Còn thiệt hại khó đo đếm hết sau khi biểu tình, bạo loạn chấm dứt

Các cuộc biểu tình, bạo loạn để lại những hậu quả không chỉ về kinh tế mà cả về xã hội đối với nước Pháp

Biện pháp khẩn cấp, mạnh mẽ ứng phó

Bộ trưởng Nội vụ Pháp Gerald Darmanin tuyên bố, tình trạng bạo loạn, đốt phá đã chấm dứt trên toàn bộ “đất nước hình lục lăng”. Phát biểu trước Thượng viện Pháp ngày 5-7, Bộ trưởng Gerald Darmanin nêu rõ: “Chúng ta đang chứng kiến sự yên tĩnh trở lại trên khắp nước Pháp”. Tuy nhiên, ông cũng khẳng định Bộ Nội vụ Pháp cùng các lực lượng chức năng vẫn đang duy trì mức độ cảnh giác cao để đảm bảo tình trạng bạo loạn không tái phát.

Thực tế ghi nhận tại Thủ đô Paris và nhiều thành phố khác của Pháp cũng cho thấy các hành vi phá hoại, đốt phá đã giảm nhanh trong 2, 3 ngày qua. Có thế nói, nước Pháp đã cơ bản chấm dứt tình trạng bạo loạn kinh hoàng kéo dài suốt 10 ngày qua sau khi cảnh sát bắn chết nam thiếu niên 17 tuổi gốc Algeria có tên Nahel M. do vi phạm luật giao thông và không tuân thủ lệnh dừng xe ô tô vào ngày 27-6 ở thành phố Nanterre thuộc ngoại ô Thủ đô Paris. Hành động được cho quá mức cần thiết của viên cảnh sát đã lập tức thổi bùng lên làn sóng biểu tình rồi nhanh chóng biến thành biểu tình bạo lực, đốt phá cửa hàng cửa hiệu và phương tiện giao thông, tấn công vào các đồn cảnh sát, nhà riêng giới chức… trên các tuyến phố ở Paris cũng như hàng trăm thành phố lớn nhỏ khác của nước Pháp. Tình trạng bạo loạn 10 ngày qua được xem là nghiêm trọng bậc nhất tại quốc gia này từ trước tới nay.

Cho đến nay, thiệt hại gây ra từ những cuộc bạo loạn tại các thành phố của Pháp đã bắt đầu được thống kê, tính toán. Theo thống kê ban đầu của Bộ Nội vụ Pháp, khoảng 5.900 phương tiện đã bị đốt, hơn 1.100 tòa nhà công cộng và tư nhân, đã bị cháy hoặc phá hoại, trong đó có gần 250 trường học, 150 bưu điện, 370 chi nhánh ngân hàng, chưa kể các trung tâm văn hóa, thể thao, thư viện, nhà cộng đồng... Đáng chú ý, Bộ Nội vụ Pháp cũng đã ghi nhận có ít nhất 270 vụ tấn công vào các đồn cảnh sát, lữ đoàn hiến binh, trong đó riêng ở vùng Ile-de-France, có đến 36 đồn cảnh sát và 18 tòa thị chính bị đốt phá. Theo tuyên bố của Hiệp hội các thị trưởng Pháp, bạo lực đã nhắm cả vào “các biểu tượng của nền Cộng hòa như tòa thị chính, trường học, thư viện, đồn cảnh sát”…

Tình trạng bạo loạn nghiêm trọng đã làm ảnh hưởng tới nhiều hoạt động chính trị, kinh tế, xã hội quan trọng của nước Pháp. Tổng thống Emmanuel Macron đã phải cắt ngắn việc tham dự Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) ở Bỉ, hủy chuyến thăm cấp nhà nước tới Đức; trong khi Thủ tướng Elisabeth Borne cũng phải tuyên bố hủy bỏ các sự kiện quy mô lớn trên phạm vi toàn quốc.

Để ứng phó với bạo loạn và ổn định tình hình, Pháp đã triển khai nhiều biện pháp khẩn cấp, trong đó có việc huy động 45.000 cảnh sát cùng một số xe bọc thép, cùng các đơn vị cảnh sát, hiến binh tinh nhuệ cùng các lực lượng an ninh khác trên khắp nước. Cơ quan thực thi pháp luật cũng nhanh chóng bắt giữ hàng nghìn người có hành vi quá khích; đưa ra xét xử, kết án tù đối với hàng chục đối tượng có hành vi cướp bóc trong lúc hỗn loạn của biểu tình bạo lực.

Chính phủ Pháp đã phải làm việc với người đại diện các nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới như Snapchat, TikTok… với cáo buộc đã “đóng vai trò là nền tảng tổ chức các cuộc tụ tập bạo lực”. Cùng với việc yêu cầu gỡ bỏ ngay “các nội dung nhạy cảm nhất” kích động làn sóng bạo loạn, chính quyền Pháp cũng yêu cầu phải xác định những người dùng “kêu gọi bạo loạn hoặc làm trầm trọng thêm bạo lực” để xử lý. Những biện pháp cấp bách, quyết liệt của chính quyền đã giúp ổn định tình hình, chấm dứt tình trạng bạo loạn nghiêm trọng tại nước Pháp.

Thiệt hại ban đầu ước tính hơn 1 tỷ euro

Các cuộc biểu tình, bạo loạn tại nước Pháp cơ bản chấm dứt sau 10 ngày chấn động, nhưng để lại những thiệt hại nặng nề cả trước mắt và lâu dài cho đất nước này. Theo thống kê ban đầu của Bộ Kinh tế và Tài chính Pháp, ít nhất 1.000 doanh nghiệp chịu thiệt hại trong đó có đến gần 440 cửa hàng thuốc lá, hơn 200 siêu thị, 60 cửa hàng đồ thể thao, 10 trung tâm thương mại.

Ước tính thiệt hại ban đầu do các cuộc bạo loạn gây ra tại khắp nơi trên nước Pháp đã lên đến hơn 1 tỷ euro (tương đương 1,08 tỷ USD), chưa kể thiệt hại đối với ngành du lịch khi hàng loạt khách hàng hủy dịch vụ. Làn sóng bạo loạn diễn ra trong nhiều ngày còn làm hình ảnh, môi trường đầu tư kinh doanh tại nước Pháp xấu đi trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài. Đây là hệ lụy còn chưa thể lường hết vào lúc này với kinh tế Pháp.

Những thiệt hại kinh tế ngay từ lúc này đã bắt đầu trở thành áp lực đè nặng lên các cơ quan chức năng của Pháp. Tổng thống Emmanuel Macron đã công bố trước thị trưởng các thành phố bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng bạo loạn về việc sẽ sớm thông qua dự thảo “Luật khẩn cấp” nhằm đẩy nhanh quá trình tái thiết sau khi các tòa nhà, vật dụng trên đường phố và phương tiện giao thông bị phá hủy.

Tại cuộc gặp ngày 4-7 vừa qua với hơn 250 thị trưởng ở Pháp, Tổng thống Emmanuel Macron đã cam kết sẽ hỗ trợ tài chính để sửa chữa các công trình bị hư hại liên quan đến “đường sá, cơ sở dịch vụ công, trường học”. Trong khi đó, Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Pháp Bruno Le Maire để ngỏ khả năng hủy bỏ các khoản đóng góp xã hội hoặc thuế cho các công ty bị ảnh hưởng bởi các cuộc bạo loạn vừa qua như là một biện pháp hỗ trợ.

Chính phủ Pháp cũng dự kiến dựa vào các công ty bảo hiểm để chia sẻ hóa đơn đền bù thiệt hại do tình trạng bạo loạn gây ra. Theo ông Florence Lustman, Chủ tịch Hiệp hội bảo hiểm France Assureurs, đã có 5.800 yêu cầu bồi thường do các cá nhân hoặc doanh nghiệp gửi đến các hãng bảo hiểm. Tới nay, các công ty bảo hiểm đã chi ít nhất 280 triệu euro (303,7 triệu USD) tiền đền bù, trong khi một số lượng lớn các yêu cầu vẫn đang được gửi đến hoặc đang trong quá trình xem xét. Con số sơ bộ này rõ ràng lớn hơn nhiều so với 204 triệu euro (221 triệu USD) đền bù thiệt hại sau vài tuần bạo loạn năm 2005 và 249 triệu euro đền bù cho nạn nhân các cuộc biểu tình của phe “Áo vàng” trong hai năm 2018-2019.

Thiệt hại về kinh tế dù nặng nề nhưng vẫn còn có thể “cân đo đong đếm” một cách tương đối để có những đền bù, khắc phục. Song hệ lụy từ những rạn nứt trong xã hội, một nhân tố được cho là quan trọng làm bùng phát làn sóng bạo loạn dữ dội vừa qua, mới là điều đáng lo ngại, đáng báo động và để lại hệ quả khó lường cho sau này.

Nước Pháp từng chứng kiến các vụ biểu tình bạo lực, bạo loạn đường phố. Năm 2005, sau cái chết của hai thiếu niên Zyed Benna và Bouna Traoré do bị cảnh sát rượt đuổi, bạo loạn đã bùng phát và kéo dài 4 tuần nhưng chỉ giới hạn ở các vùng ngoại ô Thủ đô Paris. Trong hai năm 2018 và 2019, các vụ biểu tình “Áo vàng” đã làm tê liệt phần lớn đất nước… gần đây nhất là các cuộc biểu tình bạo lực liên quan đến cải cách hưu trí. Có thể nói những căn nguyên sâu xa của biểu tình, rồi dẫn tới biểu tình bạo lực, bạo loạn vẫn âm ỉ trong xã hội.

Đã có những ý kiến khác cho rằng, những gì đang diễn ra ở Pháp phản ánh những vấn đề rộng lớn hơn trong chính sách, quan hệ chủng tộc và xã hội... Cơ quan giám sát nhân quyền của Liên hợp quốc cảnh báo rằng, vụ việc vừa qua là lời cảnh tỉnh, đòi hỏi Chính phủ Pháp giải quyết nghiêm túc các vấn đề sâu xa về phân biệt chủng tộc, đặc biệt là phân biệt chủng tộc trong thực thi pháp luật. Điều này đòi hỏi phải có những mổ xẻ thấu đáo những nguyên nhân sâu xa của bất bình đẳng, rạn nứt trong xã hội để có giải pháp căn cơ.