Colombia - vùng đất của những vẻ đẹp tuyệt sắc qua các vườn quốc gia

Công viên Thiên nhiên Quốc gia Los Katíos. (Nguồn: Công viên Thiên nhiên Quốc gia Colombia)

Môi trường lý tưởng

Nhờ sự đa dạng về khí hậu, hệ sinh thái và văn hóa, Colombia trở thành môi trường lý tưởng cho sự phát triển của các loài sinh vật hoang dã và cho công tác bảo tồn thiên nhiên. Hiện nay, Cơ quan Vườn Quốc gia tự nhiên Colombia đang quản lý phần lớn nguồn tài nguyên thiên nhiên và di sản văn hóa quý giá của đất nước.

Hiện nay, Colombia có 65 khu bảo tồn bao gồm các vườn quốc gia, khu bảo tồn động thực vật, khu quản lý đặc biệt và một khu vực tự nhiên độc đáo. Tất cả tạo thành mạng lưới bảo tồn chiếm khoảng 19% diện tích cả nước, tương đương hơn 38 triệu hecta đất liền và biển.

Hệ thống này bao gồm nhiều kiểu môi trường khác nhau như rừng rậm, thảo nguyên nhiệt đới, đất ngập nước, rạn san hô và rừng ngập mặn, nơi sự sống phát triển vô cùng phong phú và đa dạng.

Không chỉ có cảnh quan tuyệt đẹp, những khu bảo tồn này còn đảm bảo sinh kế cho hàng triệu người dân Colombia và góp phần quan trọng vào phúc lợi toàn cầu. Từ đây, nhiều con sông lớn bắt nguồn, cung cấp một nửa lượng nước sử dụng của cả đất nước và hấp thụ khoảng 2,3 tỷ tấn khí CO2, đóng góp to lớn trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Các vườn quốc gia tự nhiên của Colombia là nơi sinh sống của 81% loài động vật có vú, 100% loài thực vật ngập mặn, 64% loài cây lấy gỗ và 58% loài bò sát của cả nước. Ngoài ra, còn có rất nhiều các loài đặc hữu, chỉ sinh sống tại các vườn quốc gia tự nhiên của Colombia.

Công viên Thiên nhiên Quốc gia Los Nevados. (Nguồn: Công viên Thiên nhiên Quốc gia Colombia)

Giữ gìn văn hóa và lịch sử

Các vườn quốc gia tự nhiên của Colombia không chỉ là nơi sinh sống của muôn loài, mà còn là không gian chung của các cộng đồng người bản địa, người gốc Phi, người Raizal và Palenquero. Họ cùng chính phủ xây dựng những thỏa thuận bảo tồn nhằm tìm ra sự cân bằng giữa việc bảo vệ môi trường và duy trì đời sống cộng đồng. Ở đây, bảo tồn không chỉ là gìn giữ thiên nhiên, mà còn là giữ gìn văn hóa và lịch sử.

Việc bảo vệ những vùng đất xinh đẹp, phong phú nhưng cũng rất mong manh này là một trách nhiệm to lớn. Công tác quản lý đòi hỏi kiến thức, sự tận tâm và lòng thấu hiểu, nhất là trong một quốc gia đang hướng tới hòa bình và nỗ lực hài hòa giữa phát triển kinh tế-xã hội với bảo vệ di sản tự nhiên.

Vai trò của các kiểm lâm viên và toàn xã hội vì thế vô cùng quan trọng: Duy trì mối liên kết giữa con người và thiên nhiên, bảo vệ hệ sinh thái, đảm bảo rằng các thế hệ tương lai vẫn có thể tiếp tục tận hưởng vẻ đẹp của đất nước này.

Họ - những người đàn ông và phụ nữ tận tâm - băng qua rừng rậm, núi non, thảo nguyên và biển cả, nhiều khi trong điều kiện vô cùng gian khổ, để theo dõi các loài sinh vật, phòng chống cháy rừng, hỗ trợ cộng đồng địa phương, hướng dẫn du khách, và đại diện cho chính quyền tại những vùng nơi thiên nhiên và văn hóa hòa quyện sâu sắc.

Công việc thầm lặng của họ, cùng với sự chung tay của người dân địa phương, nông dân và các cộng đồng bản địa, đã tạo nên tuyến đầu bảo vệ đa dạng sinh học của Colombia. Nếu không có những nỗ lực mỗi ngày ấy, công tác bảo tồn chỉ dừng lại ở lời nói. Bảo vệ các vườn quốc gia vì thế là trách nhiệm chung của toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia của mọi người, từ nông thôn đến thành thị.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan bảo tồn và cộng đồng này cũng gợi nhớ đến cách làm ở Việt Nam, nơi các dân tộc thiểu số và cộng đồng địa phương gìn giữ tri thức bản địa và nghề truyền thống. Giống như ở Hội An, Sa Pa hay đồng bằng sông Cửu Long, tại các vườn quốc gia tự nhiên Colombia, văn hóa và con người luôn gắn bó sâu sắc với mảnh đất quê hương.

Khu bảo tồn động thực vật Los Flamencos. (Nguồn: Công viên Thiên nhiên Quốc gia Colombia)

Sự công nhận quốc tế

Giá trị của những quần thể/khu vực này vượt qua biên giới. Khu Bảo tồn động thực vật Malpelo và Vườn Quốc gia Tự nhiên Los Katíos đã được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới. Dãy núi Chiribiquete được UNESCO công nhận là Di sản Hỗn hợp Thế giới bởi giá trị tự nhiên và văn hóa độc đáo của nó.

Mỗi vườn ươm, mỗi quy trình phục hồi hệ sinh thái và mỗi thỏa thuận cộng đồng đều củng cố sứ mệnh của Colombia với tư cách là đất nước của vẻ đẹp tuyệt sắc.

Các Vườn Quốc gia tự nhiên là di sản chung, kết nối các thế hệ và là lời nhắc nhở rằng bảo vệ đa dạng sinh học cũng chính là bảo vệ sự sống còn của chính chúng ta.

Du lịch có trách nhiệm: Những trải nghiệm đầy ý nghĩa

Tham quan một vườn quốc gia ở Colombia là một trải nghiệm trọn vẹn và đáng nhớ. Bạn có thể đi bộ trên những con đường mòn giữa núi rừng, cắm trại giữa thiên nhiên, lắng nghe tiếng chim hót khi bình minh, hay giao lưu, sinh hoạt cùng người dân địa phương.

Những hoạt động này giúp du khách và các gia đình cảm nhận sâu sắc hơn giá trị của thiên nhiên, giống như những chuyến dã ngoại, cắm trại hay đạp xe ở Việt Nam - nơi con người được kết nối gần gũi hơn với môi trường xung quanh.

Du lịch sinh thái ở Colombia không chỉ là một hình thức tham quan, mà còn là chiến lược bảo tồn, hoạt động giáo dục và phát triển bền vững, đồng thời tôn trọng và gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương. Đối với du khách quốc tế, đây là cơ hội để khám phá một quốc gia có mức độ đa dạng sinh học hàng đầu thế giới, đồng thời hiểu hơn cách mà bảo tồn có thể góp phần nâng cao đời sống và gìn giữ bản sắc của con người.

Hiện nay, Colombia có 36 vườn quốc gia mở cửa phục vụ du lịch sinh thái.

Đóng góp cho thế giới

Khủng hoảng khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học là những thách thức toàn cầu. Để ứng phó, Colombia đã cam kết mục tiêu: tăng diện tích các khu bảo tồn lên ít nhất 30% diện tích lãnh thổ của mình vào năm 2030. Đồng thời, quốc gia này dẫn đầu REDPARQUES, mạng lưới quy tụ 19 quốc gia Mỹ Latinh và duy trì hợp tác quốc tế để bảo vệ các hệ sinh thái trọng yếu.

Cam kết này phản ánh những giá trị mà Colombia và Việt Nam cùng chia sẻ: tôn trọng thiên nhiên, sức mạnh của cộng đồng tại các vùng nông thôn, và khát vọng phát triển bền vững nhằm bảo tồn cả văn hóa lẫn tài nguyên cho các thế hệ tương lai.

Các vườn quốc gia tự nhiên Colombia là nơi văn hóa và thiên nhiên gặp gỡ, cùng làm phong phú lẫn nhau. Chúng mang lại cơ hội để mọi người tạm dừng lại, hít thở và học hỏi từ kiến thức của cộng đồng bản địa và từ sức sống bền bỉ của các hệ sinh thái, trong một thế giới gia tăng đô thị hóa và nhịp sống ngày càng hối hả.

Đối với các độc giả ở Việt Nam, một đất nước giàu cảnh quan và văn hóa truyền thống, thông điệp này mang một ý nghĩa đặc biệt: Bảo vệ đa dạng sinh học cũng là bảo vệ bản sắc, văn hóa và tương lai của chúng ta.

Luisz Olmedo Martínez Zamora