Có một làng bóng nhỏ mà không bé giành quyền chơi World Cup 2026

Đêm 13-10-2025 tại Praia, Estadio Nacional de Cabo Verde, đội tuyển có biệt danh “Blue Sharks” đánh bại Eswatini 3-0, khép lại chiến dịch bảng D với ngôi đầu và chiếc vé thẳng tới ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh. Vòng chung kết World Cup 2026 đã chính thức mở cửa chào đón làng bóng ở quốc đảo ở Đại Tây Dương, ngoài khơi bờ tây châu Phi, thuộc vùng Macaronesia.

Ba bàn thắng đến sau giờ nghỉ, từ Dailon Rocha Livramento, Willy Semedo và cú sút bồi của trung vệ kỳ cựu Stopira ở phút bù giờ, thổi bùng lễ hội trên các đảo núi lửa và đồng thời đẩy Cameroon, một quyền lực châu Phi, xuống loạt trận play off.

Điều khiến kỳ tích ấy càng vang dội là bối cảnh của nó. Trước khi bóng lăn, bảng D được giới chuyên môn mặc định là cuộc đua tay đôi giữa Cameroon và Angola, với Libya luôn biết cách làm khó. Cape Verde bị gắn mác “ngựa ô dễ thương” và khó tạo khác biệt ở đường dài. Họ khởi đầu không suôn sẻ khi hòa 0-0 với tuyển Angola rồi thua 1-4 trước Cameroon.

Semedo cùng đội tuyển Cape Verde đi vào lịch sử với chiếc vé giành quyền chơi World Cup 2026. Ảnh: EPA.

Nhưng từ đáy sông, các học trò của HLV Pedro “Bubista” Leitao Brito siết lại hệ thống pressing, gia cố khối đội hình 4-3-3 linh hoạt, và thắng liền một mạch, trong đó gồm những trận then chốt trước Angola lẫn Cameroon để chiếm đỉnh bảng trước lượt cuối.

Trước Eswatini, Cape Verde vẫn thể hiện thứ bóng đá gọn gàng, chuyển trạng thái sắc lẹm. Livramento, tiền đạo sinh tại Rotterdam, đang khoác áo Casa Pia theo dạng cho mượn, mở tỷ số bằng pha băng cắt dứt điểm sau một đường trả ngược vào vùng cấm, ghi dấu ấn của một mũi nhọn thế hệ mới trưởng thành ở châu Âu. Semedo đang chơi cho Omonia Nicosia, nhân đôi cách biệt với cú sút sấm sét khi hàng thủ đối phương lùi quá sâu. Và đúng vào lúc khán giả đếm ngược thời gian, Stopira, một biểu tượng của thế hệ đi trước, ghi bàn ấn định tỷ số, hoàn tất đêm lịch sử cho Cape Verde.

Những con số biết nói: Cape Verde khép lại vòng loại World Cup 2026 với 7 trận thắng, 2 hòa, 1 thua (chỉ gục ngã trước Cameroon) và trở thành quốc gia có dân số nhỏ thứ hai trong lịch sử góp mặt ở một kỳ cúp thế giới, chỉ sau Iceland 2018.

Thật khó tin Livramento và đồng đội đã vượt qua nhiều "ông lớn" châu Phi để đến World Cup 2026. Ảnh: EPA.

Dân số hiện tại của quần đảo này vào khoảng 525-530 ngàn người; nhỏ hơn nhiều thành phố vệ tinh ở các quốc gia khác, nhưng đủ thắp sáng một giấc mơ tầm cỡ thế giới. Xét về diện tích đất liền (hơn 4.000 km²), Cape Verde cũng là quốc gia nhỏ nhất từng giành vé tham dự World Cup, vượt qua kỷ lục cũ do Trinidad & Tobago nắm từ năm 2006.

Để hiểu vì sao chiến công này thuyết phục, cần nhìn lại đường đi của Cape Verde suốt thập kỷ qua. Bóng đá đảo quốc này bắt đầu tăng tốc từ khi Bubista được bổ nhiệm đầu năm 2020 với hệ thống tuyển trạch được tinh chỉnh để kết nối thế hệ cầu thủ kiều dân ở châu Âu với nhóm nội binh giàu tính chiến đấu; triết lý thi đấu nhấn mạnh cự ly đội hình, phản áp ngay sau mất bóng và khai thác tốt các pha cố định.

Thành quả bước đầu đến ở AFCON 2023 (tổ chức đầu 2024), nơi Cape Verde thắng vòng bảng và chỉ dừng bước ở tứ kết trước Nam Phi sau loạt luân lưu khi thủ môn Ronwen Williams chơi trận để đời. Trải nghiệm khắc nghiệt ấy rèn cho họ bản lĩnh để xử lý những “điểm nghẽn” chiến thuật trong các chuyến làm khách ở Libya hay Angola, rồi về đích bằng màn trình diễn lạnh lùng trước Eswatini.

HLV Bubista vượt ngàn chông gai đưa các học trò tham dự những ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh. Ảnh: EPA.

Dẫu vậy, hành trình không chỉ toàn hoa hồng. Ở giai đoạn nước rút đến World Cup 2026, Cape Verde từng trải qua đêm hỗn loạn trước Libya, nơi họ gỡ 1-3 thành 3-3 và tưởng như có bàn thắng quyết định phút bù giờ, nhưng pha lập công bị từ chối vì việt vị trong bối cảnh không có VAR, một tranh cãi xôn xao trên truyền thông khu vực. Cú hẫng ấy hóa ra lại giúp họ gác lại bức xúc để hoàn tất nhiệm vụ ở lượt cuối, đúng thời khắc Cameroon bị Angola cầm chân.

Với chiếc vé đầu tiên trong lịch sử, Cape Verde bước vào World Cup 2026 với vị thế tân binh được yêu mến, nhưng họ chẳng muốn chỉ đóng vai “câu chuyện đẹp”. Những trụ cột đang vào độ chín như Stopira nơi hàng thủ, Vozinha trong khung thành, kết hợp cùng lứa công thần kiều dân như Semedo, Jamiro Monteiro, và làn sóng mới kiểu Livramento mang đến một tập thể đa bản sắc.

Đằng sau đội hình này là một HLV am hiểu đặc thù địa phương, giao tiếp đa ngữ, biết cách “đọc” cầu thủ trưởng thành ở môi trường khác nhau và ghép họ vào một khối gắn kết. Sự ổn định ghế HLV suốt từ 2020 là nền tảng tối quan trọng trong bối cảnh nhiều đội tuyển châu Phi thay tướng liên miên.

Thủ thành Vozinha là một lá chắn thép trong hàng phòng ngự Cape Verde. Ảnh: EPA.

Lịch sử World Cup từng ưu ái những đội nhỏ dám mơ lớn: từ Bắc Ireland 1982, đến Iceland 2018. Cape Verde ở mùa World Cup 2026 mang theo năng lượng rực rỡ của một quốc gia nơi lượng khách du lịch hàng năm thậm chí từng vượt dân số, và một cộng đồng kiều dân trải khắp Bồ Đào Nha, Hà Lan, Pháp.

Đêm Praia 13-10 chỉ là một cú nổ đầu tiên, và điều chờ đợi phía trước là cách “Blue Sharks” thích nghi với vận tốc World Cup 2026 và biến lòng quả cảm châu Phi thành thứ bóng đá mang dấu ấn chiến thuật của một tập thể nhỏ mà không bé.

NGỌC ANH