Công Phượng đá tiền vệ hay tiền đạo?

Với 6 pha lập công sau 12 trận ở V.League 2021, Nguyễn Công Phượng đạt hiệu suất ghi bàn ổn định, đứng sau đồng đội Nguyễn Văn Toàn và bộ đôi Oussou Konan - Rodrigo Dias của CLB Nam Định. 24 trận gần nhất ở V.League, Công Phượng ghi 12 bàn, đạt hiệu suất 0,5 bàn/trận. Không cầu thủ nào đạt hiệu suất tốt như số 10 của HAGL (tính trong số các cầu thủ đá trên 20 trận) ở khoảng thời gian này.

Công Phượng ghi bàn đều đặn, dù được xếp ở vị trí tiền vệ kiến thiết mới mẻ dưới sự dẫn dắt của HLV Kiatisuk Senamuang. Đây sẽ là gợi ý cho HLV Park Hang-seo để khai thác hết khả năng của Công Phượng.

Công Phượng có khoảng thời gian khó khăn ở tuyển khi không ghi bàn thắng nào ở vòng loại World Cup. Anh thi đấu 158 phút, kém xa các tiền đạo khác như Tiến Linh, Quang Hải hay Văn Toàn. Ảnh: Minh Chiến.

Công Phượng không hợp đá trung phong

Sau phần tập kỹ thuật chiều 10/5, HLV Park gọi Công Phượng ra trao đổi riêng. Ông chỉ cho học trò cách quay lưng với đối thủ, che chắn bóng, xoay người để thoát đi trước áp lực của hậu vệ. Đây là kỹ năng điển hình của một trung phong.

HLV Park là người chú trọng tiểu tiết. Ông uốn nắn từ cách đánh đầu, ném biên, đến di chuyển không bóng, hay sẵn sàng phạt học nếu quên đeo miếng bọc ống đồng. Chiến lược gia người Hàn Quốc đòi hỏi cao độ ở các cầu thủ, khi kỹ thuật đều phải được vận hành chuẩn chỉ.

Song, việc kèm riêng Công Phượng kỹ năng của một tiền đạo cho thấy, HLV Park dường như muốn "gò" cầu thủ này vào vị trí trung phong như từng làm cách đây 2 năm, dù anh dành nửa mùa giải để chơi như một tiền vệ trung tâm ở HAGL.

HLV Park từng khẳng định Công Phượng là một trong ba tiền đạo hay nhất Việt Nam, bên cạnh Nguyễn Tiến Linh và Hà Đức Chinh. Ở Asian Cup 2019, giải đấu lớn cuối cùng trước vòng loại World Cup, tuyển Việt Nam từng khát tiền đạo giỏi khi Nguyễn Anh Đức từ giã đội tuyển, còn Tiến Linh chưa trưởng thành.

Để giải quyết vấn đề, ông Park để Công Phượng sắm vai tiền đạo ảo, đá như một "số chín rưỡi" - vị trí kết hợp giữa kiến thiết (của tiền vệ số 10) và ghi bàn (của trung phong số 9). Anh đá cao nhất trên hàng công, nhưng di chuyển linh hoạt, sẵn sàng lùi xuống khi cần để đồng đội băng lên, hay bất ngờ xâm nhập từ ngoài vùng 16,5 m.

Công Phượng tỏa sáng rực rỡ với vai trò này. Anh ghi dấu ấn vào 2 bàn thắng tung lưới Iraq, ghi bàn gỡ hòa trước Jordan, rồi có màn trình diễn để đời trước Nhật Bản.

Trước khi được trao ấn tiên phong trên hàng công, Công Phượng có mùa giải 2018 thành công với 12 bàn cho HAGL. Đến nay, đây vẫn là thành tích ghi bàn tốt nhất của tiền đạo xứ Nghệ trong một năm dương lịch. Anh được chơi thường xuyên, có cảm giác ghi bàn tốt. Khi được HLV Park trao cho vùng không gian rộng lớn để vẫy vùng, Công Phượng đã sải những bước đẹp nhất sự nghiệp trên các sân bóng ở UAE.

Tuy nhiên, Asian Cup là giải đấu lớn cuối cùng Công Phượng chói sáng, trước khi rơi vào khoảng trầm kéo dài gần một năm. Vòng loại World Cup 2022, Công Phượng được sử dụng luân phiên với Tiến Linh ở vị trí tiền đạo, rồi mất luôn suất đá chính vào tay đồng đội.

158 phút thi đấu trên sân sau 5 trận (trung bình 32 phút mỗi trận), tiền đạo của HAGL không đóng góp bàn thắng hay kiến tạo nào. Anh bị chế giễu vì cú sút hụt trên sân Rajamangala trước Thái Lan, hay những pha rê quẩn, mất bóng lãng xẹt trước UAE hay Malaysia.

Công Phượng thất bại nặng nề ở Incheon United. Ảnh: IUFC.

Lý do trước tiên đẩy Công Phượng trượt dài nằm ở hướng đi sai lầm. 352 phút thi đấu trong 7 tháng ở Incheon United đã kìm hãm cảm giác bóng và sự tự tin của cầu thủ xứ Nghệ. Ở Hàn Quốc, Công Phượng lạc lõng với đồng đội, không tìm được chỗ đứng riêng dẫn đến phải chơi ở 4 vị trí trong 8 trận ra sân. Chuyển tới Sint-Truidense, tình hình còn bi đát hơn khi Công Phượng có nửa giờ chơi bóng trong trận đấu đội nhà thua 6 bàn.

Những chuyến xuất ngoại “mua” trải nghiệm khiến cầu thủ của bầu Đức phải trả cái giả rất đắt, với gần một năm không thể phát triển thêm kỹ năng chuyên môn. Khi Công Phượng chững lại, Tiến Linh đã bứt lên. Tiền đạo sinh năm 1997 tỏa sáng ở CLB Bình Dương, rồi tiến bộ chóng mặt ở ĐTQG với 2 bàn thắng vào lưới UAE và Indonesia.

Trận gặp Indonesia, Tiến Linh chơi kém trong 30 phút đầu, trước khi được HLV Park gọi ra ngoài sân chỉ lại cách di chuyển, chạy chỗ và đón bóng. Tiến Linh lĩnh hội nhanh, rồi trở lại sân xé lưới đối thủ với pha chạy luồn lưng hậu vệ đẳng cấp. Cầu thủ của CLB Bình Dương có sự cầu tiến và lối chơi hiện đại, gọn gàng của một trung phong.

Công Phượng cũng cầu tiến và tham vọng. Vài tháng sau cú sút hụt trước Thái Lan, anh vẫn bứt rứt, tiếc nuối, bởi chỉ cần đá trúng tâm bóng thì bàn thắng sẽ đến. Tuy nhiên, yếu tố chính khiến Công Phượng không thể tỏa sáng ở vị trí tiền đạo là bởi thực ra anh cũng không hợp với vai trò này.

Ở HAGL, Công Phượng hiếm khi xuất phát ở vị trí mũi nhọn. Anh thường đá hộ công, nấp sau lưng tiền đạo để rê dắt, quấy phá và xâm nhập. Tại Asian Cup 2019, Công Phượng chơi tốt ở vai trò tiền đạo ảo, bởi tuyển Việt Nam phải đá phòng ngự phản công trước đối thủ mạnh. Khi toàn đội lùi sâu về sân nhà, Công Phượng được nhận bóng theo hướng thẳng lên trên, có khoảng không lớn để phô diễn kỹ thuật.

Trong thế trận phản công, tiền đạo thường phải độc diễn, rê dắt nhiều hơn là phối hợp đập nhả. Đây là điểm mạnh của Công Phượng. Song, các đối thủ đồng cân ở vòng loại World Cup khiến tuyển Việt Nam không thể lùi sâu đá thủ.

Phải đẩy cao đội hình tấn công, áp đặt thế trận, lúc này HLV Park không cần cầu thủ giỏi luồn lách, quấy phá nữa. Tiền đạo cắm phải biết đánh hơi khoảng trống, chơi ở thế quay lưng với cầu môn và dứt điểm gọn gàng - những phẩm chất khó tìm thấy ở Công Phượng.

Anh cũng không còn là ẩn số như ở Asian Cup. Tiền đạo HAGL cũng có 8 năm chinh chiến các giải, từ U19 đến ĐTQG. các đối thủ Đông Nam Á đã hiểu quá rõ những bước chạy của Công Phượng.

Công Phượng đang chơi tốt ở vị trí tiền vệ công với 6 bàn thắng cho HAGL. Ảnh: Quang Thịnh.

Vị trí mới cho Công Phượng?

Tất nhiên, Công Phượng của năm 2021 khác xa so với thời điểm 2019. Dù phải dành ra nửa 3 tháng điều trị chấn thương ngón chân ở giai đoạn hai mùa 2020, Công Phượng vẫn có đóng góp đáng kể. 12 bàn sau 24 trận trong màu áo CLB TP.HCM và HAGL, hiệu suất 0,5 bàn/trận, là con số ấn tượng nhất, ngay cả khi đặt cạnh các chân sút ngoại.

Công Phượng cũng là cầu thủ duy nhất CLB TP.HCM thuyết phục HAGL gia hạn thời gian cho mượn. Chủ tịch Nguyễn Hữu Thắng tiếc nuối, bởi “nếu Công Phượng đá cặp với Lee Nguyễn, CLB TP.HCM sẽ rất đáng xem”.

Ở HAGL, Công Phượng được HLV Kiatisuk sử dụng ở vai trò mới: tiền vệ kiến thiết. Bên cạnh việc HAGL sở hữu nhiều chân sút tốt như Văn Toàn hay Washington Brandao, lựa chọn kéo lùi Công Phượng về đá tiền vệ là giải pháp để “Zico Thái” gỡ áp lực ghi bàn khỏi đôi vai học trò.

Kiatisuk đã đúng. Công Phượng thường chơi thăng hoa khi đá ở phía sau một tiền đạo giỏi, thay vì phải đứng mũi chịu sào khi sắm vai trung phong. Ở vị trí tiền vệ, anh ghi 6 bàn, tốt thứ hai V.League, trong đó có 2 bàn được ghi khi vào sân ở ghế dự bị.

“Công Phượng có khả năng chuyền bóng, đi bóng tốt, thi đấu xuất thần và khó lường”, chuyên gia Phan Anh Tú nhận xét. Trong khi đó, BLV Vũ Quang Huy khen Công Phượng cùng Văn Toàn là những cầu thủ tấn công chất lượng và đánh giá tiền đạo xứ Nghệ có nghị lực, quyết tâm.

Trong hệ thống của Kiatisuk, Công Phượng không phải làm tường hay đỡ bóng quay lưng với cầu môn, nhưng cũng không phải lùi sâu để làm bóng như Lương Xuân Trường, Nguyễn Tuấn Anh. Anh được ưu tiên di chuyển tự do ở vùng không gian giữa khu trung tuyến và tiền đạo, xâm nhập vào khoảng trống do Brandao và Văn Toàn để lại rồi nhận bóng dứt điểm hoặc phối hợp một chạm.

Cú cứa lòng vào lưới CLB Viettel, hay cú sút một chạm mở tỷ số trước CLB Nam Định cho thấy Công Phượng khai thác không gian trước vùng 16,5 m nhạy bén. Ở vị trí được sáng tạo và tự do, Công Phượng đã phát huy hết khả năng

Ngoài ra, so với việc luôn phải chơi ở khu cấm địa chật chội, vùng không gian chơi bóng khoảng 30-40 m trước cầu môn thường dễ thở, ít áp lực hơn để Công Phượng bình tĩnh lựa chọn giải pháp. Tại đây, cầu thủ số 10 được phát triển thêm hai kỹ năng là chuyền dài và sút xa.

Thống kê cho thấy Công Phượng ghi bàn tốt hơn khi đá tiền vệ công, thay vì vị trí tiền đạo. Ảnh: Minh Chiến.

Công Phượng có thể đá vai trò này trong màu áo tuyển Việt Nam? Câu trả lời là có. Trước tiên, cách vận hành 3-4-3 ở ĐTQG tương đối giống với sơ đồ 3-5-2 ở HAGL. Cũng giống Kiatisuk, HLV Park yêu cầu học trò phải xử lý gọn và chuyển trạng thái nhanh khi giành lại quyền kiểm soát bóng.

Công Phượng từng đá đủ 3 vị trí trên hàng tiền đạo (trái, phải, trung tâm) để hiểu được cách di chuyển của đồng đội. Nắm rõ cách vận hành của hệ thống tấn công, nên nếu được kéo lùi xuống, Công Phượng vẫn đủ sức đảm đương nhiệm vụ.

Thứ hai, HLV Park đang tìm giải pháp mới cho hàng công. Nếu không tính trận thắng Indonesia, tuyển Việt Nam chỉ ghi 0,5 bàn/trận ở 4 cuộc so tài với Thái Lan (2 lần), Malaysia và UAE. Trong 2 bàn thắng này, Tiến Linh có một pha bóng xuất thần, bàn còn lại là đường chuyền dài của Quế Ngọc Hải cho Nguyễn Quang Hải lập công. Dấu ấn của tuyến tiền vệ rất mờ nhạt.

HLV Park muốn thay đổi lối đá để tránh bị đối thủ bắt bài, mà tuyến tiền vệ là nơi khởi đầu của mọi cửa ngõ chiến thuật. Theo BLV Vũ Quang Huy, HLV Park có thể tham khảo cách đá của HAGL: “Thực ra mùa trước HAGL đá giống như đội tuyển (đá 3-4-3) nhưng không hiệu quả, năm nay cách sắp đặt 3-5-2 hợp với con người và tạo ra những cái ứng biến, cái khó lường. Hoàn toàn có thể có những hướng để có những chuyển đổi về chiến thuật”.

Trước đây, HLV Park tin dùng bộ đôi Tuấn Anh và Đỗ Hùng Dũng, với người giỏi điều tiết và người có khả năng xuyên phá và tìm kiếm khoảng trống. Không còn Hùng Dũng, tuyển Việt Nam cần cầu thủ thay thế với phẩm chất tương đương, có thể tạo ra mối nguy cho đối thủ từ khu trung tuyến, thay vì luân chuyển bóng đơn thuần. Công Phượng, sau 4 tháng làm việc cùng HLV Kiatisuk ở vai trò mới, là lựa chọn đủ tốt để HLV Park cân nhắc.

Công Phượng 2 lần hụt bàn thắng vì khung gỗ Tiền đạo của CLB Hoàng Anh Gia Lai có ngày thi đấu thiếu may mắn khi sút dội xà và cột đội khách Bình Dương ở vòng 12 V.League chiều 2/5.

Nam Nhi