Công nghệ phòng vệ trên xe chiến đấu bộ binh hiện đại

Môi trường đe dọa đối với xe chiến đấu bọc thép (AFV) đã thay đổi đáng kể, đòi hỏi các công nghệ bảo vệ tiên tiến để đối phó với những mối đe dọa ngày càng tinh vi.

Bên cạnh đó, sự phát triển của vũ khí chính xác tầm xa cùng với các phương tiện tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) chiến thuật đã mở rộng phạm vi chiến đấu, khiến nhu cầu bảo vệ không chỉ giới hạn ở xe chiến đấu bộ binh (IFV) mà còn mở rộng sang pháo tự hành và thậm chí cả xe hậu cần.

Xe tăng T-90M được bảo vệ bằng sự kết hợp của hệ thống ngụy trang Nakidka, giáp phản ứng nổ Relikt, lưới chống RPG, bảo vệ trên cao và bộ gây nhiễu máy bay không người lái.

Khái niệm này phản ánh kinh nghiệm thực tiễn từ cuộc xung đột Nga-Ukraine, nơi cho thấy rằng hầu như mọi xe bọc thép triển khai tại Ukraine - bất kể nguồn gốc, tuổi đời hay chủng loại - đều cần được trang bị thêm các biện pháp bảo vệ dưới nhiều hình thức khác nhau.

Hiện nay, AFV đòi hỏi hệ thống bảo vệ nhiều lớp để chống lại các mối đe dọa đa dạng cũng như sự kết hợp của chúng.

Thực tế chiến đấu ở Ukraine cho thấy một xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) có thể đồng thời đối mặt với mìn, hỏa lực pháo binh, đạn tuần kích và tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM) chỉ trong một trận giao tranh.

Các cuộc xung đột ở Trung Đông cũng minh họa một mô hình tương tự, khi MBT phải đối phó với thiết bị nổ tự chế (IED), các cuộc tấn công bằng súng phóng lựu cầm tay ở cự ly gần, hoặc sự phối hợp giữa ATGM và đạn tuần kích.

Một chiếc T-72B3M được bọc giáp nâng cấp gồm giáp phản ứng nổ, thảm cao su quanh tháp pháo, lớp phủ ngụy trang nhiệt và trực quan, lưới chống RPG, bảo vệ trên cao và bộ gây nhiễu máy bay không người lái.

Tại Ukraine, các bộ giáp bảo vệ được triển khai là một minh chứng cho nỗ lực áp dụng nhanh chóng các giải pháp bảo vệ đa tầng.

Chúng thường bao gồm hệ thống ngụy trang quang học và nhiệt, giáp phản ứng nổ (ERA) tiên tiến cung cấp khả năng bảo vệ 360°, màn chắn giáp thụ động cho thân xe và nóc tháp pháo, hệ thống bảo vệ chủ động (APS) cũng như máy gây nhiễu tác chiến điện tử (EW). Trong tương lai gần, các biện pháp này có thể được bổ sung bằng APS có khả năng đánh chặn bằng hỏa lực.

Cả hệ thống bảo vệ hiện tại và tương lai đều đang hướng đến tính linh hoạt cao hơn thông qua thiết kế mô-đun. Điều này cho phép triển khai nhanh chóng các tổ hợp bảo vệ khác nhau, kết hợp giữa biện pháp thụ động và chủ động tùy theo điều kiện chiến trường, bao gồm năng lực tác chiến của đối phương, địa hình và yêu cầu nhiệm vụ cụ thể.

Cách tiếp cận này không chỉ cải thiện khả năng sống sót của AFV mà còn đảm bảo sự linh hoạt trong nhiều tình huống chiến đấu khác nhau.

Giáp phản ứng nổ ASPIS và giáp bảo vệ chống tấn công từ trên cao được trang bị cho xe tăng Leopard 2A4

Các hệ thống nhận thức tình huống và gói cảm biến sẽ ngày càng được chú trọng, cho phép phát hiện sớm các mối đe dọa đang đến và kích hoạt các biện pháp đối phó kịp thời.

Bên cạnh đó, các chương trình nghiên cứu và phát triển đang tập trung vào vũ khí năng lượng định hướng để phòng thủ chống UAV, cũng như các giải pháp bảo vệ AFV đa tầng, dự kiến sẽ tiếp tục được triển khai.

Trong tương lai, nhiều hệ thống bảo vệ hơn sẽ được điều chỉnh phù hợp với từng loại xe và nhiệm vụ cụ thể, nhằm đáp ứng tốt hơn các mối đe dọa riêng biệt mà mỗi nền tảng chiến đấu phải đối mặt.

Tuy nhiên, yêu cầu gia tăng bảo vệ cho AFV và IFV cũng đặt ra nhiều thách thức về kỹ thuật, ngân sách và hậu cần. Việc triển khai các hệ thống bảo vệ tiên tiến trên một lực lượng xe bọc thép lớn có thể khiến chi phí tăng đáng kể, đồng thời làm phức tạp công tác quản lý đội xe.

Hậu cần là một thách thức đặc biệt nghiêm trọng, do các đơn vị thiết giáp yêu cầu nhiều công tác bảo trì hơn, đòi hỏi không gian lưu trữ lớn hơn và khối lượng vận chuyển tăng lên trong quá trình tái triển khai.

Những yếu tố này có thể dẫn đến những thay đổi trong cơ cấu tổ chức, làm tăng chi phí vận hành.

Hơn nữa, việc áp dụng rộng rãi các hệ thống bảo vệ phức tạp sẽ kéo theo nhu cầu đào tạo hoặc tái đào tạo nhân sự, đòi hỏi thêm nguồn lực về thời gian và tài chính.

Mô hình thu nhỏ của xe chiến đấu bộ binh AS21 Redback được trang bị Iron Fist APS tại triển lãm EDEX-2021

Tuy nhiên, việc mở rộng quy mô sản xuất và áp dụng rộng rãi các hệ thống bảo vệ mới có thể giúp giảm chi phí, khiến chúng trở nên hợp lý hơn theo thời gian.

Bên cạnh đó, việc tích hợp các công nghệ bảo vệ tiên tiến có thể đòi hỏi những thay đổi đáng kể trong thiết kế AFV, đặc biệt là trong việc cân bằng giữa trọng lượng gia tăng và yêu cầu về công suất.

Tóm lại, để nâng cao khả năng sống sót và duy trì hiệu quả tác chiến trong môi trường chiến tranh hiện đại, AFV và IFV—cùng với hầu hết các loại phương tiện chiến đấu khác - sẽ cần được trang bị thêm các biện pháp bảo vệ.

Nhu cầu này không chỉ áp dụng cho các thiết kế hiện tại mà còn định hình sự phát triển của các hệ thống chiến đấu tương lai, dự kiến triển khai vào những năm 2030 trở đi.

(Theo AR)

Hạ Thảo