Có trường thành viên của đại học vùng nhận hỗ trợ ngân sách 'kém xa' trường đại học độc lập

Giải trình trước Quốc hội về mô hình đại học vùng trong dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định, mô hình đại học vùng đóng vai trò dẫn dắt, đầu tàu trong hệ thống giáo dục quốc dân trong suốt thời gian qua. Tuy nhiên, mô hình đại học vùng hiện nay còn phân tán, bên trong gồm gần chục cơ sở đơn vị thành viên. Điều này đi ngược với tinh thần của Nghị quyết số 71-NQ/TW là giảm đầu mối, giảm những cơ sở phân tán.

Bộ trưởng cho rằng, điều này phải hết sức phải cân nhắc. Nếu cấu trúc bên trong của đại học vùng còn lỏng lẻo, quản lý cồng kềnh thì phải khắc phục và tìm ra điểm trung gian đó ở chỗ nào để giải quyết. [1]

Mặc dù, đại học vùng giữ vai trò cần thiết, nhưng để mô hình này vận hành hiệu quả, nhiều chuyên gia cho rằng các trường đại học thành viên phải được đầu tư đúng mức. Khi nguồn lực phân tán và thiếu gắn kết, từng đơn vị sẽ khó phát triển, kéo theo hệ thống của đại học vùng đó vận hành kém hiệu quả. Vì vậy, cần thay đổi quản trị mô hình này để bảo đảm mỗi trường thành viên có điều kiện phát triển thực chất hơn.

Bởi lẽ như Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhận định: “Thực tế hiện nay một số kiến nghị xóa bỏ mô hình đại học vùng vì họ cho rằng có một tầng nấc trung gian vận hành cồng kềnh, dẫn tới tâm lý muốn “ly khai” ở một số đơn vị thành viên của đại học vùng. Những trường muốn tách ra không phải vì phủ nhận giá trị của mô hình đại học vùng, mà là do cơ chế vận hành khiến trường đại học thành viên cảm thấy ràng buộc, không nhận được giá trị tương xứng".

Để có cái nhìn khách quan về vấn đề này, phóng viên tiến hành tổng hợp, thống kê về quy mô đào tạo, tổng thu, ngân sách đầu tư, số lượng công trình được thực hiện trong giai đoạn từ năm 2022-2024 theo báo cáo 3 công khai, báo cáo thường niên của trường đại học thành viên thuộc đại học vùng so với trường đại học độc lập cùng đào tạo về lĩnh vực Y dược để thấy rõ quy mô phát triển và mức ngân sách đầu tư của mỗi trường trong giai đoạn vừa qua.

Nhận đầu tư từ ngân sách của trường đại học thành viên thuộc đại học vùng giảm dần

Trong các trường thuộc lĩnh vực sức khỏe, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên và Trường Đại học Y Dược Thái Bình đều là trường có thế mạnh trong đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực cho nhiều tuyến bệnh viện và cơ sở y tế.

Năm 2024,Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên là đơn vị đầu tiên thuộc Đại học Thái Nguyên thực hiện tự chủ, đảm bảo kinh phí thường xuyên (nhóm 2).

Năm học 2022-2023, tổng thu hoạt động của trường đạt 215.77 tỷ đồng. Trong đó, thu từ ngân sách đạt 39.031 tỷ đồng; thu từ học phí đạt 169.325 tỷ đồng; thu từ khoa học và công nghệ đạt 14.19; thu từ nguồn hợp pháp khác là 0.25 tỷ đồng.

Năm 2023, tổng thu hoạt động của trường đạt 235.63 tỷ đồng. Trong đó, hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước/nhà đầu tư đạt 19.29 tỷ đồng; thu từ học phí, lệ phí từ người học đạt 200.80 tỷ đồng; thu từ khoa học và công nghệ đạt 14.82 tỷ đồng; thu nhập khác là 0.52 tỷ đồng.

Năm 2024, tổng thu hoạt động của trường đạt 398.24 tỷ đồng. Trong đó, hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước/nhà đầu tư là 7.92 tỷ đồng; thu từ học phí, lệ phí từ người học đạt 376.53 tỷ đồng; thu từ khoa học và công nghệ đạt 11.47 tỷ đồng; thu nhập khác là 2.11 tỷ đồng.

Trong khi đó, Trường Đại học Y Dược Thái Bình bắt đầu thực hiện tự chủ chi thường xuyên (nhóm 2) bắt đầu từ năm 2021.

Năm 2022, tổng thu hoạt động của nhà trường đạt 549.456 tỷ đồng. Trong đó, hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước/nhà đầu tư 274.728 tỷ đồng; thu từ học phí, lệ phí từ người học đạt 129.070 tỷ đồng còn lại là thu từ khoa học công nghệ và thu khác.

Năm 2023, tổng thu hoạt động của nhà trường đạt 429.742 tỷ đồng. Trong đó, hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước/nhà đầu tư là 214.871 tỷ đồng; thu từ học phí, lệ phí từ người học đạt 116.994 tỷ đồng; còn lại là thu từ khoa học công nghệ và thu khác.

Năm 2024, tổng thu hoạt động của trường là 318.038 tỷ đồng, trong đó, thu từ học phí, lệ phí từ người học đạt 216.805 tỷ đồng; thu từ khoa học công nghệ đạt 6.386 tỷ đồng; thu khác là 11.629 tỷ đồng. Năm này, nhà trường không kê khai thông tin về hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước/nhà đầu tư.

Hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước/nhà đầu tư và tổng nguồn thu trong 2 năm gần đây của Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên và Trường Đại học Y dược Thái Bình (số liệu được làm tròn đến hàng thập phân thứ hai). Biểu đồ: K.H.

Như vậy, theo số liệu thống kê có thể thấy, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên nguồn thu chủ yếu dựa vào học phí và lệ phí từ người học, phần nhận đầu tư từ ngân sách nhà nước rất hạn chế và giảm dần qua các năm. Trong khi đó, Trường Đại học Y Dược Thái Bình nhận nguồn ngân sách nhà nước khá lớn. Mặc dù, thu từ học phí, lệ phí từ người học tăng dần nhưng vẫn không chiếm tỷ trọng chủ đạo.

Đáng chú ý, riêng mức hỗ trợ chi thường xuyên từ Nhà nước của Trường Đại học Y Dược Thái Bình gần tương đương với tổng thu hoạt động của Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên.

Trường đại học thành viên có cơ cấu đào tạo đa dạng hơn trường đại học độc lập

Mặc dù, phần ngân sách hỗ trợ còn hạn chế, song Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên vẫn nỗ lực duy trì quy mô đào tạo và tiếp tục mở rộng qua từng năm.

Trong 3 năm gần đây, trường có sự tăng trưởng rõ rệt ở tất cả các trình độ đào tạo. Cụ thể như sau:

Năm học 2022-2023, tổng quy mô đào tạo của trường là 9.945 người học. Năm học 2023-2024, tổng quy mô đào tạo là 9.660 người học. Đến năm 2024, tổng quy mô đào tạo là 10.549 người học.

Tại Trường Đại học Y Dược Thái Bình:Năm học 2022-2023, nhà trường có tổng quy mô đào tạo là 5.876 người học. Năm học 2023-2024, tổng quy mô đào tạo là 4.987 người học và đến năm 2024, tổng quy mô đào tạo là 6.102 người học.

Quy mô đào tạo của Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên và Trường Đại học Y Dược Thái Bình trong 3 năm gần đây. Biểu đồ: K.H.

Qua biểu đồ có thể thấy, từ năm 2022-2024, quy mô đào tạo của Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên tăng trưởng ổn định ở tất cả các bậc học và lớn hơn gấp khoảng 1,5 - 1,7 lần so với Trường Đại học Y Dược Thái Bình.

Ngược lại, Trường Đại học Y Dược Thái Bình có mức đầu tư ngân sách lớn nhưng quy mô người học có biến động nhẹ.

Khoảng cách đầu tư còn khá lớn

Về mức chi cơ sở vật chất và dịch vụ, năm 2022,Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên chi 45.15 tỷ đồng. Năm 2023, tổng chi cơ sở vật chất và dịch vụ là 74.50 tỷ đồng. Và đến năm 2024, tổng chi cơ sở vật chất và dịch vụ là 77.35 tỷ đồng.

Trước đó, năm học 2023-2024, nhà trường có 13 hạng mục cơ sở vật chất được đầu tư mới với tổng kinh phí là 27.4 tỷ đồng.

Năm 2024, nhà trường có 02 hạng mục đầu tư là mua xe cứu thương và nâng cấp hạ tầng mạng với tổng kinh phí 8.071 tỷ đồng.

Trong khi, năm 2022, Trường Đại học Y Dược Thái Bình chi cho cơ sở vật chất của trường là 128.144 tỷ đồng. Năm 2023, tổng chi cho cơ sở vật chất của trường là 97.440 tỷ đồng. Năm 2024, tổng chi cho cơ sở vật chất của trường là 100.482 tỷ đồng.

Ngoài ra, năm 2024, các hạng mục được đầu tư trong năm gồm 27 hạng mục, tổng kinh phí là 689.397 triệu đồng.

So sánh tổng chi cho cơ sở vật chất của Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên và Trường Đại học Y Dược Thái Bình từ năm 2022-2024 (số liệu được làm tròn đến hàng thập phân thứ hai). Biểu đồ: K.H.

Bên cạnh đó, theo thông tin trên website, ngày 18/5/2025, Trường Đại học Y Dược Thái Bình đã tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng, mở rộng trường (giai đoạn 3). Dự án được Bộ Y tế phê duyệt tại Quyết định số 4276/QĐ-BYT ngày 17/11/2023, với tổng vốn đầu tư 310 tỷ đồng.

Dự án gồm công trình Trung tâm học liệu với quy mô 07 tầng, tổng diện tích sàn xây dựng là 7.365 m2, được trang bị đồng bộ về hệ thống cơ sở vật chất, thiết bị hiện đại và nội thất chuyên dụng. Tòa nhà được quy hoạch sử dụng làm không gian tích hợp cho thư viện truyền thống - điện tử, Trung tâm công nghệ thông tin và Khu Khảo thí. Bên cạnh đó, xây dựng tòa ký túc xá 09 tầng có tổng diện tích sàn xây dựng là 14.506 m2; có tổng số 176 phòng ở, mỗi phòng rộng 44m được bố trí chỗ ở cho 1.408 sinh viên. [2]

Qua số liệu và thông tin trên có thể nhận thấy, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên, mức đầu tư cơ sở vật chất còn hạn chế, phân tán và thiếu ổn định. Chi cơ sở vật chất chỉ khoảng từ 45 - 77 tỷ đồng/năm. Ngược lại, Trường Đại học Y Dược Thái Bình có bức tranh đầu tư rõ rệt hơn với mức chi cơ sở vật chất cao hơn (khoảng từ 97-128 tỷ đồng/năm).

Tài liệu tham khảo:

[1] https://baochinhphu.vn/nghien-cuu-xem-xet-ky-luong-doi-voi-mo-hinh-dai-hoc-vung-102251120190048934.htm

[2] https://tbump.edu.vn/tin-hoat-dong/le-khoi-cong-du-an-dau-tu-xay-dung-mo-rong-truong-dai-hoc-y-duoc-thai-binh-giai-doan-3-418.html

Khánh Vân