Con đường bí ẩn của những chiếc xe sang tới Triều Tiên

Những chiếc limousine màu đen bọc thép trong đoàn xe của Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un tại Singapore tháng 6/2018. Ảnh: AP

Nhà lãnh đạo Kim Jong-un thường xuất hiện tại các sự kiện ngoại giao quan trọng với chiếc Mercedes màu đen bóng loáng mặc dù lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc cấm bán các loại hàng hóa xa xỉ cho Triều Tiên.

Được đưa đi từ Thủ đô Bình Nhưỡng bằng máy bay vận tải, chiếc limousine đã chở nhà lãnh đạo Triểu Tiên trên các đường phố Singapore, Hà Nội và Vladivostok trong những cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Một hình ảnh ấn tượng thường thấy nữa là nhóm vệ sĩ 12 người mặc comple đen rầm rập chạy bộ theo xe.

Những chiếc xe sang đầu bảng của Mercedes-Benz đã trở nên quá nổi tiếng với các nhà lãnh đạo thế giới, trong đó chiếc Maybach S62 và Maybach S600 Pullman Guard có giá từ 500.000 USD đến 1,6 triệu USD.

Theo cuộc điều tra do tờ New York Times tiến hành, cùng với một nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng cao cấp (CADS - một tổ chức phi lợi nhuận ở Washington chuyên theo dõi các mạng lưới buôn lậu), các loại hàng hóa chất lượng cao của phương Tây đang tìm đường đến được với giới tinh hoa Triều Tiên qua một hệ thống phức tạp các cuộc trung chuyển, những chuyến tàu viễn dương bí mật và những công ty bình phong bí ẩn.

Đoàn xe Triều Tiên tại Singapore vào tháng 6/2018. Ảnh: AP

Mục đích của những con đường này là lách qua các lệnh trừng phạt vốn được chính quyền Tổng thống Trump sử dụng làm công cụ để gây áp lực buộc Bình Nhưỡng phải đàm phán về chấm dứt chương trình vũ khí hạt nhân. Giới chức Mỹ cho rằng đòn bẩy thực sự duy nhất của họ với Triều Tiên là các lệnh trừng phạt cứng rắn. Trong khi đó, tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ hai ở Hà Nội hồi tháng 2/2019, Chủ tịch Kim Jong-un tiếp tục giữ yêu sách Mỹ phải dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chủ yếu, vốn đã bị siết chặt thêm từ cuối năm 2016.

Theo đề nghị của chính quyền Tổng thống Mỹ George W. Bush, năm 2006, Liên hợp quốc đã áp đặt các lệnh trừng phạt nhằm cấm các nước trên thế giới bán hàng hóa xa xỉ cho Triều Tiên. Nhưng từ năm 2015-2017, có tới 90 quốc gia đã trở thành nguồn cung cấp hàng hóa xa xỉ cho Triều Tiên - theo một báo cáo công bố giữa tháng 7 của CADS. Hơn nữa, các hệ thống và chuỗi cung cấp còn đi qua cả lãnh thổ của một số quốc gia thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và đồng minh của Mỹ, như Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Cận cảnh chi tiết trên cửa xe Mercedes của Chủ tịch Triều Tiên tại Vladivostok, Nga. Ảnh: AP

Các chuyên gia cho rằng việc tìm ra đường đi của những loại hàng hóa xa xỉ, đặc biệt là những hàng hiếm như xe ô tô bọc thép, là rất quan trọng bởi Triều Tiên bị nghi ngờ sử dụng các kỹ thuật tương tự để có được những công nghệ phục vụ chương trình vũ khí hạt nhân.

“Nói về việc lách lệnh trừng phạt, Triều Tiên dựa vào một nhóm nhỏ các cá nhân trung thành, có nhiệm vụ mang về bất cứ loại hàng hóa nào mà nhà nước cần đến, kể cả hàng xa xỉ hay các linh kiện tên lửa, bất kể nguồn gốc thương mại từ đâu”, ông Neil Watts, một chuyên gia hàng hải và là cựu thành viên của Ban trừng phạt Triều Tiên thuộc Liên hợp quốc, cho biết.

Ban này đã lưu ý trong bản báo cáo thường niên năm 2019 về sự xuất hiện của những chiếc limousine thương hiệu Mercedes-Benz và Rolls-Royce tại Bình Nhưỡng. Tháng 10 năm ngoái, tại Thủ đô của Triều Tiên, ông Kim đã bước ra khỏi một chiếc Rolls-Royce Phantom đón Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo.

Hành trình để đưa một cặp sedan Mercedes Maybach S600 bọc thép từ châu Âu đến Đông Á đã minh họa cho cách thức hoạt động của một trong những mạng lưới vận chuyển hàng hóa xa xỉ. Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng cao cấp và tờ The New York Times đã lần theo con đường đi qua 5 quốc gia này bằng cách sử dụng dữ liệu nguồn mở, trong đó có các hình ảnh vệ tinh và dữ liệu hàng hải.

Những cuộc phỏng vấn các quan chức và lãnh đạo doanh nghiệp cũng xác nhận một số chi tiết về mạng lưới trên. Hồi tháng 2, giới chức Hàn Quốc từng bắt giữ một tàu của Nga vận chuyển xe hơi bị nghi đưa tới Triều Tiên.

Vệ sĩ chạy theo xe limousine chở Chủ tịch Triều Tiên tại Vladivostok, Nga. Ảnh: Reuters

Hành trình vòng quanh thế giới bắt đầu từ cảng Rotterdam, Hà Lan. Theo các dữ liệu vận tải, tháng 6/2018, hai container niêm phong, bên trong mỗi chiếc là một xe Mercedes có giá nửa triệu USD, được xe tải chở vào vào một bến tàu. Chúng thuộc sự quản lý của Công ty tàu biển Cosco Trung Quốc. Chưa rõ ai là người đầu tiên mua những chiếc xe này, trong khi Daimler, công ty mẹ của Mercedes, cho biết họ duy trì chế độ kiểm tra lý lịch của các khách mua tiềm năng nhằm đảm bảo công ty sẽ không bán xe cho những người vi phạm lệnh trừng phạt.

Hai chiếc xe được vận chuyển bằng tàu biển trong 41 ngày tới cảng Đại Liên, Đông Bắc Trung Quốc. Vào ngày 31/7, hai chiếc container được dỡ khỏi tàu. Chúng tiếp tục nằm lại cảng cho đến ngày 26/8 trước khi xuống một con tàu khác để lên đường tới Osaka, Nhật Bản. Từ đây, chúng lại được đưa lên một hành trình tàu biển khác trong ba ngày và cập cảng Busan, Hàn Quốc vào 30/9.

Lúc này mới đến phần bí ẩn nhất của hành trình. Những chiếc container được chuyển giao cho tàu chở hàng mang số hiệu DN5505, treo cờ Togo (một quốc gia Tây Phi) khi con tàu này cập cảng duy nhất một ngày, rồi nhằm hướng cảng Nakhodka, vùng Viễn Đông Nga. Ở thời điểm này, hai chiếc xe thuộc quyền quản lý của Do Young Shipping, một công ty vận tải biển đăng ký hoạt động tại Quần đảo Marshall, là đơn vị sở hữu tàu DN 5505 và một con tàu khác là tàu chở dầu Katrin treo cờ Panama.

Đường đi của 2 chiếc xe sang Mercedes, bị nghi được đưa tới Triều Tiên. Nguồn: CADS/NYT

Không rõ chủ sở hữu của Do Young là ai, nhưng dựa trên đăng ký của công ty thì đơn vị này liên quan tới một doanh nhân Nga tên là Danil Kazachuk. Tài liệu do CADS thu thập được còn tiết lộ ông Kazachuk từng được ghi là chủ tàu Katrin trong khoảng một tháng vào năm 2018.

Con tàu chở theo hai chiếc xe sang ban đầu có tên gọi là Xiang Jin, nhưng được đổi tên lại là DN5505, trong khi chủ sở hữu tàu cũng được chuyển từ một công ty đăng ký tại Hong Kong cho công ty Do Young vào ngày 27/7, chỉ vài ngày trước khi hai chiếc sedan Mercedes tới Đại Liên, Trung Quốc.

Sau khi rời Busan, Hàn Quốc vào ngày 1/10 cùng với hai chiếc xe, con tàu DN5505 đi vào hành trình bí mật, hệ thống nhận diện tự động của tàu đột ngột ngừng phát tín hiệu. Tín hiệu bị ngắt trong suốt 18 ngày. Khi nó được bật trở lại thì con tàu đã ở trên vùng biển Hàn Quốc. Lúc này nó đang trên hành trình trở lại Busan, chở theo 2.588 tấn than - số hàng hóa sau đó được bốc dỡ xuống một cảng khác của Hàn Quốc là Pohang.

Số liệu hải quan ở Hàn Quốc cho thấy con tàu đã nhận than tại Nakhodka, Nga. Thành phố cảng này nằm ngay sát Vladivostok, nơi đặt văn phòng làm việc của ông Kazachuk. Theo CADS, dữ liệu lưu thông tàu biển và các lãnh đạo hãng tàu cho biết, con tàu đã báo cáo Nakhodka là điểm đến của nó sau khi rời Busan với hai chiếc xe.

Báo cáo của CADS không khẳng định chắc chắn điều gì đã xảy ra với những chiếc Mercedes. Nhưng các nhà nghiên cứu của CADS cho rằng, hai chiếc xe có thể đã được đưa bằng máy bay từ Nga đến Triều Tiên. Vào ngày 7/10, có ba chuyến bay chở hàng của Air Koryo (hãng hàng không quốc doanh của Triều Tiên) tới Vladivostok (cùng ngày Chủ tịch Kim Jong-un đi trên chiếc Rolls-Royce ở Bình Nhưỡng tiếp đón Ngoại trưởng Mỹ Pompeo)

Những chuyến bay chở hàng của Triều Tiên tới Vladivostok là rất hiếm. Dựa trên số hiệu ở đuôi, thì đây cũng chính là những chiếc máy bay được sử dụng để chở xe của nhà lãnh đạo Triều Tiên khi ông công du nước ngoài.

“Dựa trên tải trọng chở hàng của những chiếc máy bay và vai trò của chúng trong việc vận chuyển những chiếc limousine bọc thép của ông Kim Jong-un, có thể thấy những chiếc máy bay có thể đã chở những chiếc Mercedes”, báo cáo của CADS viết.

Bốn tháng sau, vào ngày 31/1/2019, cùng mẫu xe Mercedes nói trên được lái qua các đường phố ở Bình Nhưỡng tới trụ sở của Ủy ban Trung ương đảng Lao động Triều Tiên – theo đoạn video được phân tích bởi NK Pro. Hai chiếc sedan Mercedes cũng xuất hiện cùng với Chủ tịch Kim Jong-un trong bức ảnh chụp chung với một đoàn đại biểu nghệ thuật.

Vệ sĩ đứng gác bên cạnh chiếc xe chở nhà lãnh đạo Triều Tiên. Ảnh: AP

Trong khi đó, trong một cuộc trả lời phỏng vấn, ông Kazachuk thừa nhận ông chịu trách nhiệm về tàu DN5505, nhưng từ chối cung cấp chi tiết về chuyến tàu chở xe, hoặc phương thức ông có thể đã chuyển chúng tới Triều Tiên.

“Đây là bí mật kinh doanh của công ty chúng tôi”, Kazachuk trả lời. “Tại sao tôi cần phải nói với mọi người nơi tôi mua những chiếc xe này và tôi bán cho ai?”

Không có bằng chứng kết luận ông Kazachuk dính tới hoạt động chuyển giao công nghệ quân sự hay hàng hóa cho Triều Tiên, nhưng các chuyên gia về lệnh trừng phạt quốc tế cho rằng, Viễn Đông Nga là một điểm trung chuyển phổ biến cho các hàng hóa buôn lậu đến và ra khỏi Triều Tiên.

Hồi tháng 2 năm nay, chính quyền Hàn Quốc đã bắt giữ tàu DN5505 và Katrin trong hai vụ việc riêng rẽ do nghi ngờ vi phạm lệnh trừng phạt. Con tàu DN5505 đậu ở Pohang, Hàn Quốc, chở theo trên 3.200 tấn than sau khi khởi hành từ Nakhodka. Giới chức nói với nhân viên công ty tàu biển Hàn Quốc quản lý con tàu rằng nó đang bị điều tra về nghi vấn chở than đá Triều Tiên. Trong khi đó tàu Katrin bị cáo buộc chở các sản phẩm xăng dầu tới Triều Tiên.

Có một mối liên quan khác giữa các con tàu của ông Kazachuk với những nghi vấn vi phạm lệnh trừng phạt. Mùa thu năm ngoái, khi tàu DN5505 dỡ chuyến hàng than đá xuống Pohang trong hành trình trở về sau khi giao hai chiếc sedan, một công ty Hàn Quốc có tên Enermax Korea đã tiếp quản số than đá này.

Hiện nay Ban trừng phạt của Liên hợp quốc đang điều tra Enermaz về cáo buộc vi phạm trừng phạt.

Báo cáo năm 2019 của ban này cho biết Enermax dường như là người thụ hưởng cuối cùng của lô than đá Triều Tiên, vốn dự định được chuyển giao vào tháng 4/2018 trên vùng biển Indonesia, từ một tàu treo cờ Triều Tiên có tên Wise Honest, cho một tàu hàng của Nga. Tuy nhiên, nhà chức trách Indonesia đã bắt giữ tàu Wise Honest vào khoảng ngày 1/4/2018.

Ảnh tàu chở hàng Triều Tiên, Wise Honest.

Enermax đã ký hợp đồng mua than đá với một công ty đăng ký tại Hong Kong, thông qua một nhà trung gian tại Indoesia. Hợp đồng than đá này trị giá tới gần 3 triệu USD.

Nhưng tới tháng 5 năm nay, Mỹ thông báo họ bắt giữ tàu Wise Honest.

Trả lời phỏng vấn New York Times, lãnh đạo Enermax cho biết hợp đồng với nhà trung gian Indonesia đã đổ vỡ và tiền chưa được trao tay. Chính họ đã nghĩ rằng số than được giao cho Hàn Quốc bởi tàu DN5505 vào tháng 10 năm ngoái – sau khi hai chiếc Mercedes được giao hàng – và tháng 2 năm nay đều có nguồn gốc từ Nga. Lãnh đạo Enermax cho biết chính ông Kazachuk đảm bảo với họ đó là than đá Nga.

Chính quyền Hàn Quốc đã bắt giữ ít nhất 6 tàu chở hàng kể từ cuối năm 2017 vì nghi ngờ những tàu này vi phạm lệnh trừng phạt. Tháng trước, họ bắt đầu đập bỏ tàu Katrin. Giới chức cho biết việc tháo dỡ tàu đã tiến hành xong theo đề nghị của doanh nhân Kazachuk vì ông ta không muốn tiếp tục chịu phí đỗ bến cho con tàu bị bắt giữ này.

Thu Hằng/Báo Tin tức