Có nộp thuế thu nhập, không được mua nhà ở xã hội

Một nội dung tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) nhận được nhiều quan tâm của người dân là quy định điều kiện về thu nhập đối với các đối tượng mua, thuê mua nhà ở xã hội (NƠXH) phải thuộc diện không nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân (TNCN).

Quy định này đã loại trừ rất nhiều người lao động chưa có nhà ở đang mong muốn chốn an cư nhưng lại không đáp ứng điều kiện về thu nhập nên không được mua, thuê mua NƠXH. Rất nhiều người dân có nộp thuế TNCN nhưng thực tế mức nộp rất thấp, cho thấy thu nhập của họ vẫn ở mức thấp.

Đóng thuế nhưng vẫn là người có thu nhập thấp

Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định điều kiện để được mua, thuê mua NƠXH là người dân phải thuộc diện không phải nộp thuế TNCN đối với các khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương; phải thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo; thuộc diện được hỗ trợ cải thiện nhà ở theo quy định tại Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng.

Trên thực tế, nhiều người làm thêm nghề tay trái lại tạo ra thu nhập cao hơn, thậm chí cao hơn nhiều lần so với thu nhập của nghề tay phải (công việc có thể hiện bảng tiền lương, tiền công chính thức). Do đó, người này vẫn hội đủ tiêu chí điều kiện về thu nhập không thuộc diện nộp thuế TNCN để được mua, thuê mua NƠXH.

Một dự án nhà ở xã hội ở huyện Bình Chánh, TP.HCM. Ảnh: Q.HUY

Chị Ngọc Bích (quận 12, TP.HCM) cho biết hai vợ chồng chị có tổng thu nhập hằng tháng khoảng 30 triệu đồng, mức giảm trừ bản thân hai người là 22 triệu đồng/tháng, giảm trừ người phụ thuộc cho con là 4,4 triệu đồng/tháng. Tính ra số tiền được giảm trừ không phải chịu thuế là 26,4 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập tính thuế là 4,6 triệu đồng với mức thuế suất 5%. Vợ chồng chị chỉ phải đóng khoảng 230.000 đồng tiền thuế TNCN mỗi tháng.

“Điều bất hợp lý là giá hàng hóa, chi tiêu cuộc sống tăng đều từ tiền gas, điện, nước, xử lý rác, học phí… nhưng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế, người phụ thuộc nhiều năm qua không được nâng lên. Điều này khiến người dân có thu nhập chỉ đủ sống, thắt lưng buộc bụng mà vẫn phải nộp thuế” - chị Bích bức xúc.

Đề xuất công chức, viên chức được mua, thuê NƠXH Theo Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định các đối tượng thuộc lực lượng vũ trang mua, thuê mua nhà ở cho lực lượng vũ trang thì không yêu cầu phải đáp ứng điều kiện về thu nhập. Trong khi đối tượng thuộc các lực lượng vũ trang cũng là công chức, viên chức nhà nước. Do đó, HoREA đề nghị áp dụng cơ chế không yêu cầu phải đáp ứng điều kiện về thu nhập đối với công chức, viên chức nhà nước khi mua, thuê mua NƠXH.

Chị Bích cho biết dù là đối tượng phải đóng thuế TNCN nhưng gia đình chị vẫn không đủ sức mua nổi nhà ở tại TP.HCM vì thực tế vẫn có nguồn thu nhập khá thấp. Theo chị, quy định mọi người dân có đóng thuế TNCN không được mua NƠXH là bất hợp lý, cần phải quy định riêng những người có thu nhập phải chịu thuế ở mức cao thì sẽ phù hợp hơn.

Tương tự, anh Duy Minh (TP Thủ Đức, TP.HCM) cũng cho biết vợ chồng anh muốn đăng ký mua NƠXH mà với quy định này thì... thua. Anh Minh bức xúc vì mức giảm trừ quá thấp so với chi phí cuộc sống tại TP. Mức thuế TNCN mỗi tháng chỉ đóng 200.000-300.000 đồng là coi như có thu nhập chịu thuế không được hưởng chính sách NƠXH là không thỏa đáng. Anh Minh cho rằng cần phải sửa đổi quy định trên theo hướng quy định mức thu nhập chịu thuế của cá nhân cao (có con số cụ thể) thì mới không được mua NƠXH.

Cần sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân

Nhiều ý kiến chuyên gia đề nghị không nên quy định chính sách đổ đồng như trên đối với nhóm người lao động có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế TNCN để bảo đảm việc thực thi chính sách hướng đến nhóm người có thu nhập thấp, thật sự khó khăn về chỗ ở.

TS Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia bất động sản, đề nghị xem xét lại quy định về mức TNCN phải đóng thuế TNCN hiện nay vì đến thời điểm này đã lạc hậu. Phần thu nhập của người lao động có thể vượt mức để phải nộp thuế TNCN nhưng họ phải nuôi hai con, trong khi mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc chỉ 4,4 triệu đồng/tháng. Số tiền này trong bối cảnh hiện nay chỉ mới đủ tiền học phí, tiền sách vở, chưa tính tới chi phí ăn uống, quần áo… Quy định cứng nhắc sẽ khiến nhiều người tiền không có mà cơ hội để mua nhà giá rẻ cũng không.

Luật Thuế TNCN hiện đã đi chậm hơn so với thực tế cuộc sống. Vì vậy, theo ông Nhân, cần xem xét điều chỉnh nâng mức giảm trừ gia cảnh, định mức lại thu nhập phải đóng thuế sao cho phù hợp, tạo điều kiện cho công nhân, người lao động có cơ hội hưởng chính sách mua nhà giá thấp.

“Trong khi luật chưa được điều chỉnh, nên chăng quy định về đối tượng mua NƠXH nên mở phạm vi cho người lao động thuộc diện phải đóng thuế TNCN nhưng mức đóng thấp” - ông Nhân góp ý.

Đồng tình, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM, cũng cho rằng quy định hiện hành là cứng nhắc và không phù hợp với thực tế. Có trường hợp đóng thuế TNCN chỉ vài trăm ngàn đồng/tháng mà không được mua NƠXH là bất hợp lý bởi đa phần đây là những người làm công ăn lương, không có thêm nguồn thu nhập khác.

Do đó, luật sư Hậu đề nghị quy định nâng mức thu nhập tính thuế cho người lao động bằng khoảng năm lần mức lương cơ sở vùng (tương đương hơn 20 triệu đồng/tháng) và mức giảm trừ cho người phụ thuộc bằng 50% người nộp thuế (tức là khoảng 10 triệu đồng/người phụ thuộc/tháng).

“Việc tăng mức giảm trừ gia cảnh sẽ giúp người dân giảm bớt gánh nặng, tiết kiệm chi tiêu và có cơ hội mua nhà. Từ đó, kích cầu thị trường, góp phần giúp nền kinh tế phục hồi” - ông Hậu nói.

Nâng mức giảm trừ gia cảnh

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), phân tích: Quy định mức giảm trừ gia cảnh đối với đối tượng nộp thuế TNCN là 11 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng đến nay không còn phù hợp với nhu cầu chi tiêu bình thường của các hộ gia đình.

QUANG HUY