Cơn sốt chú thích lề sách trên BookTok

Ảnh: The Guardian

Công chúng cho tới nay thường được biết có hai cách đọc sách. Đầu tiên là những người giữ gìn sách cẩn thận, nguyên vẹn nhất có thể để bảo đảm tính thẩm mỹ của cuốn sách và sau đó là những người để cho cuốn sách mang dấu ấn của việc được đọc nhiều, góc của những trang sách yêu thích được gấp lại và có thể có những bình luận dí dỏm hoặc ngọt ngào được viết nguệch ngoạc ở lề.

Hai đối tượng này thường không ưa chuộng cách đọc của nhau và họ chắc chắn không cho nhau mượn sách. Tuy nhiên, một thế hệ độc giả mới đang tìm ra cách kết hợp cả hai cách tiếp cận này: Sử dụng những đoạn chú thích ngoài lề để tạo nên vẻ đẹp và giá trị thẩm mỹ cho những cuốn sách.

Chú thích tạo thêm thẩm mỹ cho sách

Một TikToker nói: "Tôi ngày càng thấy nhiều người có những cuốn sách như vậy (có nhiều màu sắc ở lề sách). Các bạn đang làm gì thế? Giải thích đi! Vì trông chúng giống như bài tập về nhà. Nhưng mà… tôi cũng thích sử dụng đồ dùng văn phòng theo cách như vậy.”

Trong cộng đồng BookTok và Bookstagram đang có một nhóm người rất ưa chuộng việc chú thích và gắn nhãn dán vào sách. Cách làm của họ rất đa dạng. Một số BookToker có hệ thống mã màu phức tạp (gắn nhãn dán và dùng bút đánh dấu màu hồng cho những khoảnh khắc lãng mạn, màu xanh lam cho điềm báo trước) hoặc chỉ đơn giản là tuân theo một số quy tắc giúp cuốn sách đẹp về mặt thẩm mỹ.

Một số người khác thì viết nguệch ngoạc vào lề để đánh dấu những khoảnh khắc đặc biệt gây sốc hoặc thỏa mãn tâm trạng độc giả, hoặc vẽ những giọt nước hoặc trái tim xung quanh những đoạn văn đặc biệt gợi cảm. Đối với một số người đọc, chú thích giờ đây cũng quan trọng như việc chia sẻ ảnh trên trên mạng xã hội hoặc viết bài đánh giá.

Marcela thể hiện tình yêu với sách bằng cách chú thích. Ảnh: booksta.babe.

Marcela, một Bookstagrammer hiện ở Melbourne, nhưng đến từ Mỹ, đã đăng bài về thói quen đọc sách trực tuyến với tên @booksta.babe. Bà bắt đầu làm điều này vào năm ngoái sau hơn một thập kỷ tham gia các cộng đồng người hâm mộ truyện giả tưởng và tác phẩm dành cho người trưởng thành, cũng như các nhóm khác dành riêng cho những độc giả thích ghi chú, tạo các dòng nhớ và danh sách đọc độc đáo trên nhiều loại giấy viết thư đẹp.

“Trước khi nhận ra mình đang ‘chú thích’ sách, tôi thường viết nguệch ngoạc những chia sẻ và thông điệp nhỏ vào lề để có thể nhớ lại điều mình đã nghĩ tới khi lần đầu tiên trải nghiệm một câu chuyện hoặc thế giới nào đó”, Marcela nhớ lại.

Giờ đây, bà chú thích bằng các thẻ và bút màu được phối kỹ lưỡng. Ngoài nhật ký đọc sách của mình, bà chọn lọc những cuốn sách khác để dành thêm công sức chú thích, chủ yếu tập trung vào những câu chuyện Marcela biết mình sẽ đọc lại, chẳng hạn như loạt truyện Throne of Glass của Sarah J Maas.

Marcela nói: “Việc chú thích giúp tôi tận hưởng việc xây dựng thế giới câu chuyện phong phú và phát triển nhân vật sâu sắc hơn nữa. Bạn có thể thấy rõ ý kiến của tôi về sự thay đổi của các nhân vật khi theo dõi các ghi chú của tôi và tôi thích việc mình có thể tham khảo lại và xem những dự đoán về cốt truyện mà mình từng đưa ra khi loạt truyện bắt đầu, để xem chúng trở thành sự thật hay sai lầm”.

Cách thể hiện tình yêu sách và tạo kết nối

Những nhóm độc giả chiếm ưu thế trong cộng đồng chú thích và gắn thẻ, cũng như trên BookTok và Bookstagram nói chung, là người hâm mộ thể loại lãng mạn và lãng mạn giả tưởng.

Tiến sĩ kiêm tác giả Jodi McAlister cho biết xu hướng này phần lớn là do thành công của các tác phẩm bán chạy nhất như Emily Henry, tác phẩm ăn khách The Love Hypothesis của Ali Hazelwood và loạt truyện A Court Of Thorns and Roses của Maas, đã giúp xóa bỏ phần lớn định kiến vốn tồn tại xung quanh việc đọc tiểu thuyết lãng mạn.

Người hâm mộ vẫn đang tìm cách thể hiện sự yêu thích của mình và tìm kiếm những người có chung sở thích, giống như cách mà những người đọc khoa học viễn tưởng và kỳ ảo đã làm trong nhiều thập kỷ.

McAlister cho biết "Đây là một cộng đồng vẫn đang tìm hiểu xem việc đọc tiểu thuyết lãng mạn sẽ như thế nào ở nơi công cộng. Và một trong những cách thể hiện điều đó là bằng các hành động vật lý".

“Khi chúng ta nghĩ về cách mà sự lãng mạn bị hạ thấp như rác rưởi trong một thời gian dài, thì điều họ đang làm là biến các tác phẩm này thành một thứ rất quý giá, rất có giá trị… bằng cách chú thích sách. Họ biến nó thành bản sao của mình, đang ghi nhớ trải nghiệm của mình về nó”, bà nói thêm.

Thêm vào đó, chú thích sách cũng đã trở thành một cách kết nối. Một số BookTokker hào phóng chú thích vào cuốn sách yêu thích của bạn mình như một món quà hay viết kín lề sách bằng những quan sát và câu chuyện cười. Marcela đang háo hức lên kế hoạch làm điều này cho người bạn thân nhất của mình.

Một số người thì luôn tìm kiếm những cuốn sách đã được chú thích trong các cửa hàng đồ cũ. Những chú thích đó có thể đến từ các độc giả trước đây hoặc thậm chí là của chính tác giả. Và dù là của ai, những lời chú thích cũng là một tia sáng kết nối với quá khứ.

Năm ngoái, Ann Patchett đã ra mắt một phiên bản có chú thích tiểu thuyết Bel Canto của mình. Trong khi bà đã cảnh báo rằng sẽ bị "gián đoạn liên tục", nội dung sẽ bị tiết lộ và cuốn sách này không nên trở thành trải nghiệm đầu tiên của bất kỳ ai, tác phẩm vẫn nhận được sự đón nhận.

Và ngay cả với tác giả, việc chú thích tác phẩm của chính mình, cũng tiết lộ "những điều ẩn sâu trong cuốn sách mà tôi hầu như không biết đến... Các dòng chú thích đã giúp tôi làm rõ cách viết của mình", Ann Patchett chia sẻ.

Minh Hoa