Công cụ ứng dụng AI hỗ trợ nhà quản lý, doanh nghiệp nhận diện nhanh loài gỗ

Trong khuôn khổ diễn đàn “Đảm bảo nguyên liệu gỗ hợp pháp hướng tới phát triển lâm nghiệp bền vững tại Việt Nam” mới diễn ra ở TP.HCM, công cụ hỗ trợ nhận diện nhanh các loài gỗ - WoodID đã được chính thức ra mắt.

Sự kiện ra mắt công cụ nhận diện gỗ - WoodID được tổ chức giữa tháng 9 tại TP.HCM.

Là ứng dụng AI đầu tiên tại Việt Nam cho phép nhận diện gỗ nhanh chóng, chính xác 260 loài gỗ thường nhập khẩu vào Việt Nam, WoodID được xây dựng bởi Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức, Viện Khoa học Lâm Nghiệp Việt Nam và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông - PTIT.

Đáng chú ý, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khánh, Trưởng bộ môn Hệ thống thông tin 1, Khoa CNTT của PTIT cùng nhóm nghiên cứu đã tham gia ngay từ giai đoạn đầu công trình nghiên cứu phát triển công cụ hỗ trợ nhận diện các loại gỗ, từ việc đề xuất công nghệ, phát triển giải pháp nhận diện, tối ưu mô hình AI cho tới hoàn thiện ứng dụng.

WoodID được xây dựng dựa trên cơ sở dữ liệu gồm 260 loài gỗ thường nhập khẩu vào Việt Nam.

Theo nhóm nghiên cứu, WoodID được xây dựng dựa trên cơ sở dữ liệu gồm 260 loài gỗ thường nhập khẩu vào Việt Nam, trong đó có nhiều loài quý hiếm theo danh mục CITES (danh sách các loài động vật và thực vật hoang dã nguy cấp được phân loại theo 3 phụ lục để điều chỉnh hoạt động buôn bán quốc tế đảm bảo không đe dọa đến sự sống còn của chúng trong tự nhiên, thực thi công ước Công ước về Buôn bán quốc tế các loài động vật và thực vật hoang dã nguy cấp - PV).

Mỗi mẫu gỗ được chụp hàng trăm ảnh từ nhiều góc độ, phân tích bằng công nghệ hiện đại kết hợp với thuật toán học máy để đảm bảo độ tin cậy. Nhóm nghiên cứu của PTIT đã tập trung vào các khâu: Tích hợp và huấn luyện mô hình AI nhận dạng ảnh gỗ; tối ưu hóa tốc độ xử lý để kết quả trả về gần như tức thì; thiết kế ứng dụng di động, dễ sử dụng, phù hợp cả trong môi trường làm việc thực địa không có Internet.

Phân tích của các chuyên gia chỉ ra rằng, nếu như trước đây, để xác minh loài gỗ, cán bộ hải quan thường phải gửi mẫu đi giám định, tốn nhiều ngày và mất chi phí cao; thì giờ đây, với sự hỗ trợ của ứng dụng WoodID, người dùng chỉ cần chưa đến 1 giây, hệ thống có thể đưa ra kết quả nhận diện loại gỗ với độ chính xác cao.

Từ đó, cán bộ hải quan tại cửa khẩu có thể nhanh chóng có được cái nhìn tổng quan về lô gỗ xuất/nhập khẩu. Thậm chí, cán bộ kiểm lâm đi rừng, ngay cả khi không có kết nối Internet, cũng có thể biết chính xác đó là loài gỗ gì. Ngoài ra, ứng dụng WoodID còn được thiết kế thân thiện, dễ tiếp cận, cho phép cán bộ không có kiến thức chuyên sâu về lâm nghiệp vẫn có thể thao tác, sử dụng dễ dàng.

Điểm đặc biệt của ứng dụng WoodID chính là khả năng tích hợp công nghệ AI tại biên với dữ liệu gỗ chuẩn hóa quốc tế, nhờ đó kết quả nhận diện không chỉ phục vụ cho công tác quản lý trong nước mà còn đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Tại Việt Nam, ứng dụng WoodID đã được thử nghiệm tại một số đơn vị Hải quan, Kiểm lâm.

Sự ra đời của ứng dụng WoodID, kết quả công trình nghiên cứu có sự góp sức không nhỏ của các giảng viên PTIT, được đánh giá sẽ hỗ trợ đắc lực công tác quản lý gỗ xuất nhập khẩu cũng như hoạt động của các doanh nghiệp ngành gỗ, nhất là trong bối cảnh ngành lâm nghiệp Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số.

Việc quản lý nguồn gốc và chủng loại gỗ đóng vai trò quan trọng trong minh bạch hóa chuỗi cung ứng, phòng chống buôn bán gỗ bất hợp pháp và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Do đó, đưa AI vào quản lý lâm nghiệp không chỉ hỗ trợ các cơ quan chức năng trong công tác quản lý, mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch, tạo niềm tin với các thị trường xuất khẩu gỗ lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản.

Ứng dụng WoodID đã được thử nghiệm tại Việt Nam, Bỉ và Ghana. Cụ thể, công cụ này đã được Cục Phát triển Công nghiệp gỗ ở Takoradi (Ghana) và một số nhà nghiên cứu ở Bảo tàng Hoàng gia về Trung Phi của Bỉ sử dụng thử nghiệm. Tại Việt Nam, WoodID đã được thử nghiệm thành công ở các Chi cục Hải quan khu vực II và III; đồng thời, đã được Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm giới thiệu tới tất cả 34 chi cục Kiểm lâm trên cả nước.

Việc được thử nghiệm thành công tại Việt Nam, Bỉ và Ghana đã cho thấy tính ứng dụng rộng rãi và độ tin cậy của hệ thống, góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam trong nỗ lực xây dựng ngành lâm nghiệp minh bạch, bền vững và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đại diện nhóm nghiên cứu ứng dụng WoodID, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khánh chia sẻ: “Chúng tôi vinh dự được đóng góp một phần nhỏ bé để đưa công nghệ AI phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý nhà nước. Hy vọng rằng ứng dụng này sẽ hỗ trợ tốt hơn cho các cán bộ Kiểm lâm, Hải quan và doanh nghiệp, đúng với tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Cũng theo chia sẻ của nhóm nghiên cứu, trong thời gian tới, nhóm sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan quản lý và đối tác quốc tế để mở rộng cơ sở dữ liệu gỗ, nâng cao khả năng nhận diện và ứng dụng WoodID trong thực tế.