Công tác phát triển, quản lý chợ truyền thống còn nhiều khó khăn

Quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 112 chợ, giảm 25 chợ so với năm 2018, nguyên nhân chủ yếu là do xóa bỏ các chợ tạm hoặc chuyển công năng một số chợ hoạt động không hiệu quả. Trong đó, phân theo hạng chợ, có 1 chợ hạng 1; 15 chợ hạng 2; 69 chợ hạng 3; 25 chợ tạm; 1 chợ nổi và 1 chợ đêm. Phân theo tính chất xây dựng, có 48 chợ kiên cố, 36 chợ bán kiên cố (25 chợ tạm, 1 chợ nổi, 1 chợ đêm và 1 chợ hạng 3 không có nhà lồng chợ). Phân theo địa bàn, có 39 chợ thành thị và 73 chợ nông thôn. Hiện tại, tổng số có 69/87 chợ hoạt động hiệu quả, chiếm 79,4% (không tính các chợ tạm). Số chợ hoạt động không hiệu quả là 11/87 chợ, chiếm 12,6% trong tổng số chợ toàn tỉnh (không bao gồm 25 chợ tạm). Chợ ngưng hoạt động do không có tiểu thương vào kinh doanh là 7/87, chiếm 8%.

Chợ trung tâm thành phố Sóc Trăng được đầu tư nâng cấp và hoạt động hiệu quả. Ảnh: HOÀNG LAN

Theo lãnh đạo Sở Công Thương Sóc Trăng, thời gian qua các địa phương có sự quan tâm đầu tư nâng cấp, sửa chữa, xây mới các chợ truyền thống. Cụ thể, giai đoạn 2018 - 2024, toàn tỉnh đã đầu tư xây dựng 51 chợ (xây mới 13 chợ, cải tạo, nâng cấp 38 chợ) với tổng kinh phí 84 tỷ 349 triệu đồng (vốn ngân sách Trung ương 8 tỷ 465 triệu đồng; vốn ngân sách địa phương 16 tỷ 187 triệu đồng; vốn xã hội hóa 59 tỷ 722 triệu đồng); trong 13 chợ xây mới có 5 chợ do doanh nghiệp đầu tư với tổng kinh phí trên 50 tỷ đồng. Nhờ đó, hệ thống hạ tầng tại các chợ cơ bản đáp ứng yêu cầu mua bán an toàn, vệ sinh. Hầu hết các chợ kiên cố, bán kiên cố đều có hệ thống nước sạch, hằng năm thực hiện nạo vét cống rãnh định kỳ; các chợ được bố trí hệ thống điện chiếu sáng, đáp ứng nhu cầu sử dụng của tiểu thương; đa phần các chợ đều có trang bị thiết bị chữa cháy; có liên kết với đơn vị thu gom rác hằng ngày; tất cả các chợ kiên cố, bán kiên cố khi xây dựng đều có thiết kế đường giao thông nội bộ trong chợ thông thoáng và thuận lợi cho việc di chuyển của người bán, lẫn người mua…

Chị Trần Thị Nhiều - tiểu thương kinh doanh tại chợ Huỳnh Kỳ, xã Vĩnh Hải, thị xã Vĩnh Châu (Sóc Trăng) phấn khởi cho biết, từ khi được Nhà nước đầu tư xây mới chợ Huỳnh Kỳ, bà con tiểu thương có chỗ mua bán sạch sẽ, thoáng mát không lo chạy chỗ mỗi khi trời mưa hoặc nắng gắt. Chị Võ Thị Hơm - tiểu thương tại chợ Huỳnh Hữu Nghĩa, huyện Mỹ Tú (Sóc Trăng) cho biết, hằng năm chợ đều được đầu tư sửa chữa, nâng cấp, điện, nước được cung cấp đầy đủ nên tiểu thương cũng yên tâm mua bán.

Còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Trên địa bàn tỉnh, chợ do doanh nghiệp quản lý gồm: chợ Mang Cá, chợ Nhơn Mỹ (huyện Kế Sách); chợ thị trấn Huỳnh Hữu Nghĩa (huyện Mỹ Tú); chợ Phường 1 (thị xã Ngã Năm); chợ Phường 1 (thị xã Vĩnh Châu) và chợ An Thạnh 1 (huyện Cù Lao Dung). Còn lại 45 chợ do ban quản lý chợ quản lý, 23 chợ do tổ quản lý chợ quản lý và 39 chợ do cán bộ xã, phường quản lý (trong đó có 25 chợ tạm).

Nhiều địa phương quy hoạch chợ không phù hợp nên tiểu thương không vào kinh doanh và phải xin chuyển công năng. Ảnh: HOÀNG LAN

Trong 112 chợ, chỉ có 57 chợ có nguồn thu ổn định. Các khoản thu được chi vào nhiều khoản nhằm duy trì hoạt động chợ như: chi phí điện, nước, vệ sinh, xử lý rác thải, trả lương cho nhân viên, cán bộ quản lý chợ, bảo vệ; sửa chữa nhỏ chợ và nộp về ngân sách địa phương (nếu có). Trong 57 chợ có nguồn thu, hiện chỉ có 17 chợ có dư nguồn thu thực hiện nộp ngân sách địa phương hằng năm. Đối với các chợ còn lại, nguồn thu rất thấp do diện tích chợ nhỏ; chợ chỉ họp 1 buổi/ngày, chợ hoạt động không đạt hiệu quả cao, do đó tình trạng thu không đủ bù chi thường xuyên xảy ra. Vì vậy, nhiều chợ đã xuống cấp, nền chợ ngập, đọng nước, tường nhà lồng chợ cũ kỹ, ẩm mốc, dây điện bố trí không gọn gàng, trần nhà, mái lợp hư hỏng, thấm dột nhưng chưa bố trí được nguồn vốn đầu tư hoặc chưa kêu gọi được doanh nghiệp đầu tư. Tình trạng chợ họp không đúng quy hoạch, tự phát, lấn chiếm lòng đường, vỉa hè quanh khu vực chợ còn phổ biến, ảnh hưởng đến việc kinh doanh của các chợ trong quy hoạch, mỹ quan khu vực chợ, vệ sinh môi trường, an toàn giao thông. Một số chợ đầu tư xây mới nhưng không hiệu quả, nhà lồng chợ không được sử dụng, nhiều ki ốt bị bỏ hoang; sức mua bán tại các chợ đang giảm dần, tỷ lệ không dùng tiền mặt trong mua bán chưa đáng kể…

Theo lý giải của các địa phương và ngành chuyên môn, hiện nguồn vốn dành cho đầu tư phát triển chợ còn hạn chế trong khi việc huy động vốn của các nguồn khác thì khó khăn, các doanh nghiệp chỉ quan tâm đến các dự án nơi có lợi thế thương mại (tập trung chủ yếu ở thành phố và các thị trấn của huyện, thị) có khả năng thu hồi vốn nhanh và sinh lợi cao, trong khi các chợ nông thôn, vùng sâu, vùng xa có quy mô nhỏ, phạm vi hoạt động hẹp, chủ yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt của dân cư địa phương nên khó kêu gọi đầu tư từ doanh nghiệp. Việc chuyển đổi mô hình kinh doanh, khai thác chợ khó khăn do quy định, tâm lý ngại thay đổi của tiểu thương. Một số địa phương quy hoạch địa điểm xây dựng không thuận lợi giao thương dẫn đến tình trạng chợ bị bỏ trống… Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, sự cạnh tranh của các loại hình thương mại hiện đại như trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi nên hiện nay sức mua tại các chợ truyền thống giảm dần, chủ yếu mua bán hàng thực phẩm tươi sống, hàng tự tiêu tự sản, hàng bách hóa tổng hợp, tiểu thương kinh doanh các mặt hàng còn lại gặp rất nhiều khó khăn.

Tình trạng mua bán lấn chiếm lòng đường, vỉa hè quanh khu vực chợ còn phổ biến, ảnh hưởng đến việc kinh doanh của các chợ trong quy hoạch, mỹ quan khu vực chợ, vệ sinh môi trường, an toàn giao thông. Ảnh: HOÀNG LAN

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của các chợ truyền thống trong thời gian tới, lãnh đạo Sở Công Thương cho biết, căn cứ vào Quy hoạch tỉnh Sóc Trăng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Nghị định số 60/2024/NĐ-CP, ngày 5/6/2024 của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ, cùng các quy định có liên quan khẩn trương triển khai thực hiện theo thẩm quyền được giao; đồng thời tham mưu lãnh đạo UBND thành phố Cần Thơ ban hành chính sách, cơ chế phát triển và quản lý chợ, kế hoạch phát triển chợ, tổ chức quản lý chợ và hoạt động kinh doanh tại chợ. Phối hợp với ngành chức năng đề xuất danh mục dự án và nguồn kinh phí đầu tư xây dựng, duy tu, sửa chữa các chợ đã xuống cấp từ các nguồn. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức tiểu thương trong đổi mới tư duy, phương thức kinh doanh; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động tiểu thương và người dân sử dụng các ứng dụng thanh toán trực tuyến, hướng tới không sử dụng tiền mặt trong giao dịch… Những điều đó sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động chợ truyền thống.

HOÀNG LAN