Cơ hội tái định hình quan hệ thương mại Mỹ-Trung
Giới phân tích cho rằng ở nhiệm kỳ thứ hai này, ông Trump và chính quyền mới có thể tạo ra cơ hội mới để định hình lại quan hệ thương mại Mỹ-Trung với tầm nhìn rộng lớn hơn.
Quang cảnh cảng hàng hóa Long Beach, California, Mỹ. (Nguồn: THX/TTXVN)
Không lâu trước đây, mối quan hệ giữa người dân Mỹ và Trung Quốc khá hữu hảo.
Năm 2011, các cuộc thăm dò cho thấy phần lớn người dân ở cả hai nước có cái nhìn tích cực về đối phương, thể hiện qua những điểm chung văn hóa như loạt phim "Kung Fu Panda."
Về kinh tế, hai nước gắn bó chặt chẽ trong mô hình "Chimerica," nơi Trung Quốc sản xuất và tiết kiệm, còn Mỹ tiêu dùng và vay mượn. Chính mô hình này đã góp phần giúp kinh tế thế giới phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008.
Tuy nhiên, sự thân thiện đó đã nhường chỗ cho tâm lý dè dặt.
Một khảo sát do Trung tâm nghiên cứu Pew thực hiện năm 2024 cho thấy 81% người Mỹ có cái nhìn không thiện cảm về Trung Quốc. Hai nước đều tỏ ra thận trọng hơn trong quan hệ song phương. Tình hình càng trở nên tệ hơn sau các động thái áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump từ nhiệm kỳ đầu tiên.
Mới đây nhất, ông đã ký sắc lệnh áp thêm 10% thuế bổ sung đối với hàng hóa Trung Quốc có hiệu lực từ ngày 4/3, đưa mức thuế lũy kế áp lên nước này là 20%.
Trung Quốc đã đưa ra nhiều biện pháp đáp trả, bao gồm mức thuế bổ sung từ 10-15% đối với một số hàng hóa nhập khẩu có nguồn gốc từ Mỹ.
Trung Quốc cũng quyết định đưa 15 thực thể của Mỹ như Leidos, Gibbs&Cox, Neros Technologies, Aero Vironment… vào danh sách kiểm soát xuất khẩu.
Những diễn biến này đã làm phức tạp thêm bức tranh thương mại song phương, cho thấy sự cần thiết của một giải pháp toàn diện và bền vững hơn.
Trong bối cảnh đó, tiềm năng và thách thức mà mỗi quốc gia phải đối mặt đóng vai trò quan trọng trong việc định hình các cuộc đàm phán và xây dựng một thỏa thuận cân bằng.
Thỏa thuận thương mại Giai đoạn 1 năm 2020 trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump đã không đạt được kỳ vọng.
Giới phân tích cho rằng ở nhiệm kỳ thứ hai này, ông Trump và chính quyền mới có thể tạo ra cơ hội mới để định hình lại quan hệ thương mại Mỹ-Trung với tầm nhìn rộng lớn hơn.
Cách tiếp cận thực dụng của Tổng thống Trump trong các vấn đề quốc tế có thể tạo ra môi trường cho một thỏa thuận toàn diện.
Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã đề xuất một hội nghị thượng đỉnh với các đồng minh của Mỹ, được gọi là "Hiệp định Mar-a-Lago," theo mô hình Hiệp định Plaza năm 1985 để đàm phán lại các điều khoản thương mại.
Tuy nhiên, một hiệp định mang tính chuyển đổi thực sự cần có sự tham gia của Trung Quốc.
Việc tách rời hai nền kinh tế là bất khả thi do sự phụ thuộc sâu rộng lẫn nhau. Mỹ và Trung Quốc chiếm khoảng 43% GDP toàn cầu và gần 48% sản lượng sản xuất toàn cầu.
Cảng hàng hóa Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. (Nguồn: THX/TTXVN)
Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất bên ngoài khu vực Bắc Mỹ của nền kinh tế lớn nhất thế giới về cả hàng hóa và dịch vụ.
Năm 2023, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc là 252 tỷ USD - mức thấp nhất kể từ năm 2009, nhưng vẫn cao hơn 90 tỷ USD so với vị trí thứ hai là Mexico.
Sự mất cân bằng thương mại này thường làm lu mờ kim ngạch xuất khẩu đáng kể của Mỹ sang Trung Quốc, vốn đã vượt 195 tỷ USD vào năm ngoái và chỉ đứng sau kim ngạch xuất khẩu sang Canada và Mexico.
Việc định hình lại quan hệ song phương nên nhắm tới mục tiêu là duy trì sự hội nhập của Trung Quốc trong hệ thống kinh tế toàn cầu, đồng thời chia sẻ lợi ích thương mại cho người lao động Mỹ.
Sử dụng các biện pháp cưỡng ép đơn phương sẽ không hiệu quả. Tăng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc có thể sẽ dẫn đến những biện pháp trả đũa, khiến lạm phát tiêu dùng leo thang và gây thiệt hại cho ngành công nghiệp Mỹ.
Thay vào đó, chính quyền Tổng thống Trump nên có một chiến lược hợp tác để gắn kết sự tăng trưởng của Trung Quốc với lợi ích của nước Mỹ.
Thay vì chỉ sử dụng thuế quan để thu hẹp thâm hụt thương mại, Mỹ nên liên kết rõ ràng mức thuế quan với số tiền đầu tư của Trung Quốc vào nước này. Nếu Trung Quốc muốn mức thuế quan thấp hơn, các doanh nghiệp nước này chỉ cần đầu tư nhiều hơn vào Mỹ.
Động thái đó sẽ cho phép Mỹ đặt ra các điều khoản của một thỏa thuận thương mại và để lại cho Trung Quốc một lựa chọn rõ ràng hơn.
Trung Quốc đã cố gắng bù đắp một phần thâm hụt thương mại bằng cách tăng 6,3 tỷ USD vào lượng nắm giữ chứng khoán dài hạn và đầu tư 621 triệu USD vào các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mới tại Mỹ vào năm 2023.
Như vậy, chính quyền Tổng thống Trump có thể giải quyết vấn đề bằng cách áp dụng mức thuế quan tương ứng trực tiếp với số thặng dư chưa cân đối, khuyến khích Trung Quốc thu hẹp khoảng cách thông qua tăng cường nhập hàng xuất khẩu từ Mỹ hoặc đầu tư trực tiếp có lợi cho các ngành công nghiệp và cộng đồng nước này.
Phía Trung Quốc có nhiều cách để đạt được các mục tiêu đầu tư. FDI từ Trung Quốc vào Mỹ đã giảm 97% kể từ năm 2016.
Để trở lại mức trước đây (sau khi điều chỉnh theo lạm phát), các doanh nghiệp Trung Quốc cần đầu tư thêm 35 tỷ USD vào Mỹ.
Tương tự, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC, ngân hàng trung ương) cũng đã giảm lượng nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ hơn 30% kể từ năm 2016.
Trụ sở Ngân hàng Trung ương Trung Quốc ở Bắc Kinh. (Ảnh: Kyodo/TTXVN)
Trung Quốc có thể đảo ngược xu hướng này bằng cách chuyển hướng các giao dịch mua vàng trong năm 2024 của PBoC sang mua trái phiếu kho bạc Mỹ, từ đó tạo ra 43 tỷ USD đầu tư mới.
Điều này cũng sẽ giúp hỗ trợ các nỗ lực nhằm giữ lãi suất tại Mỹ ở mức thấp, đặc biệt khi các chính sách của Tổng thống Trump được dự đoán sẽ làm tăng nợ quốc gia thêm 7.750 tỷ USD trong thập kỷ tới.
Về phía thương mại, Trung Quốc có thể tăng nhập khẩu dầu và khí đốt từ Mỹ thêm 25% so với mức năm 2024, tương đương chi thêm 5 tỷ USD.
Ngay cả với mức tăng này, lượng nhập khẩu năng lượng từ Mỹ vào Trung Quốc vẫn sẽ ít hơn 30% so với Nga, bảo toàn sự độc lập về năng lượng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Mức mục tiêu chính xác cho chi tiêu và đầu tư mới chắc chắn sẽ trở thành trọng tâm đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc.
Bằng cách cho phép Trung Quốc linh hoạt xác định cách thức đáp ứng các mục tiêu đó, Mỹ tăng khả năng đạt được thỏa thuận cùng có lợi và ổn định những căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Sự linh hoạt và thiện chí từ cả hai phía sẽ tạo điều kiện cho một thỏa thuận thành công, mang lại lợi ích cho cả Mỹ và Trung Quốc đồng thời góp phần vào sự ổn định và thịnh vượng của kinh tế toàn cầu./.
