Công nghệ thay đổi trải nghiệm đọc và thúc đẩy xuất bản số

Thị trường xuất bản đang chứng kiến sự chuyển dịch rõ rệt từ xuất bản truyền thống sang xuất bản kỹ thuật số với sự hỗ trợ của AI trong rất nhiều tác vụ từ dịch thuật, chế bản cho đến tiếp thị truyền thông… Sách trở thành sản phẩm nội dung cả hữu hình và vô hình. Trải nghiệm đọc cũng chưa bao giờ thuận lợi và hiệu quả đến như vậy.

Trải nghiệm đọc trở nên vô cùng đa dạng

Sự xuất hiện của công nghệ chuyển văn bản thành giọng nói với độ tự nhiên ngày càng cao giúp bất cứ ai cũng có thể trở thành nhà sản xuất podcast trong vòng vài phút. Thật tuyệt vời khi máy móc không bao giờ đọc nhầm, không hụt hơi, không cần soát lại nội dung, làm việc 24/24. Có thể cá nhân hóa theo giọng nói của những người nổi tiếng và cả giọng của người đã khuất.

Trước đây chúng ta vẫn hay nói là “bước vào thế giới của một cuốn tiểu thuyết” nhưng là bằng trí tưởng tưởng thông qua con chữ giờ đây có thể bước vào thế giới của một cuốn tiểu thuyết bằng tất cả các giác quan, tương tác với các nhân vật và khám phá bối cảnh.

Mặc dù điều này nghe có vẻ giống khoa học viễn tưởng nhưng nó đang trở thành hiện thực. Chỉ với vài câu lệnh, một cuốn sách hàng trăm trang giấy sẽ biến thành một cuốn truyện tranh hoặc một đoạn video ngắn thì việc một cuốn tiểu thuyết biến hình thành bộ phim điện ảnh ăn khách mà chẳng cần diễn viên nào là hoàn toàn khả thi.

Cuộc cách mạng ngôn ngữ lớn Generative AI đang phá bỏ rào cản giữa các quốc gia, ảnh hưởng trực tiếp tới dịch giả. AI dân chủ hóa việc tiếp cận với thị trường thông tin và tri thức quốc tế công bằng và dễ dàng hơn bao giờ hết. Việc này có thể tạo ra một cuộc cách mạng lớn nhất trong lịch sử đối với ngành xuất bản vì đây là ngành kinh doanh ngôn ngữ.

Thế giới xuất bản từng tĩnh lặng đang trải qua cơn địa chấn hướng tới tương lai được định hướng bằng kỹ thuật số. Tiếng xào xạc của những trang sách giấy đang được thay thế bằng tiếng chạm nhẹ vào màn hình cảm ứng khi việc xuất bản kỹ thuật số gia tăng.

Tương lai gần, mỗi người sẽ có trợ lý ảo tri thức của riêng mình. AI này có thể dựa trên phân tích dữ liệu cá nhân để khuyến nghị các đầu sách phù hợp, có thể tóm tắt, review sách, chuyển đổi linh hoạt giữa sách giấy và cập nhật tiến độ đọc realtime (thời gian thực) với sách online hay podcast

Trong khi chúng ta đang nghĩ đến việc cloud hóa dữ liệu ngành sách thì trang web https://book.io/ đã cung cấp dịch vụ mua, đọc, bán sách điện tử và sách nói như một tài sản cá nhân cố định thông qua công nghệ blockchain. Giờ đây, người đọc có thể sở hữu sách điện tử cũng như sách nói và bán chúng trên các thị trường thứ cấp. Liệu đây có phải là chương tiếp theo của ngành sách?

Lợi ích của xuất bản số

Tác giả Thad McIlroy trong bài viết AI Is About to Turn Book Publishing Upside-Down (AI sắp đảo lộn việc xuất bản sách) trên trang publishersweekly.com nhận định: “Tôi tin rằng mọi chức năng trong xuất bản sách thương mại ngày nay đều có thể được tự động hóa với sự trợ giúp của AI tổng hợp”.

Xuất bản số được coi là xu thế không thể đảo ngược khi hành vi, thói quen đọc của số đông công chúng đã thay đổi. Đặc biệt là thế hệ Gen Z và Gen Alpha ra đời khi Internet đã trở thành xu hướng chủ đạo nên họ coi công nghệ kỹ thuật số là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Thế hệ này sẽ ưu tiên việc đọc sách qua các kênh trực tuyến online khi "nắm" cả thư viện trong một chiếc smartphone.

Các ấn phẩm sách số có thể được cấu hình cho nhiều thiết bị khác nhau.

Việc xuất bản số cũng giúp thu hút lượng khán giả lớn hơn vì không bị hạn chế bởi sản phẩm sách giấy vật lý, không bị giới han về thời gian hoặc vị trí địa lý, dễ dàng tiếp cận độc giả mục tiêu nhờ cá nhân hóa nội dung thông qua các thuật toán thông minh.

Các ấn phẩm sách số có thể được cấu hình cho nhiều thiết bị khác nhau, nhiều loại định dạng từ audio cho đến bản mềm trên máy đọc sách. Xuất bản số cũng rút ngắn thời gian từ bản thảo cho đến sách nhờ các trình soạn thảo hiện đại, dễ dàng biên tập, chỉnh sửa và giảm chi phí…

Xuất bản số ảnh hưởng đến phát hành sách giấy truyền thống như thế nào?

Nếu ngành công nghiệp băng đĩa nhạc và báo giấy đi vào suy thoái nhanh chóng khi Internet phát triển thì sách giấy vẫn có chỗ đứng riêng trên thị trường. Giữa kho tiện ích multimedia (đa phương tiện), bạn đọc vẫn tìm mua sách giấy như một thói quen không thể thay thế. Nhà văn người Úc Markus Zusak từng nói: “Đôi khi bạn đọc một cuốn sách đặc biệt đến mức bạn muốn mang nó theo mình hàng tháng trời sau khi đọc xong chỉ để ở gần nó”.

Cảm giác lật giở từng tờ giấy và sở hữu một cuốn sách vật lý là xúc chạm rất có ý nghĩa mà con người đã làm trong nhiều nghìn năm từ khi chữ viết và giấy ra đời. Hơn nữa, chữ viết tác động đến trí tưởng tượng nhiều nhất, hay nói cách khác là nhân loại mô tả thế giới qua chữ viết chứ không phải phim ảnh, hội họa, âm nhạc. Do đó, các công nghệ hỗ trợ dù tốt đến đâu thì thói quen đọc các cuốn sách nguyên bản và đặc biệt là sách giấy vẫn là bất biến.

Sách và công nghệ không phải là đối thủ cạnh tranh mà như hai người bạn đồng hành trong kỷ nguyên số. Sách cung cấp nguồn tri thức và giá trị tinh thần vô giá, trong khi công nghệ hỗ trợ tiếp cận sách dễ dàng, lan tỏa văn hóa đọc và nâng cao trải nghiệm đọc sách. Việc kết hợp hiệu quả giữa sách và công nghệ sẽ góp phần xây dựng một xã hội tri thức, nơi con người yêu thích đọc sách và không ngừng học hỏi, phát triển.

Hương Hà

(Ảnh: Canva)