Có nên 'nới lỏng' quy định về nồng độ cồn với các tài xế?

Kiểm tra nồng độ cồn với các tài xế. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia có 13 hành vi bị nghiêm cấm, trong đó có quy định nghiêm cấm: “Điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn” (Khoản 6, Điều 5).

Tuy nhiên, hiện nay có không ít các tài xế cho rằng Luật của Việt Nam quy định quá chặt, trong khi nhiều nước trên thế giới đều có ngưỡng tối thiểu. Theo thống kê, trên thế giới có 20 quốc gia đã áp dụng quy định cấm ở mức độ nồng độ cồn bằng 0. Số quốc gia còn lại đều đặt ra giới hạn mức tối thiểu từ 0,2-0,5mg/l khí thở trở lên mới bị xử phạt. Báo Nhân Dân điện tử ghi nhận ý kiến của nhà làm luật, chuyên gia y tế về vấn đề này.

Nếu không nghiêm, không thể thay đổi văn hóa uống rượu, bia

Theo ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, việc triển khai Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia được tham khảo từ nhiều nước khác, trong đó có khoảng 20 quốc gia quy định cấm hành vi sử dụng rượu, bia khi lái xe, tức là quy định “nồng độ cồn bằng 0”.

Vì sao có những quy định chặt chẽ như vậy, theo ông Quang: “Văn hóa rượu, bia của Việt Nam có phần nào mang tính hủ tục. Nếu chúng ta không nghiêm, không thể thay đổi văn hóa uống rượu, bia. Càng dung túng có ngưỡng nồng độ cồn tối thiểu, người dân vẫn tiếp tục uống và như thế, tình hình tai nạn sẽ không thể giảm được”.

Do đó, chuyên gia này cho rằng, quy định “nồng độ cồn bằng 0” của Việt Nam thể hiện sự chặt chẽ, kịp thời và hiệu quả đã được chứng minh bằng những con số. Ngay trong tháng đầu tiên Luật có hiệu lực, số ca tử vong do tai nạn giao thông đã giảm đến 40% so với cùng kỳ năm trước đó.

Theo số liệu thống kê của Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), trong dịp Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 vừa qua, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 7.726 trường hợp vi phạm về nồng độ cồn, chiếm 35,1% tổng số vi phạm về trật tự, an toàn giao thông trong dịp Tết Quý Mão. So với cùng thời gian Tết Nguyên đán Nhâm Dần, số lượng xử phạt tăng 6.620 trường hợp (tăng 598%).

Không ít người dân cho rằng việc uống một chút rượu, bia sẽ không thể gây ra những tai nạn khi lưu hành phương tiện giao thông. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế dự phòng, một công bố của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy, những rối loạn chức năng của cơ thể xuất hiện ngay từ khi uống một lượng rất ít rượu bia.

Cụ thể, một người có nồng độ cồn trong máu =0,01g/dl, tương đương với việc mới chỉ uống một ngụm rượu hoặc 1/4 lon bia thì đã bắt đầu có các rối loạn như: giảm các chức năng của não bộ trung tâm, tăng hưng phấn, thiếu kiềm chế, rối loạn điều chỉnh phối hợp động tác, động tác không nhất quán, từ đó ảnh hưởng đến kiểm soát tốc độ, duy trì hướng, phản xạ phanh,… trong khi điều khiển phương tiện giao thông.

Vì vậy uống rượu bia trước và trong khi lái xe làm tăng nguy cơ gây tai nạn giao thông, dẫn đến tử vong hoặc tàn phế nặng nề.

Chốt kiểm tra nồng độ cồn. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Cần khảo sát, đánh giá kỹ việc quy định ngưỡng tối thiểu nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Theo ông Đinh Xuân Thảo, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội, Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia có hiệu lực từ năm 2020 đã thể hiện rõ tinh thần không khoan nhượng với các tài xế khi lưu hành các phương tiện giao thông có sử dụng rượu bia. Lượng tiêu thụ rượu, bia giảm, nhiều cuộc gặp mặt, giao lưu cũng hạn chế uống rượu, bia.

“Kể từ khi có quy định chặt chẽ khi đã uống rượu, bia không lái xe triệt để 100%, chúng ta thấy có sự thay đổi tích cực về ý thức của người dân. Mọi người hình thành thói quen từ chỗ sợ bị phạt sau đó thành quen không dám uống rượu, bia khi lưu hành phương tiện giao thông. Tôi cho rằng việc thực thi pháp luật trong lĩnh vực xử phạt vi phạm nồng độ cồn khi lái xe rất nghiêm minh, chặt chẽ”, ông Thảo nhấn mạnh.

Chuyên gia này cũng cho rằng, khi luật đi vào cuộc sống, chúng ta cũng nhìn thấy một số bất cập. Thí dụ như trong những ngày vui, Tết, lễ, đám cưới… chúng ta có thể cụng ly, nhấp một chút cho vui vẻ theo tập quán truyền thống lâu đời thì vẫn bị xử lý vi phạm nồng độ cồn.

Hoặc có trường hợp uống từ đêm hôm trước, đến sáng hôm sau nếu kiểm tra nồng độ cồn vẫn còn trong hơi thở. Mặc dù khi đó lái xe không còn bị nồng độ cồn gây ra những nguy hiểm đến việc điều khiển phương tiện nhưng vẫn bị xử phạt.

Theo ông Thảo, qua tổng kết, việc quy định đã lái xe thì không được uống rượu bia một cách nghiêm minh cũng không thực hiện triệt để được 100% tài xế không vi phạm quy định.

Do đó, chuyên gia này đề xuất: “Chúng ta cần phải có điều tra khảo sát xem số người vi phạm vượt ngưỡng nồng độ cồn là bao nhiêu? So với quy định cũ trước đây, người bị xử lý vi phạm ở mức độ vi phạm nồng độ cồn cao hay thấp so với ngưỡng trước đây là bao nhiêu để có sự điều chỉnh. Pháp luật cũng phải có điều chỉnh sửa đổi cho phù hợp, để luật đi vào cuộc sống”.

Để giảm dương tính giả nồng độ cồn trong hơi thở như ăn thực phẩm, uống nước siro…, tránh trường hợp người dân không uống rượu bia nhưng vẫn có nồng độ, có thể bị xử oan, ông Thảo cho rằng các nhà làm luật nên lắng nghe dư luận, cần có khảo sát, đánh giá và tính toán về việc có nên “nới lỏng” hay không quy định về ngưỡng nồng độ cồn tối thiểu đối với người lái xe như một số nước trên thế giới đang triển khai.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng khuyến cáo, tại các nước trên thế giới, ý thức chấp hành của người dân rất tốt nên quy định có ngưỡng về nồng độ cồn với người lái xe khi tham gia giao thông là hợp lý. Tại Việt Nam, văn hóa uống rượu, bia từ lâu đời, ý thức chấp hành pháp luật không nghiêm, do đó, việc tính toán có nên đưa ra ngưỡng nồng độ cồn tối thiểu hay không cần phải nghiên cứu, đánh giá kỹ để tránh bị lạm dụng trong thực thi pháp luật.

THIÊN LAM