Công nghiệp văn hóa 'bắt tay' du lịch bền vững để biến tài nguyên thành tài sản

Gần 200 đại biểu là các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp trong lĩnh vực văn hóa, du lịch vừa cùng tham gia bàn tròn thảo luận tại hội thảo “Công nghiệp văn hóa với phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế,” diễn ra vào ngày 30/10.

Hàng loạt nội dung đã được “mổ xẻ” như: Vai trò của công nghiệp văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam; Liên kết chuỗi giá trị công nghiệp văn hóa và du lịch trong bối cảnh hội nhập quốc tế; Khai thác tài nguyên văn hóa bản địa để xây dựng sản phẩm du lịch sáng tạo; Bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch bền vững; Vai trò của nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh và thời trang trong việc thu hút khách du lịch quốc tế…

Động lực của du lịch bền vững

Các đại biểu tham dự hội thảo đã thống nhất công nghiệp văn hóa không chỉ là lĩnh vực sáng tạo mà còn là động lực thúc đẩy phát triển du lịch bền vững, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam, nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế quốc gia trong tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng.

Giáo sư, Tiến sỹ Đào Mạnh Hùng, Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo Du lịch Việt Nam nhấn mạnh mối quan hệ tương hỗ giữa công nghiệp văn hóa và du lịch chính là “hai trụ cột cùng kiến tạo giá trị phát triển bền vững.” Theo ông, du lịch là kênh quảng bá hiệu quả nhất cho công nghiệp văn hóa, đồng thời chính công nghiệp văn hóa lại cung cấp cho du lịch những sản phẩm độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của điểm đến.

Ông Đào Mạnh Hùng nhấn mạnh một trong những xu hướng nổi bật hiện nay là tập trung vào sản xuất nội dung gốc (original content). Bởi thế giới ngày càng ưa chuộng những sản phẩm văn hóa mang đậm bản sắc, độc đáo và khác biệt. Vì thế, đây là cơ hội cho Việt Nam tạo ra những sản phẩm mang đậm “hồn Việt” từ văn hóa truyền thống.

Bảo tồn Mo Mường - 'bách khoa thư' của đồng bào dân tộc Mường là cách xây dựng sản phẩm du lịch có bản sắc khác biệt. (Ảnh: TTXVN)

Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, ông Nguyễn Hồng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội khẳng định sự kết hợp giữa công nghiệp văn hóa và du lịch bền vững là hướng đi tất yếu trong chiến lược phát triển kinh tế tri thức, tăng trưởng xanh và bảo tồn di sản.

Đây cũng là định hướng lớn được Đảng và Nhà nước khẳng định trong nhiều nghị quyết, chiến lược quan trọng như: Nghị quyết số 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam; Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030; Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030.

Từ những chủ trương, chính sách đúng đắn đó, nhiều sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch di sản, du lịch sáng tạo đã hình thành và gắn với các thương hiệu địa phương nổi tiếng, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa quốc gia đến bạn bè quốc tế như: Festival Huế, Lễ hội Càphê Buôn Ma Thuột, Tuần lễ Văn hóa-Du lịch Tây Bắc, Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên…

Dẫu vậy, ông Nguyễn Hồng Hải cũng chỉ ra những thách thức mà chúng ta sẽ phải đối diện nếu muốn công nghiệp văn hóa thực sự trở thành động lực của du lịch bền vững như: thiếu liên kết đồng bộ giữa các ngành; đầu tư công nghệ sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế; chưa khai thác hiệu quả các di sản văn hóa gắn với thương mại hóa sản phẩm du lịch có chiều sâu văn hóa…

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Trung Lương nhận định phát triển du lịch văn hóa ở Việt Nam chưa tương xứng với vị thế, chưa thu hút được sự tham gia của các phân ngành công nghiệp văn hóa như nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ, thời trang… để có thể giúp du lịch và công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ hơn.

Du khách nước ngoài lưu lại hình ảnh với các món đồ chơi Trung Thu truyền thống Việt Nam trên phố Hàng Mã. (Ảnh: TTXVN)

Biến tài nguyên thành tài sản: Chuyên gia hiến kế

Muốn phát huy được tiềm năng và lợi thế về văn hóa, ông Phạm Trung Lương cho rằng một trong những cách tiếp cận hiệu quả là phát triển chuỗi giá trị của du lịch văn hóa với tư cách một phân ngành của công nghiệp văn hóa.

Bởi theo vị chuyên gia này phát triển “chuỗi giá trị du lịch văn hóa” không chỉ thể hiện khả năng kinh tế hóa tiềm năng, lợi thế văn hóa (biến tài nguyên thành tài sản) mà còn là nơi gắn kết giữa du lịch và văn hóa để không chỉ đem lại lợi ích cho phát triển chung mà còn có đóng góp tích cực cho phát triển các phân ngành công nghiệp văn hóa, đặc biệt là tạo thêm nhiều cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho các bên tham gia, cả trực tiếp và gián tiếp.

Là một trong những địa phương có số di sản văn hóa vật thể, phi vật thể đậm đặc nhất khu vực phía Bắc (hơn 5.000 di tích lịch sử văn hóa, chỉ xếp sau Hà Nội), Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình, Tiến sỹ Bùi Văn Mạnh cho biết với nguồn tài nguyên dồi dào như vậy, thời gian qua tỉnh đã triển khai nhiều cách thức để phát triển du lịch văn hóa, từ đó đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa.

Theo ông Mạnh, “du lịch văn hóa có phát triển được hay không là bắt nguồn từ địa phương, từ đó tạo sức mạnh cộng hưởng để phát triển công nghiệp văn hóa của cả nước. Ninh Bình đang xây dựng chính sách hỗ trợ tổ chức các sự kiện văn hóa, âm nhạc với quy mô lớn, quà tặng lưu niệm…”

Để tăng cường mối quan hệ tương hỗ giữa công nghiệp văn hóa và du lịch bền vững, ông Nguyễn Hồng Hải đề nghị cần tập trung xây dựng hệ sinh thái công nghiệp văn hóa gắn với chuỗi giá trị du lịch từng địa phương dựa trên bản sắc văn hóa độc đáo, tính sáng tạo và ứng dụng công nghệ số; khai thác hiệu quả các di sản vật thể và phi vật thể của Việt Nam, kết hợp nghệ thuật, điện ảnh, ẩm thực, thời trang, âm nhạc; thúc đẩy chuyển đổi số trong quảng bá các sản phẩm du lịch và văn hóa đặc sắc ra thế giới, tạo nền tảng tương tác giữa du khách-nghệ sỹ-doanh nghiệp; tăng cường hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các nước có ngành công nghiệp văn hóa phát triển nổi trội.

Du khách quốc tế tham quan di tích ở Ninh Bình. (Ảnh: Xuân Mai/Vietnam+)

Tham gia góp ý các giải pháp cho phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam, đến từ quốc gia có nền công nghiệp văn hóa phát triển của khu vực, Giáo sư Kim Si Bum (Học viện Công nghiệp văn hóa, Đại học Quốc gia Gyeongkuk, Hàn Quốc) cho rằng việc kết hợp văn hóa và du lịch rất quan trọng nhưng giữa thành phố văn hóa và thành phố du lịch vẫn có sự khác biệt.

Vị giáo sư này nhấn mạnh mục đích của du lịch là để thu hút du khách từ khắp nơi đến trải nghiệm những văn hóa bản địa riêng có mà chỗ họ không có. Do đó, cốt lõi của du lịch bền vững là không được phép phá hủy hay bào mòn giá trị văn hóa truyền thống ở địa phương chỉ vì mục tiêu phát triển kinh tế.

Trong khi đó, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Công nghiệp văn hóa, Đại học Bắc Kinh kiêm Chủ tịch Chương trình Phát triển bền vững và sáng tạo nông thôn của UNESCO, Giáo sư, Tiến sỹ Hướng Dũng đã gợi ý 3 tầm nhìn ngắn hạn, trung hạn và dài hạn cho Việt Nam tham khảo.

Ở tầm nhìn ngắn hạn, theo Giáo sư Hướng Dũng, cần sắp xếp nguồn tài nguyên văn hóa bản địa, xây dựng kho dữ liệu và khai thác từ những câu chuyện nhỏ ở địa phương. Với tầm nhìn trung hạn, cần xây dựng cơ chế phát triển sản phẩm tái sinh. Còn tầm nhìn dài hạn, theo ông Việt Nam phải xây dựng hệ sinh thái toàn chuỗi của ngành công nghiệp văn hóa, thúc đẩy hòa nhập trong vòng tròn văn hóa khu vực./.

Miss World Scotland 2024 khám phá những điểm đến biểu tượng của Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

(Vietnam+)