Cộng đồng cần ứng phó ra sao với bệnh đậu mùa khỉ?

Sáng 3/10, PGS.BS Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TPHCM cho biết, TPHCM đã phát hiện 1 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ. Đây là trường hợp đầu tiên nhiễm căn bệnh này được ghi nhận tại Việt Nam kể từ khi dịch lây lan trên diện rộng và bùng phát tại nhiều quốc gia.

Đại diện Sở Y tế TPHCM cho biết, thông tin chi tiết về ca bệnh đã được báo cáo cụ thể đến Bộ Y tế. Dự kiến, Bộ Y tế sẽ tổ chức họp báo để thông tin về ca bệnh cũng như các biện pháp ứng phóng với bệnh đậu mùa khỉ trong thời gian sớm nhất.

Tại TPHCM, hệ thống giám sát chủ động đối với bệnh đậu mùa khỉ đã được triển khai từ khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo về nguy cơ bùng phát dịch.

Hệ thống giám sát chủ động của ngành y tế TPHCM đã phát hiện trường hợp bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên

Được biết, trước khi xác định ca nhiễm bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên, qua hệ thống giám sát chủ động tại các cửa khẩu, sân bay, bệnh viện ngành y tế TPHCM cũng đã phát hiện nhiều trường hợp nghi nhiễm nhưng sau khi theo dõi và xét nghiệm đã được loại trừ nguy cơ mắc bệnh.

BS Nguyễn Hồng Tâm, Phó giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM cho biết, hiện nay ngành y tế thành phố đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị liên quan theo dõi sát tất cả các ca nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ từ cửa khẩu đến địa phương.

Khi người nhập cảnh có những biểu hiện như sốt, phát ban được ghi nhận sẽ được mời kiểm tra và điều tra dịch tễ và nếu nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ thì sẽ được cách ly, tiếp tục theo dõi. Hệ thống giám sát của thành phố đang tăng cường giám sát, theo dõi và ngăn chặn nguy cơ xâm nhập, lây nhiễm dịch bệnh trên địa bàn.

Bệnh đậu mùa khỉ (monkeypox) không phải là bệnh mới. Bệnh này được ghi nhận lần đầu vào năm 1958 trên các đàn khỉ được nuôi để nghiên cứu, do đó có tên là bệnh Đậu mùa khỉ.

Trường hợp bệnh đầu tiên ở người được ghi nhận vào năm 1970 tại Cộng hòa Dân chủ Công Gô. Kể từ đó, bệnh Đậu mùa khỉ ở người trở thành bệnh lưu hành ở khu vực Trung Phi và Tây Phi.

Từ tháng 5/2022 đến nay, đậu mùa khỉ diễn biến bất thường, đã ghi nhận dịch tại 12 quốc gia khu vực châu Âu. Đây là lần đầu tiên ghi nhận các ổ dịch tại khu vực này, mà chưa xác định được mối liên hệ với khu vực dịch lưu hành trước đó.

Tiếp đó, dịch bệnh đã gia tăng liên tục cả về số ca mắc và số quốc gia, vùng lãnh thổ ghi nhận trường hợp mắc bệnh.

Ngày 23/7/2022, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố dịch bệnh này là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế. Đến ngày 15/8/2022, trên thế giới đã ghi nhận hơn 35 nghìn ca mắc tại 92 quốc gia, trong đó có 12 trường hợp tử vong.

Trước khi Việt Nam ghi nhận ca bệnh đầu tiên thì đậu mùa khỉ đã xuất hiện ở nhiều quốc gia lân cận như Thái Lan, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản...

Cộng đồng cần bình tĩnh ứng phó trước những nguy cơ xâm nhập, lây nhiễm của bệnh đậu mùa khỉ

Theo Hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ được Bộ Y tế ban hành ngày 22/8/2022 (Quyết định 2265/QĐ-BYT) thì đậu mùa khỉ là bệnh lây truyền từ động vật sang người, lây truyền từ người sang người khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau khi sinh.

Thời gian ủ bệnh thường là từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ 5-21 ngày. Biểu hiện triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương tự như bệnh đậu mùa, các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần.

Trong bối cảnh bệnh đậu mùa khỉ đã xâm nhập vào Việt Nam, ngành y tế khuyến cáo cộng đồng cần tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc hoặc nghi mắc bệnh; tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

Mỗi người cần che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.

Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh tiếp xúc gần với người khác, bao gồm cả quan hệ tình dục.

Những người đến các quốc gia, vùng lãnh thổ có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.

Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe. Nhân viên y tế chăm sóc, điều trị cho người bệnh nghi ngờ hoặc xác định mắc bệnh đậu mùa khỉ cần sử dụng trang phục phòng hộ (PPE) thích hợp.

Vân Sơn - Nguyễn Dũng