Có một trường thực hành trực thuộc, sinh viên sư phạm sẽ được tham gia nhiều hoạt động giáo dục

Nhiều lãnh đạo cơ sở đào tạo sư phạm nhấn mạnh, việc có trường thực hành trực thuộc là rất cần thiết nhằm tạo ra môi trường kiểu mẫu cho sinh viên học tập, rèn luyện và trưởng thành về nghề nghiệp. Thế nhưng, thực tế hiện nay cho thấy, không ít trường sư phạm chưa được trang bị trường thực hành trực thuộc đúng nghĩa, hoặc có nhưng chưa phát huy hiệu quả do còn vướng mắc về thủ tục, điều kiện triển khai. Điều này làm cản trợ việc phát triển công tác đào tạo sinh viên sư phạm.

Là mô hình kiểu mẫu, giữ vai trò tiên phong trong đổi mới giáo dục

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Lê Thị Thanh Thơ – Hiệu trưởng Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Thực hành Sư phạm, Trường Đại học Hạ Long cho biết, ngay trong tên gọi là trường phổ thông thực hành sư phạm đã thể hiện rõ chức năng quan trọng của cơ sở thực hành sư phạm trực thuộc một trường đại học đào tạo giáo viên.

Theo cô Thơ, trường phổ thông thực hành sư phạm đảm nhận đồng thời hai chức năng: một là giáo dục học sinh phổ thông theo đúng quy định hiện hành, hai là thực hiện đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho sinh viên ngành sư phạm.

Vì vậy, sự hiện diện của trường thực hành là rất cần thiết. Đây chính là môi trường kiểu mẫu, nơi các nhà giáo tương lai được học tập, kiến tập, thực tập, rèn nghề và trưởng thành hơn. Đồng thời, đây cũng là nơi giảng viên, đặc biệt là giảng viên những bộ môn phương pháp có thể trực tiếp hướng dẫn sinh viên, giúp các em quan sát, trải nghiệm, học hỏi, rút kinh nghiệm để hình thành phương pháp dạy học phù hợp.

Cô Lê Thị Thanh Thơ – Hiệu trưởng Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Thực hành Sư phạm, Trường Đại học Hạ Long. Ảnh: Website Nhà trường.

Không ít sinh viên sư phạm của Trường Đại học Hạ Long sau khi tốt nghiệp đã bày tỏ nguyện vọng được công tác tại trường thực hành, coi đây là “môi trường lý tưởng” để gắn bó.

Ngoài chức năng là nơi rèn nghề cho sinh viên và giáo dục học sinh phổ thông, các trường thực hành sư phạm còn thường giữ vai trò tiên phong trong đổi mới giáo dục ở địa phương và trên phạm vi cả nước. Đây là nơi được triển khai sớm nhiều chương trình, phương pháp giáo dục mới, là điểm kết nối giữa lý luận với thực tiễn, giữa nghiên cứu với ứng dụng, nhờ vậy thường có chất lượng đào tạo cao.

Trường Đại học Kiên Giang cũng là một trong những cơ sở giáo dục đại học đang đào tạo lĩnh vực sư phạm.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Cang – Hiệu trưởng Trường Đại học Kiên Giang, thuật ngữ “learning by doing” tức là học thông qua thực hành đã được John Dewey - một triết gia người Mỹ phổ biến hóa từ rất lâu. Nó có ý nghĩa rằng: người học sẽ học được nhiều hơn và tốt hơn khi thông qua những hoạt động trải nghiệm thực hành trực tiếp. Điều này có ý nghĩa đặc biệt hơn đối với các ngành đào tạo giáo viên, một nghề không những đòi hỏi kiến thức tốt mà còn cần những kỹ năng phong phú và chuyên nghiệp.

Để có kỹ năng phục vụ tốt trong việc giảng dạy, những sinh viên sư phạm cần có một môi trường rèn luyện thực tế và thường xuyên. Việc tiếp xúc thực tế với công tác giảng dạy một cách thường xuyên sẽ giúp cho sinh viên sự phạm chủ động và tiên lượng được những tình huống khó khăn nảy sinh trong quá trình dạy để xử lý một cách hiệu quả và chuyên nghiệp nhất khi chính thức trở thành giáo viên. Đặc biệt, trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo được sử dụng rộng rãi trong giảng dạy và học tập thì kỹ năng xử lý những tình huống bất thường và chưa có tiền lệ càng trở nên quan trọng đối với giáo viên.

Vì vậy, thầy Cang cho rằng, việc có cơ sở thực hành trong cơ sở giáo dục có đào tạo giáo viên là một điều cần thiết, nên chăng là tiêu chí bắt buộc. Thực hiện được điều này giúp đáp ứng tốt việc nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên và dần dần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và giáo dục phổ thông nói riêng.

Giúp sinh viên sư phạm sớm gắn kết với môi trường, hoạt động tổ chức dạy học

Mặt khác, theo thầy Cang, việc không có cơ sở thực hành trực thuộc trong các cơ sở đào tạo giáo viên sẽ gây ra rất nhiều khó khăn cho sinh viên trong rèn luyện các kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng sư phạm.

Sinh viên Sư phạm của Khoa Sư phạm và Xã hội nhân văn, Trường Đại học Kiên Giang tại Lễ ra quân thực tập sư phạm đợt 2 - năm học 2024-2025. Ảnh: Website Nhà trường.

Thứ nhất, sinh viên sẽ ít có cơ hội cọ xát với học sinh nên không nắm bắt được tâm lý của lứa tuổi để có những giải pháp nhằm động viên khuyến khích cũng như phương pháp giảng dạy phù hợp, đạt hiệu quả.

Thứ hai, việc ít được thực hành giảng dạy trực tiếp sẽ hạn chế trực tiếp đến các kỹ năng truyền đạt, kỹ năng vận dụng linh hoạt các phương pháp, kỹ thuật giảng dạy làm cho bài dạy thiếu sinh động.

Thứ ba là kỹ năng quản lý lớp học. Đây là kỹ năng hết sức quan trọng, nếu không được cọ xát thực tế lớp học thông qua giờ dạy học sinh thực tế thì sinh viên sư phạm khó có thể đáp ứng được yêu cầu này.

Ngoài những khó khăn trong việc rèn luyện và phát triển kỹ năng thì việc thực hiện chương trình đào tạo cũng có những khó khăn nhất định. Trong mỗi chương trình đào tạo giáo viên phải có ít nhất hai học phần thực tập sư phạm, nếu không có cơ sở thực hành này thì cơ sở đào tạo phải phụ thuộc hoàn toàn vào các yếu tố bên ngoài. Các công tác hành chính từ liên hệ trường, cơ quan chủ quản của trường để xin phép đến việc trao đổi chuyên môn trong hướng dẫn và đánh giá kết quả thực tập của sinh viên sẽ trở nên hết sức bị động, khó khăn và đặc biệt là không đạt được kết quả mong muốn như mục tiêu được các cơ sở đào tạo đặt ra.

Nhìn từ thực tiễn, Hiệu trưởng Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Thực hành Sư phạm, Trường Đại học Hạ Long cho rằng, nếu không có trường thực hành, các cơ sở đào tạo sư phạm sẽ gặp nhiều bất cập.

Chẳng hạn, khi tổ chức kiến tập, thực tập ở các trường phổ thông bên ngoài, nhà trường phải có kế hoạch cụ thể theo từng đợt. Trong khi đó, sinh viên sư phạm ở trường đại học có cơ sở thực hành trực thuộc lại có thể tham gia vào hầu hết các hoạt động giáo dục ở mọi thời điểm, không chỉ giới hạn ở các kỳ kiến tập, thực tập.

Sinh viên ngành Giáo dục Tiểu học, Khoa Sư phạm, Trường Đại học Hạ Long trong thời gian thực tập tại Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Thực hành Sư phạm của Nhà trường. Ảnh: Website Nhà trường.

Thậm chí, các em còn được đồng hành cùng học sinh trong nhiều hoạt động trải nghiệm, sinh hoạt thường nhật, ... Đây là những hoạt động rất quan trọng và cần thiết. Bởi lẽ, hoạt động sư phạm không chỉ là dạy học mà còn bao gồm gắn kết với học sinh, tổ chức hoạt động, dự án, chuyên đề đổi mới phương pháp. Chính vì vậy, có trường thực hành trực thuộc, sinh viên sẽ được rèn nghề thường xuyên trong một môi trường năng động, phong phú, giống như có một “phòng thí nghiệm” nghề ngay tại trường đại học.

Để phát triển mô hình trường thực hành thuộc cơ sở đào tạo sư phạm này, theo cô Thơ, cần đặc biệt chú trọng đến chất lượng đội ngũ. Đội ngũ tốt là yếu tố then chốt để duy trì và phát triển một trường kiểu mẫu đúng nghĩa. Cùng với đó, việc đầu tư cơ sở vật chất hiện đại cũng là yêu cầu tất yếu nhằm triển khai hiệu quả các chương trình và hoạt động giáo dục mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

Tường San