Cơ hội hiện thực hóa quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng

Hướng tới phát triển bền vững

Từ năm 2022, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng tỷ lệ 1/5.000 (đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở). Theo đó, sông Hồng là trục không gian đặc trưng cây xanh mặt nước, văn hóa lịch sử, cảnh quan chủ đạo của đô thị trung tâm Hà Nội. Theo Quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 đã xác định phát triển đô thị Hà Nội hài hòa hai bên sông, trong đó sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm.

Cần nghiên cứu và khai thác trục sông Hồng theo từng giai đoạn, phù hợp nhu cầu kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Ảnh: Việt Dũng

Sông Hồng đi qua 13 quận, huyện của Hà Nội với diện tích khoảng 11.000 ha và dân số hơn 230.000 người. Việc hình thành một đơn vị hành chính gồm toàn bộ khu vực ngoài bãi sông sẽ là cơ sở quan trọng để Hà Nội tối ưu hóa các nguồn tài nguyên, xây dựng đô thị ven sông Hồng hiện đại. Cụ thể, trong 126 xã, phường của Hà Nội sau sắp xếp, phường Hồng Hà dự kiến hình thành mới từ việc sáp nhập toàn bộ hoặc một phần diện tích, dân số của nhiều phường khu vực ngoài đê sông Hồng thuộc 5 quận nội thành hiện nay. Phường có địa giới kéo dài từ cầu Nhật Tân qua cầu Vĩnh Tuy với diện tích 16,61km2, dân số 126.000 người. Phường gồm toàn bộ diện tích và dân số các phường: Chương Dương, Phúc Tân (quận Hoàn Kiếm); Phúc Xá (quận Ba Đình); một phần diện tích và dân số của các phường: Nhật Tân, Tứ Liên, Yên Phụ (quận Tây Hồ); Bạch Đằng, Thanh Lương (quận Hai Bà Trưng); Phú Thượng, Quảng An (quận Tây Hồ); Ngọc Thụy, Bồ Đề (quận Long Biên). Việc chia lại địa giới hành chính này dựa trên giao thông, sông ngòi và dự báo phát triển, được cộng đồng dân cư ủng hộ cao với tỷ lệ trên 90%.

Chủ tịch UBND quận Tây Hồ Nguyễn Đình Khuyến chia sẻ, UBND TP Hà Nội đã tính đến chiến lược phát triển đô thị dọc sông Hồng, với điểm nhấn là phân khu đô thị sông Hồng. Quận Tây Hồ có những lợi thế đặc biệt khi tổ chức lại đơn vị cấp phường dựa trên điều kiện địa hình, địa vật, hình thành ba phân khu chức năng rõ rệt. Bên cạnh yếu tố địa lý, quận Tây Hồ cũng đánh giá các khía cạnh về quản trị, tính khoa học và sự thuận tiện cho đời sống người dân khi tiến hành hợp nhất các phường. Quận tích hợp các quy hoạch đô thị đã được TP phê duyệt vào quá trình sắp xếp. Nhờ đó, phường Phú Thượng mới sẽ bao trọn Khu đô thị mới Nam Thăng Long, với ranh giới được định hình bởi đường đê An Dương Vương, đường Võ Chí Công, đường Nguyễn Hoàng Tôn và đường Phạm Văn Đồng theo hướng cầu Thăng Long.

Hiện thực hóa đô thị sông Hồng

Theo Sở Nội vụ Hà Nội, tuyến đường, dòng sông là một trong những ranh giới được đưa ra để làm cơ sở phân định, tổ chức, sắp xếp lại các xã, phường. Trên thực tế, mặc dù ở sát nhau, nhưng 12 phường (toàn phần hoặc một phần) ngoài khu vực bãi sông Hồng lại chịu sự quản lý khác nhau của 5 quận trên cơ sở phân chia địa giới hành chính. Do vậy, sau khi hình thành phường Hồng Hà - nơi có chung đặc điểm tự nhiên, chịu sự quản lý của một đơn vị hành chính cơ sở - việc này vừa thuận lợi cho người dân, vừa thuận lợi cho công tác quản lý điều hành.

Quy hoạch phân khu sông Hồng đã được UBND TP Hà Nội phê duyệt vào tháng 3/2022. Quy hoạch có quy mô, diện tích tương đối lớn với khoảng 11.000ha. Trong đó, diện tích sông Hồng chiếm 3.600ha, đất bãi sông trên 5.400ha, phần diện tích còn lại là khu vực đã xây dựng gồm các khu làng xóm có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời như Bát Tràng, Văn Khê, Tráng Việt, Tàm Xá, Xuân Canh… KTS Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng: "Trong quy hoạch phân khu dọc hai bên sông Hồng, chúng ta có hai trục giao thông rất quan trọng. Tôi nghĩ sự quản lý của hệ thống đô thị hay quản lý đô thị của một phường là một trong những cơ hội tốt để chúng ta có thể quản lý, phát triển và đầu tư một cách đồng bộ".

Nhiều người dân khi được hỏi đều cho biết, việc phân chia lại địa giới hành chính phường, xã theo địa lý (tuyến đường, lòng sông), không gian văn hóa lịch sử là hoàn toàn phù hợp, sẽ giảm sự chia cắt, tạo điều kiện quản lý dễ dàng, hiệu quả. Trả lời ý kiến trong buổi tiếp xúc cử tri vào tháng 4 vừa qua, lãnh đạo TP Hà Nội cũng cho biết, điểm nhấn trong phương án sáp nhập phường, xã là việc tổ chức các khu vực trục động lực phát triển và các yếu tố đặc thù, đặc biệt nằm trọn trong một đơn vị hành chính cơ sở mới. Mục tiêu của TP là xây dựng các đơn vị hành chính vừa "sát dân, gần dân", vừa bảo đảm không gian phát triển dài hạn, trở thành những cực tăng trưởng, dẫn dắt sự phát triển của các vùng lân cận và vùng đồng bằng sông Hồng. Quy hoạch xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô đặt ra yêu cầu đặc biệt đối với việc sắp xếp các đơn vị hành chính cơ sở, tính đến nhiều yếu tố đặc thù của TP Hà Nội.

KTS Phạm Thanh Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam

Lại Tấn