Cồn Cỏ, từ 'đảo thép' đến 'đảo ngọc'

Cồn Cỏ hôm nay -Ảnh: TRẦN TUYỀN

Khát vọng “đảo ngọc” giữa Biển Đông

Lịch sử Cồn Cỏ bước sang một trang mới sau ngày đất nước thống nhất. Năm 1998, trong chuyến thăm và làm việc tại Quảng Trị, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã nhen nhóm ý tưởng về việc thành lập một đơn vị hành chính tại đảo Cồn Cỏ. Ý tưởng mang tầm nhìn chiến lược này đã mở đường cho một quyết định lịch sử. Cuối năm 2002, 43 thanh niên đầy nhiệt huyết đã xung phong ra đảo, tình nguyện lập nghiệp, xây dựng Cồn Cỏ thành “đảo thanh niên”, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng cho quá trình dân sự hóa hòn đảo này.

Ngày 1/10/2004, Chính phủ chính thức ban hành Nghị định 174/2004/NĐ-CP, thành lập huyện đảo Cồn Cỏ. Từ đây, Cồn Cỏ trở thành đơn vị hành chính thứ 10 của tỉnh Quảng Trị và là huyện đảo duy nhất trong 6 tỉnh Bắc Trung Bộ, cũng là huyện đảo thứ 12 trên cả nước. Việc thành lập huyện đảo không chỉ là sự khẳng định chủ quyền vững chắc, mà còn là một bộ phận cấu thành quan trọng trong chiến lược phát triển KT-XH, giữ vững QP-AN biển đảo của Tổ quốc.

Tuy nhiên, trong hành trình xây dựng “đảo ngọc” huyện đối mặt với không ít khó khăn, thách thức ngay từ những ngày đầu. Diện tích tự nhiên của huyện không lớn, chỉ khoảng 230 ha, trong đó trên 60% là rừng tự nhiên.

Môi trường, thời tiết biển đảo khắc nghiệt, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, thiếu nước ngọt. Nguồn lực đầu tư trên địa bàn còn hạn chế, chủ yếu phụ thuộc vào nguồn phân bổ từ cấp trên, việc kêu gọi, thu hút doanh nghiệp đến đầu tư gặp nhiều khó khăn do điều kiện tự nhiên đặc thù và cơ chế chính sách chưa thực sự đột phá.

Thêm vào đó, tổ chức bộ máy của huyện còn gọn nhẹ, cán bộ công chức kiêm nhiệm nhiều việc, dân số ít, khoảng 500 người. Có 24 hộ dân định cư lâu dài nhưng hầu hết chưa qua đào tạo nghề phù hợp với cơ cấu kinh tế mới. Việc duy trì và phát triển dân cư bền vững là một bài toán khó.

Tình trạng tàu thuyền nước ngoài xâm phạm vùng biển Cồn Cỏ, khai thác trái phép thủy sản vẫn còn diễn ra, cùng với âm mưu chống phá của các thế lực thù địch đặt ra nhiều thách thức cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Vượt lên những khó khăn và thách thức, đảng bộ, chính quyền, quân và dân huyện đảo Cồn Cỏ đã phát huy cao độ truyền thống anh hùng, đoàn kết một lòng, khắc phục khó khăn, từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Cồn Cỏ thành đảo du lịch vững về kinh tế - đẹp về văn hóa - mạnh về QP-AN.

Huyện đã xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm là đảm bảo QP-AN, bảo vệ vững chắc chủ quyền của Tổ quốc, coi đây là tiền đề cho mọi sự phát triển. Cơ cấu kinh tế trọng tâm được định hướng là du lịch - dịch vụ - thủy sản và các ngành bổ trợ đồng bộ, tạo nên một nền kinh tế biển bền vững. Quá trình hoạt động huyện luôn bám sát chủ trương, đường lối của trung ương, của tỉnh và vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện thực tiễn đặc thù của địa phương.

20 năm vươn mình

Sau 20 năm xây dựng và phát triển, Cồn Cỏ hôm nay đã mang một diện mạo mới, “đảo ngọc” giữa Biển Đông đang từng ngày khởi sắc.

Những kết quả đạt được tuy còn khiêm tốn so với tiềm năng và mong muốn, nhưng rất đáng trân trọng và tự hào. Đến nay, nền kinh tế có những chuyển biến rõ nét, đặc biệt là lĩnh vực dịch vụ du lịch với những bước phát triển khả quan.

Huyện đã hình thành được một số tour với các loại hình du lịch đặc trưng như du lịch trải nghiệm trên đảo, lặn ngắm san hô tại khu bảo tồn biển đảo Cồn Cỏ, về thăm chiến trường xưa gắn với bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Công tác quy hoạch được quan tâm đúng mức, huyện đã hoàn thành quy hoạch sử dụng đất thời, kỳ 2021-2030, tích hợp vào quy hoạch tổng thể của tỉnh và đang triển khai quy hoạch vùng huyện đảo.

Việc huy động các nguồn lực xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển KT-XH và QP-AN được triển khai tích cực, với các công trình điện, nước ngọt, đường giao thông, bến cảng dần hoàn thiện. Các công trình phục vụ dân sinh, thiết chế văn hóa, thể dục, thể thao, y tế, giáo dục được quan tâm đầu tư đúng mức. Đặc biệt, niềm vui vỡ òa khi lớp tiểu học đầu tiên trên đảo được khai giảng trong năm học 2023 - 2024, hiện thực hóa mong ước của Nhân dân, giúp họ yên tâm bám đảo, bám biển, xây dựng cuộc sống lâu dài.

Công tác di dân ra đảo được thực hiện hợp lý, gắn với tạo việc làm, hỗ trợ người dân phát triển các mô hình sản xuất, kinh doanh dịch vụ và khai thác hải sản một cách bền vững, góp phần nâng cao thu nhập. Năm 2024, GRDP bình quân đầu người đạt trên 65 triệu đồng/người, một con số đáng khích lệ trong điều kiện đặc thù của đảo. Nhân dân an tâm định cư, sinh sống lâu dài trên đảo.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm, chủ yếu của địa phương là đảm bảo QP-AN, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Huyện đã triển khai hiệu quả Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Nghị quyết số 28- NQ/TW của Bộ Chính trị về “Xây dựng tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc” và các nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Đảng ủy Quân khu. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo và tăng cường. Cơ chế khu vực phòng thủ được thiết lập và vận hành hiệu quả, giúp huyện đảo Cồn Cỏ tiếp tục giữ vững địa bàn làm chủ, trở thành khu vực phòng thủ vững chắc, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ biên giới biển, đảo.

Lực lượng vũ trang huyện tiếp tục phát huy truyền thống, hiệp đồng chặt chẽ, phối hợp linh hoạt, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương, không để bị động trong mọi tình huống, đặc biệt là đã tổ chức thành công các cuộc diễn tập khu vực phòng thủ cấp huyện, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu và ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

Với những thành tích đáng tự hào trong tiến trình xây dựng, bảo vệ và phát triển, đảng bộ, chính quyền và Nhân dân huyện đảo Cồn Cỏ đã vinh dự 3 lần được Bác Hồ gửi thư khen ngợi; 2 lần được Đảng và Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; 2 Huân chương Độc lập hạng Nhất và hạng Nhì; 3 Huân chương Quân công; Huân chương Lao động hạng Ba và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Cồn Cỏ không chỉ là một tọa độ địa lý, đó là khúc tráng ca được viết nên bằng máu, mồ hôi và khát vọng vươn lên không ngừng nghỉ. Từ một hòn “đảo thép” giữa chiến tranh đến một hòn đảo xanh đang trỗi dậy trong hòa bình, Cồn Cỏ đã chứng minh rằng: dù nhỏ bé về diện tích nhưng lớn lao về ý chí, nghị lực và tầm vóc chiến lược.

Phía trước là hành trình hiện thực hóa khát vọng trở thành đảo du lịch giữa Biển Đông xanh thẳm. Và hành trình đó, chắc chắn sẽ còn những trang viết rực sáng, được tiếp nối bởi những con người tận tâm, kiên trung, bền bỉ như chính mảnh đất này.

Trần Tuyền