Công nghệ số - 'đòn bẩy' để phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn

Lấy người dân làm trung tâm

Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định: phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá quan trọng hàng đầu để thúc đẩy quản trị quốc gia và phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm 50 quốc gia dẫn đầu về Chính phủ số, hạ tầng số và kinh tế số; tầm nhìn đến năm 2045, kinh tế số chiếm tối thiểu 50% GDP và Việt Nam trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực.

Tinh thần này được cụ thể hóa ngay trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh- xã) chính thức vận hành từ 1/7/2025. Đây là lần cải cách bộ máy lớn, vừa sắp xếp tinh gọn tổ chức, vừa đòi hỏi một phương thức quản trị mới: minh bạch hơn, hiệu quả hơn và đặt người dân làm trung tâm. Chuyển đổi số, công nghệ số trở thành “cầu nối” quan trọng để bảo đảm sự vận hành thông suốt của mô hình mới, khi cấp xã trực tiếp giải quyết thủ tục cho người dân còn cấp tỉnh giữ vai trò điều phối và hỗ trợ.

TP. Hồ Chí Minh là địa phương điển hình cho thấy khi có sự chuẩn bị bài bản, công nghệ phát huy tối đa hiệu quả quản trị. Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN), cho biết sau sắp xếp tổ chức, thành phố đã giảm 28,5% cơ quan chuyên môn và 61,9% đơn vị hành chính cấp xã. Đặc biệt, Thành phố đã cắt giảm và đơn giản hóa 298 thủ tục hành chính, tiết kiệm 1.944 ngày làm việc, tương đương hơn 15.500 giờ. Chỉ trong hai tuần đầu triển khai, hệ thống hành chính đã tiếp nhận hơn 115.000 hồ sơ, trong đó cấp xã chiếm hơn 71.000; tổng đài 1022 xử lý trên 4.200 yêu cầu, hệ thống văn bản điều hành tiếp nhận gần 12.000 văn bản.

Theo ông Thắng, kết quả này có được nhờ sự chuẩn bị từ sớm: Ngay từ khi có chủ trương sắp xếp bộ máy, TP. Hồ Chí Minh đã xây dựng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và Trung tâm Chuyển đổi số để chủ động triển khai, nhờ vậy mà Thành phố không bị động trước thay đổi.

Trung tâm hành chính công Thành phố Đà Nẵng

Đà Nẵng cũng ghi dấu bằng cách tiếp cận lấy người dân làm trung tâm. Ông Trần Ngọc Thạch, Phó Giám đốc Sở KH&CN Đà Nẵng, cho biết thành phố đã công bố 2.227 thủ tục hành chính, cung cấp 2.061 dịch vụ công trực tuyến (92,54%), trong đó có 865 dịch vụ toàn trình. Trong hơn một tháng, thành phố tiếp nhận trên 103.000 hồ sơ, hơn 76% nộp trực tuyến. Đặc biệt, thành phố thí điểm dịch vụ công “không phụ thuộc địa giới hành chính” trong các lĩnh vực hộ tịch và đất đai. Song song với đó, Đà Nẵng huy động sinh viên công nghệ thông tin tình nguyện, phối hợp VNPT, Viettel bố trí nhân sự thường trực hỗ trợ xã, phường trong công tác chuyển đổi số.

Tại Quảng Trị, việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp đã ghi nhận nhiều bước tiến quan trọng nhờ ứng dụng công nghệ số. Tỉnh đã vận hành hiệu quả hệ thống thông tin dùng chung, kết nối đồng bộ với Trung ương, giúp các cơ quan hành chính điều hành thông suốt và hạn chế tình trạng chồng chéo giấy tờ. Toàn bộ dịch vụ công đã được tích hợp lên Cổng dịch vụ công quốc gia, mang lại sự thuận tiện rõ rệt cho người dân và doanh nghiệp trong quá trình giải quyết thủ tục. Đồng thời, hệ thống văn bản điện tử cũng được kết nối trực tiếp với các bộ, ngành, bảo đảm luồng thông tin quản lý xuyên suốt, không gián đoạn.

Hay tại Lào Cai, ông Nguyễn Đoạt, Phó Giám đốc Sở KH&CN tỉnh, cho biết toàn tỉnh có 99 xã, nhiều xã vùng cao điều kiện còn khó khăn, song 95% xã đã triển khai hệ thống giải quyết thủ tục hành chính điện tử, bảo đảm mỗi cán bộ một máy tính. Từ ngày 1/7 đến 13/8/2025, Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh tiếp nhận 42 hồ sơ, giải quyết 34 hồ sơ, số còn lại đang xử lý đúng hạn.

Kiến tạo nền hành chính số chủ động phục vụ

Các chuyên gia khẳng định, chuyển đổi số không chỉ là phương tiện mà còn là động lực then chốt để xây dựng mô hình chính quyền minh bạch, linh hoạt và gần dân. Thực tiễn tại nhiều địa phương đã chứng minh công nghệ số giúp giảm mạnh thủ tục giấy tờ, tiết kiệm thời gian và mở ra cách thức phục vụ mới, thuận tiện hơn cho người dân.

Theo ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) đánh giá, ngay trong ba tuần đầu triển khai mô hình chính quyền hai cấp, việc kết nối dịch vụ công điện tử với Cổng Dịch vụ công Quốc gia đã bảo đảm bộ máy vận hành liên thông, thông suốt, không xảy ra gián đoạn. Bộ Nội vụ cũng đã ban hành Quyết định 416/QĐ‑BNV, xác định chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo là công cụ chiến lược để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Bộ còn tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng chuyển đổi số và ứng dụng AI cho công chức, viên chức.

Chuyển đổi số, công nghệ số sẽ đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực, trong đó có hành chính công

Về phía Bộ Khoa học và Công nghệ, để góp phần mô hình này hoạt động đồng bộ và bền vững, cơ quan này cũng đã đưa ra nhiều định hướng quan trọng. Thứ trưởng Phạm Đức Long cho biết, Bộ đã ban hành Khung Kiến trúc Chính phủ số Việt Nam phiên bản 4.0, giúp các địa phương điều chỉnh hệ thống thông tin theo mô hình mới. Cùng với đó là kế hoạch chuẩn hóa, tích hợp cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hộ tịch, đất đai, bảo hiểm…, kiên quyết không để phát sinh tình trạng yêu cầu người dân cung cấp lại giấy tờ trùng lặp. Bộ cũng đang đặt hàng phát triển 4 trợ lý ảo AI chuyên biệt nhằm hỗ trợ người dân tra cứu thủ tục, pháp lý, đồng thời giúp cán bộ công chức thực thi công vụ nhanh và minh bạch hơn.

Bên cạnh đó, thời gian gần đây các đoàn công tác của Bộ đã trực tiếp đến từng địa phương để nắm bắt khó khăn và đưa ra giải pháp cụ thể.

Như tại Quảng Trị, TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia đã ghi nhận nỗ lực vận hành thông suốt của bộ máy và đề xuất giải pháp sáng tạo: huy động doanh nghiệp công nghệ, tổ chức cộng đồng, thậm chí cả học sinh, sinh viên có kỹ năng công nghệ thông tin tham gia hỗ trợ ngắn hạn cho chính quyền cơ sở, tương tự như cách làm ở Đà Nẵng. Đây được coi là cách làm linh hoạt để khắc phục tình trạng thiếu hụt nhân lực trong giai đoạn đầu.

Tương tự tại Lào Cai, ông Nguyễn Lê Hùng - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ (Bộ KH&CN) cùng đoàn công tác trực tiếp tháo gỡ những vướng mắc trong triển khai thủ tục hành chính, hướng dẫn quy trình nghiệp vụ và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn. Ông nhấn mạnh mục tiêu phải bảo đảm dịch vụ công được thông suốt ngay cả ở những xã vùng cao còn nhiều hạn chế về hạ tầng. Đại diện từ Bộ cũng ghi nhận nỗ lực và đề nghị địa phương tập trung hoàn thiện báo cáo, tham mưu UBND tỉnh để tháo gỡ khó khăn, đảm bảo dịch vụ công phục vụ nhân dân được thông suốt.

Với Đà Nẵng, đoàn công tác của Bộ đánh giá cao sự chuẩn bị và kiến nghị tiếp tục hỗ trợ thành phố xây dựng Kiến trúc chính quyền số phiên bản 4.0, triển khai Đề án chuyển đổi số giai đoạn 2026-2030, đồng thời thí điểm các công nghệ mới như AI, Blockchain, sàn giao dịch dữ liệu. Những bước đi này được kỳ vọng sẽ tạo động lực để Đà Nẵng trở thành hình mẫu về hành chính công chủ động, phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.

Qua những hành động cụ thể, có thể thấy mục tiêu lớn mà cơ quan quản lý hướng tới là xây dựng nền hành chính số: văn minh, minh bạch và đặt người dân làm trung tâm phục vụ. Công nghệ số, từ trợ lý ảo AI đến nền tảng dữ liệu liên thông được xem là “công cụ” để rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, nâng cao hiệu quả phục vụ và củng cố niềm tin của người dân, doanh nghiệp.

Hồng Quang