Công nghệ tái chế pin mặt trời đang phát triển rất nhanh
Theo đánh giá của Tập đoàn Khoa học An toàn toàn cầu Underwriters Laboratories, công nghệ tái chế pin mặt trời hiện phát triển rất nhanh, giúp giá thành tái chế giảm mạnh, đang là cơ hội để doanh nghiệp chủ động hơn trong tuân thủ các yêu cầu về bảo vệ môi trường.
Chính sách và chế tài
Ngoài Thông tư số 18/2020/TT-BCT của Bộ Công Thương quy định trách nhiệm của chủ đầu tư điện mặt trời là: “Thu gom, tháo dỡ, hoàn trả mặt bằng và chịu trách nhiệm xử lý toàn bộ vật tư, thiết bị, chất thải phát sinh của các công trình điện mặt trời trong quá trình xây dựng, vận hành hoặc khi kết thúc dự án điện mặt trời nối lưới, hệ thống điện mặt trời mái nhà theo đúng quy định của pháp luật về môi trường”, chúng ta còn có những công cụ ràng buộc trách nhiệm chủ đầu tư ĐMT, như Luật Bảo vệ môi trường; Nghị định 38 năm 2015.
Điều 68 Luật Bảo vệ môi trường quy định trách nhiệm bảo vệ môi trường của chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phải “Thu gom, phân loại, lưu giữ, xử lý, thải bỏ chất thải rắn theo quy định của pháp luật”. Điều 30, Nghị định 38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 4 năm 2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu quy định chủ nguồn thải chất thải rắn công nghiệp thông thường phải “Tự tái sử dụng, sơ chế, tái chế, xử lý, thu hồi năng lượng hoặc ký hợp đồng chuyển giao cho đơn vị có chức năng vận chuyển, xử lý chất thải rắn công nghiệp thông thường”.
Như vậy, các văn bản này có 2 nội dung cơ bản về mặt chính sách và chế tài: 1. Quy định trách nhiệm xử lý của chủ đầu tư và; 2. Trao quyền cho các Bộ Khoa học và Công nghệ, Tài nguyên và Môi trường, Công Thương giám sát và chế tài các chủ đầu tư ĐMT nếu không thực hiện đúng quy định.
Theo Luật Bảo vệ môi trường, quy hoạch điện quốc gia trước đây và Quy hoạch điện VIII đang được xây dựng, các vấn đề môi trường cốt lõi đều được xem xét, đánh giá trong Báo đánh giá môi trường chiến lược. Báo cáo đánh giá môi trường sẽ chỉ ra những vấn đề chính, cốt lõi mà các báo cáo đánh giá tác động môi trường của từng dự án cụ thể khi thực hiện quy hoạch phải xem xét, đánh giá, thẩm định. Căn cứ báo cáo kết quả thẩm định Báo cáo đánh giá môi trường Chiến lược của quy hoạch điện quốc gia, Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét, quyết định phê duyệt Quy hoạch đối với những dự án điện mặt trời.
Hiện hoạt động tái chế pin mặt trời nói riêng hoặc xử lý chất thải bằng phương pháp tái chế nói chung đều được hưởng các chính sách, khuyến khích ưu đãi
Giá thành tái chế sẽ giảm mạnh
Trên thế giới có nhiều biện pháp khác nhau đối với panel năng lượng mặt trời khi hết hạn sử dụng, nhưng chung quy lại là tách các thành phần vật liệu cấu tạo nên panel (kính, cell, kim loại, plastic/polymer) để tái sử dụng. Trong đó, các tấm thủy tinh làm chai lọ, các cell được xử lý hóa học để các nhà máy tái sử dụng sản xuất các cell cho panel mới có hiệu suất cao hơn…
Hiện nay chi phí tái chế vẫn cao hơn so với lợi ích thu được từ tái chế pin mặt trời hết hạn sử dụng. Tuy nhiên, để cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường chúng ta đang có nhiều chính sách vừa mang tính ràng buộc, vừa mang tính khuyến khích. Theo đó, hoạt động tái chế pin mặt trời nói riêng hoặc xử lý chất thải bằng phương pháp tái chế nói chung đều được hưởng các chính sách, khuyến khích ưu đãi theo Luật Bảo vệ môi trường và Nghị định 38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 4 năm 2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu
Trong khi Bộ Khoa học và Công nghệ được Thủ tướng giao đang soạn thảo về hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn của tấm pin mặt trời; phương án xử lý các tấm pin sau khi dự án hết thời hạn, thì Bộ Công Thương vẫn có những công cụ để kiểm tra, giám sát chủ đầu tư điện mặt trời trong việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường.
Cụ thể, căn cứ trên báo cáo đánh giá tác động môi trường của các dự án điện mặt trời được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, Bộ Công Thương hoặc Sở Công Thương tùy theo phân cấp sẽ thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật của dự án và tổ chức kiểm tra, giám sát việc chủ đầu tư điện mặt trời trong việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật nêu trên. Bộ Công Thương cũng kiểm tra, giám sát thông qua việc kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định tại Thông tư 18/2020/TT-BCT nêu trên của chủ dự án.
Bản thân các doanh nghiệp hiện cũng có ý thức về xử lý pin mặt trời. Điển hình như Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy điện Đa Nhim - Hàm Thuận - Đa Mi, Lê Văn Quang đã khẳng định, dự án điện mặt trời Đa Mi vay vốn của Ngân hàng Phát triển châu Á, nên những điều kiện về mặt môi trường rất khắt khe. Theo đó, trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), doanh nghiệp phải cam kết chịu toàn bộ chi phí xử lý tấm pin điện mặt trời sau khi hết vòng đời sử dụng. Chi phí này được tính vào giá thành.
Trên thực tế, các nhà khoa học Việt Nam đang hợp tác cùng Tập đoàn Khoa học An toàn toàn cầu Underwriters Laboratories (UL) trong xử lý các tấm pin quang điện. Theo đánh giá của Tập đoàn Khoa học An toàn toàn cầu Underwriters Laboratories, công nghệ tái chế pin mặt trời hiện phát triển rất nhanh, giúp giá thành tái chế giảm mạnh, đang là cơ hội để doanh nghiệp chủ động hơn trong tuân thủ các yêu cầu về bảo vệ môi trường
