Còn băn khoăn với các phương án biểu giá điện mới
Bộ Công Thương đang lấy ý kiến các bộ, ngành, tổ chức về các phương án cải tiến biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt. Về các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, Bộ Công Thương đề xuất 5 phương án, bao gồm: 1 bậc, 3 bậc, 4 bậc và 5 bậc (phương án 5 bậc có hai kịch bản).
Cụ thể, phương án 1 bậc, nghĩa là không chia các mức sản lượng mà giá điện sẽ áp dụng đồng giá cho mỗi kWh tiêu thụ. Phương án 2 có 3 bậc (bậc 1 cho 100 kWh đầu tiên; bậc 2 cho kWh từ 101 đến 400; bậc 3 cho kWh từ 401 trở lên). Phương án 3 có 4 bậc (bậc 1 cho 100 kWh đầu tiên; bậc 2 cho kWh từ 101 đến 300; bậc 3 cho kWh từ 301 đến 600; bậc 4 cho kWh từ 601 trở lên). Phương án 4 có 5 bậc (bậc 1 cho 100 kWh đầu tiên; bậc 2 cho kWh từ 101 đến 200; bậc 3 cho kWh từ 201 đến 400; bậc 4 cho kWh từ 401 đến 700; bậc 5 cho kWh từ 701 trở lên). Trong đó, Bộ Công Thương kiến nghị lựa chọn phương án biểu giá điện 5 bậc (phương án 4).
Theo đại diện Bộ Công Thương, biểu giá điện mới bảo đảm theo nguyên tắc phù hợp với thực tế sử dụng điện; không làm thay đổi giá bán lẻ điện sinh hoạt bình quân và khách hàng sử dụng điện có thể dễ dàng theo dõi, tính toán sản lượng điện. Hiện biểu giá điện đang áp dụng có 6 bậc.
Các phương án này nhận được nhiều ý kiến khác nhau. Có ý kiến chuyên gia cho rằng, đại đa số người sử dụng điện không thể hiểu những phân tích mang tính kỹ thuật về mức và lượng điện sử dụng. Biểu giá điện chia theo cách nào cũng chỉ mang tính chuyên ngành, tạo ra khoảng cách nên rất khó khăn trong việc kiểm soát. Nếu cứ chia giá điện nhiều bậc như hiện nay, nhiều hộ gia đình sẽ không dám sử dụng điện vì sợ tốn chi phí, điều này có nghĩa ngành điện không khuyến khích người tiêu dùng. Trong khi hiện nay, đời sống của người dân ngày càng khá giả, các thiết bị điện của người dân ngày càng nhiều, nhu cầu cũng cao hơn. Đây là một nghịch lý.
Về lâu dài, cần phải xác định điện là một mặt hàng như nhiều loại sản phẩm hàng hóa khác, kinh nghiệm phát triển lĩnh vực viễn thông là một bài học quý. Đã là hàng hóa thì phải hướng đến vận hành theo quy luật cung-cầu chứ không thể áp đặt, độc quyền giá bán. Để giải bài toán này, ngành điện cần hướng tới giải pháp lâu dài, tổng thể là tạo cơ chế để phát triển các nguồn năng lượng khác ngoài thủy điện, nhiệt điện. Năng lượng sạch (điện gió, điện mặt trời) của nước ta rất phong phú nhưng hiện mới khai thác được ít. Cần phát triển các loại điện này để giải bài toán thiếu hụt điện. Nếu doanh nghiệp của nhà nước không làm được thì giao cho các nhà đầu tư tư nhân. Có những lĩnh vực nhà đầu tư tư nhân có thể tham gia phát triển được thì để cho họ tham gia, tận dụng tối đa nguồn lực trong xã hội nhưng phải có cơ chế phù hợp để họ làm.
Giải được bài toán thiếu hụt điện sẽ đưa mặt hàng điện về đúng quy luật cung-cầu. Lúc ấy, người dân sẽ có sự lựa chọn, quyết định và mới có thể giám sát được chính loại hàng hóa mình mua.
