Cơ hội khám phá những không gian ẩn mình giữa lòng Hà Nội không phải ai cũng biết: Từ giảng đường với bức họa khổng lồ đến vết đạn 80 năm tuổi ở Bắc Bộ phủ, tất cả đều miễn phí

Nằm ở trung tâm của quận Hoàn Kiếm, một loạt con phố như Ngô Quyền, Lê Thánh Tông, Tràng Tiền,... tựa bức tranh sống động với các công trình kiến trúc đậm nét văn hóa và lịch sử. Mỗi ngày, bước chân người qua vẫn vội vã trên những phố dài, thỉnh thoảng dừng chân để ghi lại khoảnh khắc bên những di tích đầy ấn tượng.

Đằng sau vẻ đẹp nguy nga, những công trình này còn chứa đựng những bí mật... "lộ thiên". Như giảng đường cổ kính của Đại học Tổng hợp được trang trí tựa "thánh đường, hay hàng rào sắt cũ kỹ của Nhà khách Chính phủ, vẫn còn lưu giữ những dấu tích của thời gian, với những vết "sẹo" của những viên đạn lịch sử nằm im lặng từ gần thế kỷ trước,...

Ghé thăm "thánh đường" trên phố Lê Thánh Tông

Giới trẻ thời nay mê mẩn những bức bích họa khủng và tuyệt đỉnh từ phương Tây, nhất là tác phẩm nghệ thuật của thời kỳ Phục hưng. Ngạc nhiên chưa, giữa lòng Hà Nội, phố Lê Thánh Tông cũng có bức họa "khổng lồ" được vẽ theo kiểu kiểu châu Âu như thế. Phong cách thì Tây nhưng cái hồn, cái chất lại đậm đà phong cách Việt Nam. Đây chính là tác phẩm nghệ thuật tại giảng đường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), vốn dĩ từng là Đại học Đông Dương, sau này là Đại học Tổng hợp.

Điểm nhấn của bức họa chính là cổng tam quan truyền thống, nằm dưới bóng râm của cây cổ thụ và hai bên là câu đối sâu sắc: "Nhân tài là nguyên khí quốc gia/Đại học là gốc của giáo hóa". Không gian mở phía trước cổng tam quan như một sân khấu lịch sử, nơi họa sĩ tái hiện chân dung sinh động của những nhân vật Việt Nam một thế kỷ trước, trong bối cảnh đất nước còn chìm trong ách thuộc địa.

Đứng giữa không gian giảng đường với chiều cao lớn, cảm giác như đang lạc vào một thánh đường tri thức, nơi kiến thức được thờ phụng và tôn vinh. Bức họa khổng lồ có kích thước 11x7m, chứa đựng đến 200 nhân vật, mỗi người một vẻ, mỗi người một câu chuyện, và thậm chí còn có hình ảnh của chính tác giả - họa sĩ Victor Tardieu, người sáng lập Đại học Mỹ thuật Đông Dương.

Không dừng lại ở đó, bức họa còn là sự kết hợp tinh tế giữa nét kiến trúc phương Tây và những họa tiết truyền thống của phương Đông, tạo nên một phong cách Đông Dương đặc sắc, làm nên danh tiếng của mỹ thuật Việt trên trường quốc tế.

Những "vết sẹo" hằn trên hàng rào Bắc Bộ phủ

Hà Nội - nơi nhiều con phố cổ kính đều kể lên chuyện của lịch sử, với dấu ấn đậm nét của người Pháp xưa. Những con phố ở quận Hoàn Kiếm mang hơi thở Pháp điển hình được thiết kế đan xen hài hòa giữa các tòa nhà - vườn hoa - mặt hồ. Dạo bước trên con đường từ Lý Thái Tổ đến Lê Thánh Tông, bạn sẽ bắt gặp những công trình nổi bật như Ngân hàng Nhà nước, Bắc Bộ Phủ, Nhà hát Lớn hay Đại học Tổng hợp. Đan xen những công trình kiến trúc là những vườn hoa: Diên Hồng, Cổ Tân, Tao Đàn... mỗi một địa điểm là một chứng nhân cho thời gian.

Nhưng, đằng sau vẻ đẹp đậm màu kiến trúc Pháp ấy, chắc hẳn nhiều người sẽ ngạc nhiên khi giữa Thủ đô vẫn có thể chứng kiến vết đạn từ gần một thế kỷ trước. Hàng rào sắt của Bắc Bộ phủ giữa lòng thành phố hiện đại lại giữ những "vết sẹo" - những dấu tích của những trận đánh ác liệt, những mảnh kim loại vẫn còn găm vào làm chứng cho quá khứ đầy bi tráng.

Chẳng phải người Việt nào cũng biết rằng, chính những "vết sẹo" này là dấu ấn của Cách mạng tháng Tám - ngày mà quân ta đã chiếm Phủ Thống sứ Bắc Kỳ, nay là Nhà khách Chính phủ, và chính Bác Hồ đã từng sống và làm việc tại đây. Khi Toàn quốc kháng chiến bùng nổ, Bắc Bộ phủ lại trở thành tâm điểm của cuộc đấu tranh, nơi quân Pháp tập trung sức mạnh để chiếm lại, và những "vết sẹo" từ bên ngoài vào là minh chứng cho sức mạnh ấy.

Đây cũng là nơi anh hùng Lê Gia Đỉnh đã hy sinh anh dũng, khi anh đơn độc chiến đấu để quân ta có thể rút lui an toàn. Anh đã được tôn vinh là "cảm tử quân số 1" của Hà Nội, một biểu tượng của lòng quả cảm và tinh thần yêu nước bất khuất.

Đầm lầy xưa trở thành địa điểm check-in hấp dẫn bậc nhất Thủ đô

Nhà hát Lớn, quả thật là một biểu tượng đặc trưng nổi bật của Hà Nội mà ai cũng biết, tựa hồ như một lâu đài mang vẻ diễm lệ của Thủ đô. Đằng sau vẻ nguy nga đó là câu chuyện về quá khứ khi nơi đây còn là một vùng đầm lầy. Chính tại đây, người xưa đã cắm xuống 35 nghìn chiếc cọc tre để làm nền móng vững chãi cho công trình hùng vĩ, với những vật liệu xây dựng được đưa thẳng từ Pháp.

Bước vào bên trong Nhà hát Lớn, du khách có cơ hội ngắm nhìn nội thất hoàng gia, lộng lẫy tựa những cung điện kiểu Pháp. Phía sau Nhà hát, ngôi nhà của những giai thoại lịch sử – Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, năm xưa là Viện Viễn Đông Bác Cổ, nơi những nét kiến trúc phương Đông được cộng hưởng mạnh mẽ, với những người không am tường kiến trúc, người ta cũng có cảm giác thân quen ngay từ cái nhìn đầu tiên.

Người Hà Nội, mặc dù không quên những ngày tháng oanh liệt, khi pháo binh Pháp vang dội chiếm lấy thành phố, nhưng cũng không ngần ngại ôm vào lòng những di tích lịch sử mang lại lợi ích cho cuộc sống như Nhà hát Lớn vào lòng, nâng niu như báu vật văn hóa, chứng minh cho bản lĩnh và tinh thần vươn lên không ngừng của người dân Thủ đô.

Hành trình sáng tạo trên nền di sản kiến trúc

Mỗi ngày, dòng người qua lại nườm nượp, đôi khi chỉ ghé chân check-in bên những công trình cổ kính mang dấu ấn Pháp. Nhưng thật tiếc và "lãng phí" nếu chỉ lướt qua trong tháng 11 này, bởi một sự kiện đặc biệt đang chờ đợi: Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024, với chủ đề "Giao lộ Sáng tạo" và hàng loạt công trình được mở cửa đón người dân vào tham quan.

"Giao lộ Sáng tạo" - nơi sự gặp gỡ của hai trục Bắc - Nam (từ phố Lý Thái Tổ đến Lê Thánh Tông) và trục Đông - Tây (dốc Bác Cổ đến phố Tràng Tiền), nơi những di sản kiến trúc Pháp nổi tiếng không chỉ đứng yên trong quá khứ mà còn thắp sáng bằng những sáng tạo thời đại mới như: Cung Thiếu nhi Hà Nội, Nhà khách Chính phủ, Nhà hát Lớn, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia... Cùng với đó là những vườn hoa lịch sử như Diên Hồng, Cổ Tân, Lý Thái Tổ, Tao Đàn, Nhà hát Lớn - những bức tranh sống động giữa đô thị, chờ đợi khách ghé thăm.

Từ Cung Thiếu nhi, điểm bắt đầu của trục Bắc Nam, cũng là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa - sáng tạo. Mỗi người, dù những sở thích khác nhau về nghệ thuật đều tìm thấy điều mình yêu thích trong không gian này, khi tại đây vừa có các cuộc triển lãm – workshop – tọa đàm về nghệ thuật thị giác như: Triển lãm Chèo Méo giới thiệu tác phẩm của trẻ tự kỷ, sân chơi mẫu tự Điềm Phùng Thị, cuộc thi vẽ tranh trên sân; vừa có những buổi trình chiếu – tọa đàm về điện ảnh như: Tọa đàm Culi không bao giờ khóc – buổi tọa đàm nói về thành phố như một nhân vật điện ảnh; Tọa đàm Xây dựng hình ảnh Hà Nội trong điện ảnh qua các thời kỳ; chiếu phim Hãy tha thứ cho em (sản xuất năm 1992, đạo diễn Lưu Trọng Ninh) hay những hoạt động tương tác – triển lãm, biểu diễn nghệ thuật khác.

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia trở thành điểm đến hấp dẫn của giới trẻ với show diễn "Kế vãng khai lai" - một chương trình thời trang, âm nhạc tái hiện tinh hoa quá khứ, phục hồi các loại cổ phục và mở lối tương lai. Trong khi Nhà hát Lớn lại chứng kiến một Lễ diễu hành độc nhất vô nhị, vinh danh 7 lĩnh vực sáng tạo của thành phố bao gồm: Thủ công mỹ nghệ và nghệ thuật dân gian, thiết kế, phim ảnh, ẩm thực, văn học, nghệ thuật truyền thống và âm nhạc.

Điểm cuối của "trục sáng tạo" là Đại học Quốc gia Hà Nội (Đại học Tổng hợp cũ), nơi tổ hợp triển lãm "Cảm thức Đông Dương" làm sống dậy không gian nghệ thuật và kiến trúc xưa cũ, qua lăng kính của hiện đại.

Tất cả đều miễn phí

Những ngày mùa thu Hà Nội nắng vàng rực rỡ trong làn gió se se, chớp lấy cơ hội đến và trải nghiệm, bởi không phải lúc nào mọi di sản kiến trúc trên "Giao lộ Sáng tạo" này đều mở cửa đón khách thường xuyên để bạn có dịp "chạm vào quá khứ", thưởng ngoạn hiện tại và bay bổng cùng tinh hoa sáng tạo, mà lại không mất tiền. Tất cả chương trình khám phá các tác phẩm nghệ thuật, các chương trình thời trang, âm nhạc của "Giao lộ Sáng tạo" năm nay đều miễn phí. Chỉ chờ bạn đến khám phá.

Minh Dương