Có nên thực hiện các tư thế đảo ngược trong yoga khi 'đèn đỏ' không?

Yoga đã được thực hành hàng nghìn năm, trong kho tàng các tư thế phong phú của nó, các tư thế đảo ngược – nơi đầu thấp hơn tim, tức là thực hành các tư thế như đứng bằng tay, đứng bằng cẳng tay, đứng bằng đầu hoặc đứng bằng vai – thường được ca ngợi vì vô số lợi ích, từ cải thiện lưu thông máu đến tăng cường sự minh mẫn. Tuy nhiên, có nhiều cách nhìn về tư thể đảo ngược trong yoga khi đang có kinh nguyệt.

1. Quan điểm truyền thống về các tư thế đảo ngược trong yoga khi đang có kinh nguyệt

Theo quan điểm truyền thống, các tư thế đảo ngược trong yoga có khả năng dẫn đến tình trạng ứ trệ, tắc nghẽn năng lượng và các rối loạn kinh nguyệt khác nhau.

Theo lịch sử, nhiều trường phái yoga truyền thống, đặc biệt là trường phái Iyengar có ảnh hưởng, mạnh mẽ khuyên phụ nữ nên tránh hoàn toàn các tư thế đảo ngược trong kỳ kinh nguyệt. "Lệnh cấm" này chủ yếu bắt nguồn từ một khái niệm trong triết lý yoga và Ayurveda được gọi là Apana Vayu. Apana Vayu được coi là một trong năm nguồn lực sống chính (pranas) chịu trách nhiệm về năng lượng di chuyển xuống dưới trong cơ thể, điều khiển quá trình đào thải, bài tiết và sinh sản – bao gồm cả kinh nguyệt.

Luận điểm truyền thống cho rằng các tư thế đảo ngược sẽ làm đảo ngược dòng chảy tự nhiên đi xuống. Bằng cách lộn ngược cơ thể, người ta tin rằng sẽ can thiệp vào quá trình thanh lọc tự nhiên của cơ thể, có khả năng dẫn đến tình trạng ứ trệ, tắc nghẽn năng lượng và các rối loạn kinh nguyệt khác nhau.

Một số người theo truyền thống gợi ý rằng sự can thiệp này có thể gây ra các vấn đề từ việc kinh nguyệt bị ngưng đột ngột đến chảy máu nhiều hơn sau đó, hoặc thậm chí các tình trạng như lạc nội mạc tử cung, nơi mô tử cung phát triển bên ngoài tử cung. Trọng tâm ở đây là tôn trọng nhịp điệu tự nhiên của cơ thể và cho phép nó tự thanh lọc mà không bị can thiệp.

Hơn nữa, trong khuôn khổ truyền thống này, kinh nguyệt được xem là thời gian để nội tâm, nghỉ ngơi và nuôi dưỡng. Các tư thế đòi hỏi sự gắng sức hoặc nặng nề, bao gồm cả các tư thế đảo ngược, thường được coi là phản tác dụng với trạng thái tập trung vào bên trong và giải phóng nhẹ nhàng này. Thay vào đó, các tư thế nhẹ nhàng hơn, phục hồi được khuyến khích để hỗ trợ trạng thái tự nhiên của cơ thể trong giai đoạn này.

2. Quan điểm hiện đại dựa trên bằng chứng

Ngược lại với quan điểm truyền thống, nhiều học viên yoga, giáo viên và chuyên gia y tế hiện đại thấy ít bằng chứng khoa học để hỗ trợ "lệnh cấm" tuyệt đối các tư thế đảo ngược trong kỳ kinh nguyệt. Lập luận của họ thường dựa trên giải phẫu học, sinh lý học và một cách tiếp cận thực hành cá nhân hóa hơn.

Thực tế sinh lý của kinh nguyệt: Hiểu biết y học về kinh nguyệt khẳng định rằng nó chủ yếu được điều khiển bởi những thay đổi nội tiết tố và sự co cơ của tử cung, chứ không phải trọng lực. Dòng chảy của máu kinh được kiểm soát bởi các cơn co thắt tử cung để đẩy niêm mạc tử cung ra ngoài. Trọng lực đóng vai trò không đáng kể trong quá trình này.

Do đó, ý tưởng rằng các tư thế đảo ngược gây ra "kinh nguyệt ngược dòng" (máu chảy ngược vào ống dẫn trứng, đôi khi liên quan đến lạc nội mạc tử cung) do trọng lực phần lớn không được hỗ trợ bởi khoa học y tế hiện tại. Kinh nguyệt ngược dòng là một hiện tượng sinh lý phổ biến xảy ra ở hầu hết phụ nữ, bất kể họ có tập các tư thế đảo ngược hay không.

Thiếu bằng chứng thực nghiệm về tác hại: Có một sự thiếu hụt đáng kể các nghiên cứu khoa học mạnh mẽ trực tiếp liên kết các tư thế đảo ngược trong kỳ kinh nguyệt với các kết quả sức khỏe tiêu cực. Mặc dù có những báo cáo cá nhân nhưng chúng không cấu thành bằng chứng khoa học.

Thực hành cá nhân hóa: Yoga hiện đại nhấn mạnh tính tự chủ và nhận thức về bản thân. Điều gì cảm thấy tốt và có lợi cho người này trong kỳ kinh nguyệt có thể không giống nhau đối với người khác. Nhiều phụ nữ trải qua các triệu chứng khác nhau trong kỳ kinh nguyệt – một số cảm thấy mệt mỏi và khó chịu, trong khi những người khác cảm thấy tràn đầy năng lượng và hoàn toàn có thể duy trì thói quen tập luyện của mình.

Lợi ích tiềm năng: Đối với một số người, các tư thế đảo ngược nhẹ nhàng thậm chí có thể giúp giảm các triệu chứng kinh nguyệt phổ biến. Ví dụ, các tư thế như chân gác tường (Viparita Karani) có thể giúp thư giãn sâu, giảm sưng ở chân và giảm mệt mỏi, những vấn đề thường gặp trong kỳ kinh nguyệt. Tăng cường lưu thông máu lên đầu cũng có thể giúp giảm đau đầu hoặc tình trạng "sương mù não" đối với một số người.

3. Lắng nghe cơ thể

Trong kỳ kinh nguyệt, việc tập yoga nên dựa vào việc lắng nghe cơ thể, tránh các tư thế đảo ngược sâu hoặc không có hỗ trợ.

Với những quan điểm khác biệt, cách tiếp cận hợp lý nhất là vượt qua một sự đồng ý hoặc phản đối cứng nhắc và áp dụng một thói quen thực hành có chánh niệm, trực giác và tôn trọng các tín hiệu của cơ thể.

Ưu tiên nhận thức về bản thân: Trong kỳ kinh nguyệt, hãy chú ý kỹ đến cảm giác như có đang bị chuột rút, mệt mỏi, đau đầu hay thay đổi tâm trạng không? Hay cảm thấy tràn đầy năng lượng và minh mẫn? Cơ thể sẽ truyền đạt nhu cầu của nó.

Điều chỉnh, đừng nhất thiết phải bỏ qua: Thay vì bỏ qua hoàn toàn các tư thế đảo ngược, hãy cân nhắc điều chỉnh chúng hoặc chọn các lựa chọn thay thế nhẹ nhàng hơn.

Các tư thế đảo ngược nhẹ nhàng: Các tư thế như chó úp mặt (Adho Mukha Svanasana), gập người chân rộng (Prasarita Padottanasana), hoặc chân gác tường (Viparita Karani) được coi là các tư thế đảo ngược "nhẹ" trong đó hông cao hơn tim nhưng bàn chân vẫn có phần được giữ vững hoặc hỗ trợ. Những tư thế này thường được coi là an toàn...

Tránh các tư thế đảo ngược sâu hoặc không có hỗ trợ: Nếu chọn tập các tư thế đảo ngược, có thể muốn tránh các tư thế đảo ngược sâu, không có hỗ trợ như trồng cây chuối (Sirsasana) hoặc trồng chuối bằng tay (Adho Mukha Vrksasana) nếu cảm thấy dù chỉ một chút khó chịu hoặc thiếu năng lượng.

Tập trung vào các tư thế phục hồi và làm dịu: Bất kể quan điểm về các tư thế đảo ngược là gì, kỳ kinh nguyệt là thời điểm tuyệt vời để tập trung vào các khía cạnh nội tâm và phục hồi của yoga. Các tư thế như tư thế em bé (Balasana), tư thế góc cố định nằm ngửa (Supta Baddha Konasana), các động tác vặn mình nhẹ nhàng và các tư thế gập người về phía trước có hỗ trợ có thể cực kỳ làm dịu và có lợi cho việc giảm khó chịu do kinh nguyệt.

Uống đủ nước và dinh dưỡng: Bổ sung thực hành yoga bằng cách uống đủ nước và ăn các thực phẩm giàu dinh dưỡng để hỗ trợ cơ thể trong giai đoạn này.

Tham khảo ý kiến giáo viên yoga và chuyên gia yoga: Nếu không chắc chắn hoặc có những lo ngại cụ thể, hãy trao đổi với với giáo viên yoga có kinh nghiệm. Họ có thể đưa ra lời khuyên cá nhân hóa dựa trên tình trạng và kinh nghiệm luyện tập.

Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu có bất kỳ tình trạng sức khỏe tiềm ẩn nào liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt như lạc nội mạc tử cung nghiêm trọng, Hội chứng buồng trứng đa nang hoặc kinh nguyệt không đều…

HLV yoga Vũ Hồng Hậu