Cội rễ của bền vững trong mỗi gia đình

Gia đình phải là tế bào khỏe mạnh của xã hội

Ông Tống Đại Hồng, Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian

Bạn bè quốc tế khi đến Việt Nam luôn ấn tượng trước một đất nước bình yên, con người hiền hòa, mến khách. Nhưng ít ai biết rằng phía sau sự bình yên ấy chính là nền tảng gia đình vững chãi, nơi nếp nhà - nếp đạo đức, văn hóa truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Trong dòng chảy hội nhập, khi văn hóa ngoại lai lan rộng, nguy cơ đứt gãy nếp nhà càng hiện hữu. Những đứa trẻ người dân tộc thiểu số lớn lên nhưng không còn nói được tiếng mẹ đẻ; một bộ phận giới trẻ chao đảo trước lối sống lệch chuẩn, phai nhạt chuẩn mực đạo đức. Nhưng cũng chính lúc này, nếp nhà trở thành điểm tựa, giữ mỗi người khỏi trượt khỏi gốc rễ. Gia đình nào biết gìn giữ tiếng nói, phong tục, đạo lý thì gia đình ấy góp phần dựng nên một xã hội bền vững. Khi mỗi tổ ấm đều là một tế bào khỏe mạnh, bản sắc Việt Nam sẽ tiếp tục tỏa sáng. Bởi, từ mỗi nếp nhà yên ấm sẽ hình thành nên nhân cách, bản lĩnh và sự tử tế của mỗi con người. Nếp nhà chính là cội nguồn tạo nên văn hóa và sức bền tinh thần của dân tộc.

Bồi đắp sức mạnh văn hóa cộng đồng

Đồng chí Ma Thị Thao, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch

Gìn giữ nếp nhà không chỉ là câu chuyện của tình cảm, ký ức hay truyền thống mà là nền tảng quan trọng để củng cố sức mạnh văn hóa cộng đồng. Nhiều năm qua, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đã tạo chuyển biến rõ nét: 83,2% gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, 83,75% thôn, tổ dân phố đạt chuẩn văn hóa. Nhiều nơi duy trì nếp sống kỷ cương, hòa thuận, nghĩa tình như một quy ước bất thành văn giữa các thế hệ.

Khi mỗi gia đình giữ được nếp nhà, xã hội sẽ có “tế bào khỏe mạnh”. Đó là nơi trẻ em học điều hay, lẽ phải từ bữa cơm chung; người lớn sống có trách nhiệm, người già được tôn kính, dòng họ có nền nếp; nghi lễ truyền thống, đạo lý làm người được trao truyền tự nhiên từ chính sinh hoạt hằng ngày. Trong bối cảnh hiện đại với nhiều tác động gây “đứt gãy” giá trị, việc xây dựng gia đình văn hóa không phải là phong trào hình thức mà là giải pháp cốt lõi để giữ gìn bản sắc, tạo sức bền nội lực văn hóa cho sự phát triển bền vững của mỗi địa phương.

“Nếp nhà” nuôi lớn tâm hồn người Dao

Ông Lý Tà Đành, Trưởng thôn Nặm Đăm, xã Quản Bạ

Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn nặm Đăm, xã Quản Bạ là làng văn hóa đạt chuẩn “Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê đạt tiêu chuẩn ASEAN”; trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của du khách. Một trong những điều làm nên thương hiệu du lịch nổi tiếng đó là những nếp nhà trình tường đặc biệt của người Dao áo dài nơi đây vẫn được gìn giữ nguyên vẹn.

Mỗi căn nhà truyền thống đều chứa đựng giá trị văn hóa, là “hồn cốt” của người Dao, nơi cất giữ ký ức, nghi lễ, tiếng nói và nếp sinh hoạt bao đời. Mất “nếp nhà” là mất cả một phần đời sống tinh thần của cộng đồng. Vì thế, dù làm du lịch nhưng bà con vẫn gìn giữ kiến trúc nhà truyền thống. Điều đặc biệt hơn, bao thế hệ người Dao lớn lên trong căn nhà truyền thống với những giá trị văn hóa tốt đẹp đã nuôi dưỡng cốt cách, tâm hồn và niềm tự hào dân tộc, để nỗ lực vươn lên và sống tốt mỗi ngày.

Bền nếp nhà, vững nếp người

Bà Bế Thị Tồn, thôn 18, xã Yên Sơn

Gia đình tôi có ba thế hệ cùng chung sống hòa thuận, nền nếp và được UBND tỉnh tuyên dương là Gia đình văn hóa nhiều thế hệ tiêu biểu tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2017-2022. Đó không chỉ là niềm tự hào, mà còn là trách nhiệm để tôi tiếp tục gìn giữ nếp nhà. Ngoài việc phụng dưỡng cha mẹ già, “giữ lửa” hạnh phúc gia đình, tôi đã dành hàng chục năm chăm sóc chị chồng bị bệnh tâm thần. Vợ chồng tôi có bốn người con, trong đó ba con tốt nghiệp đại học và đang công tác ổn định tại các cơ quan nhà nước. Tôi luôn tự nhắc mình phải sống tử tế, để con cháu nhìn vào mà noi theo. Với tôi, nếp nhà là ngôi trường đầu tiên - nơi mỗi cử chỉ, mỗi nếp nghĩ, nếp sống của ông bà, cha mẹ đều trở thành bài học đầu đời cho trẻ nhỏ. Muốn con cháu nên người, nếp nhà phải sáng; sáng từ cách ứng xử, cách yêu thương, sự bao dung của người lớn.

Hãy là người bạn đồng hành với con

Em Vàng Thị Cáy, sinh viên Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Hà Giang

Sinh ra và lớn lên ở mảnh đất xã Sà Phìn với phần lớn đồng bào người Mông, nhiều phong tục còn lạc hậu, em hiểu những đứa trẻ lớn lên chịu thiệt thòi bởi thiếu định hướng, sự chăm sóc chu đáo của cha mẹ và đôi khi đánh mất cả cơ hội để vượt lên hoàn cảnh. Chúng em còn bị tác động bởi các luồng thông tin, hành vi lệch chuẩn, mạng xã hội và nhiều cám dỗ khác.

Mong ước của chúng em là được lớn lên trong một “nếp nhà” an lành - nơi an toàn, lành mạnh và tràn đầy sự quan tâm. Đó không chỉ là sự chăm lo cho bữa ăn, giấc ngủ mà còn là cơ hội được học hỏi, được lắng nghe, được thấu hiểu và được bảo vệ trước những nguy cơ hay tác động tiêu cực của cuộc sống. Chúng em tin rằng người lớn, đặc biệt là cha mẹ, chính là tấm gương và điểm tựa quan trọng. Khi người lớn giữ gìn lễ nghĩa, xây dựng thói quen chia sẻ, tôn trọng, trò chuyện và luôn đồng hành, định hướng cho chúng em, “nếp nhà” sẽ trở thành chốn bình yên giúp chúng em cảm thấy được yêu thương và che chở, có thêm niềm tin và sức mạnh để vững bước hướng tới tương lai tươi sáng.