đáp án đúng, giúp các em làm chủ kỹ thuật làm bài”.

Nhà giáo Ưu tú Lê Thị Lan - Trường THPT Dân tộc Nội trú Ngọc Lặc (Thanh Hóa) đang tập trung ôn thi cho học sinh.

Đối với dạng trắc nghiệm khách quan, học sinh cần đọc kỹ đề, chú ý các yếu tố thời gian, nhân vật, sự kiện để tránh nhầm lẫn. Với dạng đúng - sai dựa trên đoạn tư liệu, cần rèn luyện khả năng đọc hiểu, đối chiếu thông tin giữa tư liệu và phương án lựa chọn.

Những lỗi thường gặp như sai mốc thời gian, nhầm chủ thể, dùng sai nghĩa từ ngữ hay hiểu sai bản chất kiến thức đều cần được giáo viên lưu ý, hướng dẫn sửa kỹ lưỡng trong từng lần luyện đề.

Cô Lan cũng cho rằng, việc ôn thi theo chương trình mới đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh, không chỉ trong việc lựa chọn nội dung ôn tập mà còn ở việc xây dựng mục tiêu học tập và luyện tập kỹ năng một cách có hệ thống. “Học sinh có sự kết hợp giữa kiến thức vững vàng và kỹ năng làm bài tốt chắc chắn sẽ đạt kết quả cao và ổn định trong kỳ thi sắp tới”, cô Lan nhấn mạnh.

Thế Lượng