Cộng hòa Séc đã chính thức yêu cầu Mỹ bán 24 chiến đấu cơ F-35 Lightning II, điều này có nghĩa là Prague sẽ loại bỏ các tiêm kích JAS-39 Gripen sau khi hết hạn thuê và không có ý định chấp nhận lời đề nghị mới từ Stockholm.
Hiện các cuộc đàm phán giữa Cộng hòa Séc và Mỹ đã tiếp tục sau khi bắt đầu vào tháng 9/2021.
Năm 2027, hợp đồng của Cộng hòa Séc thuê 14 máy bay chiến đấu của Thụy Điển sẽ hết hạn. Chính phủ nước này với đại diện là Bộ trưởng Quốc phòng Jana Chernohova có ý định mua F-35 vì nó là "máy bay chiến đấu cho tương lai".
JAS 39C Gripen là máy bay chiến đấu thế hệ 4 ++ và sẽ lỗi thời vào năm 2027. Bộ trưởng Chernohova kêu gọi không do dự về kế hoạch mua tiêm kích thế hệ mới "vì thời gian giao hàng còn tốn nhiều năm nữa".
Tổng tham mưu trưởng Quân đội Cộng hòa Séc - Thiếu tướng Karel Rehka, cũng hoan nghênh quyết định mua máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ năm của Mỹ.
Ông Rehka tuyên bố rằng F-35 không chỉ là một máy bay chiến đấu đơn thuần mà còn có khả năng kết hợp giữa tiêm kích đánh chặn, hệ thống phòng không cũng như trung tâm giám sát và chỉ huy tối tân.
Bộ trưởng Quốc phòng Jana Chernohova nhấn mạnh rằng chỉ F-35 mới có thể đáp ứng yêu cầu của chính phủ Cộng hòa Séc trong việc đảm bảo an ninh cho đất nước vào thời điểm nhiều căng thẳng như hiện nay.
Hiện tại, 10 quốc gia châu Âu đã mua hoặc đang mong đợi tiếp nhận F-35 Lightning II, 5 trong số đó đã tham gia chương trình nghiên cứu chế tạo tiêm kích tiến công kết hợp JSF của Lockheed Martin ngay từ đầu.
Những khách hàng đang chờ được tiếp nhận tiêm kích F-35 bao gồm Tây Ban Nha, Romania, Hy Lạp và Ba Lan, trong đó hai quốc gia cuối cùng thuộc danh sách đã ở trong giai đoạn gần như hoàn thành quá trình đàm phán.
Giới phân tích đã liên kết việc mua F-35 của Cộng hòa Séc với tình hình Ukraine. Nhiều tháng trước, cổng thông tin trực tuyến Defense Express đã viết rằng Cộng hòa Séc có thể giao cho Ukraine những chiếc Gripen sau khi hết hạn hợp đồng thuê và mua máy bay chiến đấu của Mỹ.
Tuy nhiên, tin tức này không được bất kỳ đại diện nào của Séc xác nhận. Nếu một ý định như vậy nảy sinh, Thụy Điển sẽ là quốc gia quyết định tương lai của Gripen. Hiện tại những chiến đấu cơ này vẫn thuộc biên chế của Không quân Séc.
Nhưng theo nhiều đánh giá, tại thời điểm Cộng hòa Séc trả lại Thụy Điển các tiêm kích JAS 39 Gripen thì Stockholm đã có tư cách thành viên Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương - NATO.
Quan điểm của NATO về việc hỗ trợ quân sự Ukraine là nhất quán, Liên minh đang triển khai chương trình đào tạo phi công Ukraine trên những chiến đấu cơ do phương Tây chế tạo.
Chính vì vậy sẽ không có gì ngạc nhiên nếu thực sự toàn bộ phi đội tiêm kích JAS 39 Gripen hiện tại của Không quân Cộng hòa Séc sẽ "nhập quốc tịch" Ukraine trong tương lai gần.
Bạch Dương