Công Thần Miếu Vĩnh Long - Nơi lưu giữ 85 đạo sắc vẹn nguyên giá trị

Công Thần Miếu Vĩnh Long vẫn còn lưu giữ 85 đạo sắc nguyên vẹn.

Theo Đại Nam Nhất Thống Chí, Miếu Công thần ở Vĩnh Long được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 17 (1837) tại thôn Thanh Mỹ Đông, huyện Vĩnh Bình, tỉnh Vĩnh Long, nay thuộc phường Thanh Đức, tỉnh Vĩnh Long. Dân gian thường gọi Miếu Hội Đồng là Đình Khao vì các quan thời bấy giờ thường mượn nơi đây để tổ chức yến tiệc khao quân tướng sĩ.

Nhân dân lưu giữ giá trị văn hóa

Theo nhiều nhà nghiên cứu về văn hóa, điều độc đáo của Văn Thánh Miếu Vĩnh Long là trong 6 miếu Hội đồng của Nam Kỳ Lục tỉnh xưa, duy chỉ còn 85 đạo sắc ở Vĩnh Long là còn nguyên vẹn. Nhân dân nơi đây vẫn bảo lưu được các hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian, lễ hội, biểu hiện lòng tôn kính, biết ơn các vị thần có công giúp nước giúp dân.

Nhiều tài liệu ghi chép, Công Thần Miếu trải qua nhiều lần thay đổi địa điểm, nhưng người dân vẫn anh minh một lòng gìn giữ giá trị lịch sử nơi đây. Vào năm 1867, lúc bọn thực dân Pháp đã chiếm được 3 tỉnh miền Tây.

Theo chủ trương của chính quyền đô hộ là triệt tiêu tất cả các thành trì, dinh thự từ cấp huyện trở lên. Vì vậy, thực dân Pháp đã phá Miếu Hội Đồng Vĩnh Long đem về cất Dinh tham biện (tòa bố). Rất may, tất cả các đồ thờ cúng được nhân dân vẫn giữ nguyên vẹn và đem thờ tạm tại đình Thiềng Đức.

Ngành chức năng tỉnh Vĩnh Long thường xuyên kiểm tra để trùng tu, tôn tạo.

Mãi đến năm 1915, lúc ông đốc phủ Phạm Văn Tươi làm chủ quận Châu Thành (Vĩnh Long) do ảnh hưởng của phong trào bảo vệ văn hóa của phong trào Duy Tân đề xướng, bà Trương Thị Loan (bà phủ Y) con gái bá hộ Nọn cùng bà Lê Thị Danh (vợ đốc phủ Tươi) đứng ra vận động và làm đơn gởi tham biện Vĩnh Long xin tái lập Miếu Hội Đồng.

Bà Trương Thị Loan hiến 4.000 đồng, ông Nguyễn Văn Kỷ hiến một mẫu đất. Đến ngày 27/4/1918, thống đốc Nam Kỳ ký quyết định cho phép lập miếu. Để tránh sự nghi ngờ của chính quyền đô hộ, giới thân hào nhân sĩ đổi tên gọi là “Miếu Công Thần” cho đến ngày nay.

Ngành chức năng tỉnh Vĩnh Long thường xuyên số hóa tài liệu các di tích để bảo tồn di sản.

Nguyên Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long Nguyễn Xuân Hoanh cho biết: “Làm được điều này, các thế hệ khác nhau ở Vĩnh Long đã không tiếc công, của và không sợ hiểm nguy đấu trí với các thế lực ngoại bang để giữ gìn truyền thống văn hóa, nguồn cội, bản sắc văn hóa của dân tộc và nhiều hiện vật có giá trị.

Đây chính là sự anh minh của người dân Vĩnh Long đã sớm nhận thức được việc lưu giữ những giá trị văn hóa lịch sử. Bên cạnh đó, di tích hiện vẫn còn chứa đựng nhiều yếu tố có giá trị về lịch sử, khoa học và nghệ thuật. Công Thần Miếu còn là đề tài hấp dẫn cho nhiều ngành; các thế hệ nối tiếp nhau tiếp tục nghiên cứu và khám phá. Chính vì những lý do như thế, Công Thần Miếu là niềm tự hào của đông đảo quần chúng nhân dân Vĩnh Long nói riêng và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nói chung”.

Bảo tồn giá trị độc đáo

Công Thần Miếu đã được Bộ Văn hóa và Thể thao công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia ngày 31/08/1998 theo quyết định số 1811/1998/QĐ/BVHTT. Từ đó đến nay, ngành văn hóa tỉnh Vĩnh Long đã tăng cường bảo tồn các giá trị độc đáo nơi đây. Đặc biệt là Bảo tàng tỉnh Vĩnh Long đã số hóa lễ hội nơi đây để lập hồ sơ đề nghị công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Công Thần Miếu hiện tọa lạc tại phường Thanh Đức, tỉnh Vĩnh Long.

Chánh điện Công Thần Miếu xây dựng theo kiến trúc tứ trụ, trên nóc trang trí họa tiết lưỡng long chầu nhật bằng gốm, hoa văn dây lá bằng xi-măng. Mái lợp ngói âm dương, cột kèo bằng gỗ căm xe và thao lao, vách xây tường, nền lót gạch bông.Võ ca: được xây dựng theo kiểu tứ trụ, mái lợp ngói âm dương, cột gỗ, vách xây tường, nền lót gạch tàu. Bên trong có sân khấu rộng để hát bội phục vụ nhân dân trong các kỳ lễ hội, hai bên có đông lang, tây lang. Võ quy: nối liền võ ca và chánh điện, theo kiểu 3 gian 2 chái mái lợp ngói âm dương, cột gỗ, nền lót gạch tàu. Hiện nơi đây vẫn còn lưu giữ nhiều bức hoành phi, câu đối được sơn son, thếp vàng rực rỡ, chạm khắc tinh xảo.

Hằng năm tại Công Thần Miếu diễn ra nhiều lễ hội. Trong đó lễ hội chính là Lễ Xuân tế vào các ngày 14, 15 và 16/2 âm lịch. Vào lễ, hàng ngàn người ở tại địa phương và dân đi làm ăn ở các nơi trở về dự lễ hội.

Trong khung cảnh vừa nô nức, tay bắt mặt mừng, vừa thành kính nghiêm trang càng biểu lộ rõ tấm lòng thành của quần chúng nhân dân đối với thần linh và tiền nhân. Lễ Xuân tế còn là dịp để các hội đoàn họp mặt giao hữu của nhiều đoàn khách ở các đình, miếu xa gần.

Du khách quốc tế chụp hình lưu niệm với đoàn nghệ sĩ hát bội tại Công Thần Miếu Vĩnh Long.

Lễ Xuân tế tại Công Thần Miếu còn là giỗ hội của địa phương. Trong lễ có các nghi thức tế Tiền Hiền, Hậu Hiền, hội viên quá vãng…nên nhiều người xem đây là ngày giỗ ông bà mình hay cao hơn là tri ân các bậc tiền nhân khai sáng.

Ông Nguyễn Văn Sĩ, Trưởng Ban Quản lý di tích Công Thần Miếu, cho biết: “Dù các kiến trúc bên ngoài qua thời gian đã xuống cấp, ngành chức năng đã có nhiều lần trùng tu, tôn tạo, nhưng các giá trị bên trong vẫn còn nguyên vẹn. Chúng tôi đã tăng cường các biện pháp bảo vệ, bởi đây là một trong những di tích lịch sử còn lưu giữ nhiều giá trị lịch sử văn hóa mà khó có nơi nào có được. Ngành văn hóa tỉnh Vĩnh Long thỉnh thoảng tổ chức hát bội phục khách du lịch trong nước và quốc tế”.

BÀI VÀ ẢNH: BÁ DŨNG