Công nghệ GenAI cho tài chính: Cuộc chơi mới

Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI) được đánh giá sẽ giúp các tổ chức tài chính tăng nhanh năng lực cạnh tranh trong cuộc đua công nghệ số.

Ngành tài chính Việt Nam đang đạt được những thành tựu tăng trưởng đáng kinh ngạc cùng với nhu cầu các dịch vụ số ngày càng tăng. Để bắt nhịp xu hướng toàn cầu, các ngân hàng, tổ chức tài chính tại Việt Nam đã đầu tư đáng kể cho lĩnh vực công nghệ thông tin.

Tuy nhiên, vẫn còn chênh lệch đáng kể giữa năng lực số của Việt Nam với tiêu chuẩn quốc tế. Thực tế này đặt ra yêu cầu về chiến lược toàn diện trong ngành để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hiện nay, các tổ chức tài chính quốc tế đang tập trung vào bốn giải pháp chiến lược để tạo ra những cải tiến đột phá, bao gồm tối ưu hóa danh mục; tăng cường hợp tác; chuyển đổi sang thành công ty sản phẩm công nghệ và tinh giản vận hành bằng cách áp dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI).

Tiềm năng của công nghệ GenAI cho tài chính đang định hình lại bối cảnh cạnh tranh trong ngành. Các cuộc thảo luận giờ đây không còn xoay quanh “Nếu như/ Khi nào” mà đã chuyển sang “Làm gì”, và “Làm như thế nào”.

Việc sớm đưa GenAI cho tài chính vào thử nghiệm là cần thiết để có những hiểu biết sâu sắc cho giai đoạn triển khai, giúp doanh nghiệp, đặc biệt là các tổ chức tài chính, đón đầu xu thế mới và tăng năng lực cạnh tranh trong bối cảnh công nghệ số không ngừng thay đổi.

Ngành tài chính Việt Nam đang trong thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ, minh chứng bởi làn sóng đầu tư vào công nghệ thông tin, số hóa ngân hàng và một lực lượng đông đảo người tiêu dùng sử dụng thành thạo công nghệ.

Từ năm 2018 đến 2022, dù chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, tổng tài sản các công ty tài chính vẫn tăng mạnh, đạt trên 15 triệu tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm (CAGR) ấn tượng, đạt 13%.

Đáng chú ý, cổ phiếu ngân hàng có hiệu suất vượt trội so với thị trường chung, tăng nhanh gấp 6,8 lần so với VNIndex trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2023.

Bên cạnh đó, trải nghiệm số dành cho khách hàng trở thành mối quan tâm lớn nhất, là ưu tiên hàng đầu của các tổ chức tài chính tại Việt Nam.

Theo Nghiên cứu Tiêu chuẩn đánh giá hiệu suất ngân hàng bán lẻ (REBEX) được BCG tiến hành tại Việt Nam vào năm ngoái, 41% khách hàng lựa chọn ứng dụng ngân hàng là tiêu chí đánh giá quan trọng nhất để giới thiệu một ngân hàng cho gia đình hoặc bạn bè.

Ngoài ra, 62% khách hàng thường xuyên sử dụng ứng dụng ngân hàng trên thiết bị di động (mobile banking) – kênh được ưa chuộng hàng đầu. Đứng thứ hai là ngân hàng trực tuyến (internet banking) với tỷ lệ 47%.

Trải nghiệm số dành cho khách hàng là ưu tiên hàng đầu của nhiều tổ chức tài chính tại Việt Nam. Ảnh: Hoàng Anh

Lĩnh vực tài chính cũng cho thấy nỗ lực tập trung số hóa mạnh mẽ, với 9% tổng doanh thu được tái đầu tư cho công nghệ thông tin, cao hơn nhiều ngành khác như truyền thông và viễn thông (6%), bán lẻ & hàng tiêu dùng (2%) và sản xuất (1%).

Tuy nhiên, mục đích đầu tư công nghệ phần lớn dành cho các sửa đổi để tuân thủ quy định. Chỉ có 20 – 25% dành cho các sáng kiến đổi mới sáng tạo.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (SBV), tính đến cuối năm 2022, đã có hơn 15 nghìn tỷ đồng được ngân hàng rót vào chuyển đổi số. Tuy nhiên, chất lượng dịch vụ số hóa tại Việt Nam vẫn dưới mức trung bình toàn cầu và thấp hơn nhiều so với các thị trường hàng đầu.

Theo khảo sát “Chuẩn đoán 360 độ” của BCG (BCG's 360 Diagnostic) đánh giá hơn 300 ứng dụng ngân hàng ở hơn 50 quốc gia, Việt Nam đạt điểm 30 về hiệu suất số hóa, kém hơn mức trung bình toàn cầu là 32 và thấp hơn đáng kể so với điểm 60 của các quốc gia hàng đầu.

Các tổ chức tài chính Việt Nam có thể thu hẹp khoảng cách này bằng cách học hỏi các thị trường tiên tiến, điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu của khách hàng nội địa ngày càng hiệu quả hơn.

GenAI có tiềm năng tạo ra sức mạnh đột phá cho các tổ chức tài chính toàn cầu và Việt Nam. Ví dụ, một ngân hàng Thụy Sĩ đã ứng dụng GenAI để tự động hóa quy trình phê duyệt khoản vay, cho hiệu suất tăng gấp sáu lần.

Tương tự, một ngân hàng hàng đầu của Tây Ban Nha đã áp dụng GenAI trong chăm sóc, hỗ trợ khách hàng, giúp giảm 20% chi phí.

Trong quá trình hợp tác với một ngân hàng lớn ở Đông Nam Á, BCG cũng đã phát triển một “Chuyên gia đầu tư ảo” (Portable Investment Officer) từ GenAI để hỗ trợ sát sao hơn cho các chuyên viên quản trị quan hệ khách hàng (RMs).

Chuyên viên ảo này giúp tối ưu hóa tác vụ truy xuất thông tin khách hàng, có khả năng tóm tắt thông tin thị trường tài chính và cung cấp mô tả chi tiết sản phẩm một cách trực quan với ngôn ngữ dễ hiểu.

Công cụ trò chuyện này đã tăng năng suất của chuyên viên lên 50%, giúp mỗi cuộc họp với khách hàng trở nên cá nhân hóa hơn, đồng thời thúc đẩy sự gia tăng về tài sản quản lý (AUM) của mỗi chuyên viên.

Việc triển khai đã cho thấy một số bài học kinh nghiệm về phát triển các ứng dụng GenAI cho tài chính.

Trước hết, cần coi GenAI như một chiến lược thay đổi kinh doanh. GenAI không đơn thuần là một công nghệ mới; nó đại diện cho sự thay đổi cơ bản trong chiến lược kinh doanh và quy trình làm việc, ảnh hưởng sâu sắc đến nguồn nhân lực của tổ chức.

Do đó, việc lập kế hoạch kỹ càng, mang tính chiến lược về nhân lực là rất quan trọng để tận dụng hết cơ hội của GenAI.

Bên cạnh đó, cần quản lý chặt chẽ tương tác giữa GenAI với con người. Cụ thể, cần có các chương trình giới thiệu cụ thể về ưu điểm cũng như các hạn chế còn tồn tại của AI, theo dõi và đánh giá kết quả nhằm ngăn chặn thông tin sai lệch, các nội dung mang tính định kiến hay sử dụng AI sai mục đích.

Không chỉ vậy, để tối ưu GenAI, cần triển khai các cuộc thử nghiệm với người dùng cuối từ sớm và liên tục, điển hình là áp dụng mô hình Agile. Phương pháp này giúp giảm thiểu các lỗ hổng kỹ thuật và các sai sót nghiêm trọng khác khi chính thức triển khai dự án.

Từ kinh nghiệm làm việc cùng nhiều tổ chức tài chính tại Việt Nam, BCG đưa ra một số khuyến nghị

Tối ưu hóa công cụ GenAI: Ưu tiên các giải pháp GenAI tương thích tốt với tiếng Việt. Các mô hình hàng đầu như OpenAI và Llama được huấn luyện chủ yếu bằng tiếng Anh, do đó hiệu suất có thể thay đổi khi làm việc với ngôn ngữ khác.

Việc xem xét toàn diện và so sánh với các công cụ AI nội địa trước khi quyết định lựa chọn công cụ AI cho tổ chức là rất quan trọng.

Đảm bảo quyền riêng tư dữ liệu: Cần bảo vệ quyền riêng tư của khách hàng bằng các kỹ thuật như che mặt nạ dữ liệu (data masking) hay ẩn danh dữ liệu (data anonymisation) trong quá trình tương tác với mô hình GenAI.

Lưu ý này đặc biệt quan trọng khi một số nhà cung cấp mô hình học máy ngôn ngữ lớn (LLM – Large language model) có máy chủ đặt tại nước ngoài.

Xây dựng chiến lược dữ liệu toàn diện: Để tương tác hiệu quả với GenAI, các tổ chức cần giải quyết những thách thức như dữ liệu phân mảnh, thiếu tính nhất quán trong quản trị bằng cách xây một chiến lược dữ liệu toàn diện, từ quản lý, vận hành, lưu trữ, bảo mật, tổ chức hạ tầng kỹ thuật.

Việc này sẽ giúp tăng chất lượng dữ liệu và đóng góp vai trò quan trọng cho đầu vào của AI.

Mô hình đưa GenAI vào ngân hàng. Nguồn: BCG

Nâng cao chuyên môn kỹ thuật: Cần tăng cường chuyên môn kỹ thuật, dữ liệu trong lĩnh vực tài chính ở Việt Nam, đặc biệt là với các ngành nghề như kỹ sư dữ liệu (Data engineer), khoa học dữ liệu (Data scientist), kỹ sư ra lệnh AI (Prompt engineer).

Quản trị nghiêm ngặt: Cần thiết lập các cơ chế đánh giá và kiểm soát nghiêm ngặt để tính toán tỷ lệ thu hồi vốn ROI dựa trên các chỉ số kinh doanh, ví dụ như tăng trưởng về năng suất, tối ưu hóa chi phí, tiềm năng tăng doanh thu.

Những điều này sẽ giúp ban quản trị đưa ra quyết định sáng suốt trong việc từ xây dựng, thử nghiệm cho đến triển khai ở quy mô rộng GenAI.

Đặc biệt trong bối cảnh các công nghệ về AI vẫn đang thay đổi, các chương trình vẫn còn có chi phí tương đối lớn, có thể lên đến hàng triệu USD, việc cân bằng giữa chi phí và hiệu quả rất cần thiết.

Trong xu hướng đẩy mạnh ứng dụng GenAI, những người chơi đi tắt đón đầu trong thị trường tài chính lúc này sẽ định hình lại lợi thế cạnh tranh, hướng tới chiếm lĩnh thị trường.

Vượt lên khỏi các thách thức, việc tận dụng sức mạnh tập thể và tổ chức sẽ đem đến các giải pháp đổi mới sáng tạo, mang lại tác động lâu dài cho lĩnh vực tài chính nói riêng và xã hội nói chung.

___________

Bài viết thể hiện quan điểm của nhóm chuyên gia đến từ Boston Consulting Group (Ông Kwon Il-Dong, Giám đốc điều hành, Thành viên hợp danh Boston Consulting Group và ông Nguyễn Hà Thành Luân, Giám đốc dự án)

Thực hiện: Kiều Mai

Ảnh: Hoàng Anh, Unsplash