Công trình hồ thủy lợi gần 300 tỷ phải 2 lần gia hạn tiến độ, vì sao?

Theo tìm hiểu của PV Báo CAND, dự án đầu tư xây dựng công trình hồ hồ chứa nước Lộc Đại được UBND tỉnh Quảng Nam quyết định phê duyệt ngày 2/7/2018. Công trình có tổng mức đầu tư hơn 291 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn thuộc Chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh là hơn 160 tỷ đồng, ngân sách địa phương gần 131 tỷ đồng.

Công trình hồ chứa nước Lộc Đại được thiết kế có diện tích lưu vực 5,6km; đập đất có cao trình đỉnh đập 79,6m; tràn xả lũ gồm tràn chính và cầu qua tràn; cống áp lực; hệ thống kênh tưới; hệ thống điện… Mục tiêu xây dựng công trình nhằm phục vụ tưới chủ động cho khoảng 500ha diện tích đất nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực, từng bước ổn định và nâng cao đời sống nhân dân trong vùng, cải tạo môi trường sinh thái, tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Tràn xả lũ, kênh xả sau tràn tại dự án hồ chứa nước Lộc Đại.

Dự án hồ chứa nước Lộc Đại được khởi công vào tháng 11/2019, dự kiến hoàn thành, đưa vào sử dụng cuối năm 2020; đơn vị thi công là Công ty Cổ phần xây dựng thủy lợi I. Thế nhưng, những ngày này, theo ghi nhận thực tế của chúng tôi, công trình hồ chứa nước Lộc Đại vẫn còn rất dang dở, không có công nhân, thiết bị thi công công trình hoạt động. Phần thân đập đang được đổ đất san nền, song cũng chưa ra hình hài, điểm sáng duy nhất trên công trường là hệ thống tràn và cống xả cơ bản hoàn thiện.

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam, đơn vị chủ đầu tư dự án hồ chứa nước Lộc Đại, công trình đã tạm dừng thi từ cuối năm 2022 đến nay. Hiện chỉ có hạng mục tràn xả lũ, kênh xả sau tràn và cầu qua kênh, hạng mục cấp điện thi công đạt 100% giá trị hợp đồng. Các hạng mục quan trọng khác của công trình hồ chứa nước Lộc Đại như đập chính chỉ mới thực hiện được công tác đào bóc hữu cơ, đào móng chân khay và thi công tầng lọc, giá trị thực hiện đạt 21,1% giá trị hạng mục và tạm dừng cho chưa đủ nguồn đất nguyên liệu đắp đập; các hạng mục đường quản lý vận hành, điện chiếu sáng trên đập, nhà quản lý chưa thi công…

Công trình hồ chứa nước Lộc Đại đã 2 lần được gia hạn tiến độ hoàn thành. Lần gần nhất là ngày 27/12/2022, UBND tỉnh Quảng Nam có công văn thống nhất gia hạn thời gian thực hiện dự án hồ chứa nước Lộc Đại đến ngày 31/12/2025.

Ông Hồ Huy Quỳnh, Trưởng phòng Quản lý dự án 2 - Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam lý giải, nguyên nhân chính dẫn đến việc thi công công trình hồ chứa nước Lộc Đại gặp khó khăn do công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) và nguồn nguyên liệu đất đắp. Về công tác GPMB, sau khi được UBND tỉnh Quảng Nam giao nhiệm vụ làm chủ đầu tư tiểu dự án bồi thường - GPMB, UBND huyện Quế Sơn đã chỉ đạo các đơn vị liên quan triển khai các thủ tục bồi thường - GPMB trên diện tích thu hồi thực hiện dự án là gần 67ha.

Tuy nhiên, trong phạm vi dự án có khoảng 1.300 ngôi mộ cần di dời nên cần phải đầu tư xây dựng mới khu cải táng mồ mả tại xã Quế Hiệp để phục vụ cải táng số lượng mộ này. Đến tháng 3/2021, khu cải táng mồ mả mới bắt đầu triển khai thi công kết hợp việc di dời mồ mả. Tháng 8/2022, việc di dời gần 1.100 ngôi mộ trong khu vực lòng hồ và công trình đầu mối mới hoàn thành. Hiện nay, trên tuyến kênh vẫn còn khoảng 200 ngôi mộ đã được đánh số kiểm kê nhưng chưa lập được phương án di dời.

Về nguồn nguyên liệu đất đắp, ông Quỳnh thông tin thêm, tổng khối lượng đất đắp đập là 630.000m3, vì vậy theo yêu cầu kỹ thuật cần có khoảng 930.000m3 đất nguyên liệu có chỉ tiêu cơ lý phù hợp để đáp ứng nhu cầu phục vụ thi công công trình. Theo quyết định phê duyệt dự án đầu tư công trình hồ chứa nước Lộc Đại thì có 3 mỏ đất nằm trong quy hoạch khoáng sản được chọn để phục vụ cho công tác đắp đập. Tuy nhiên, khi triển khai khảo sát để lập các thủ tục xin cấp phép khai thác các mỏ đất trên phục vụ thi công công trình hồ chứa nước Lộc Đại thì nhân dân trong khu vực không đồng thuận việc khai thác với nhiều lý do khác nhau.

Để tìm nguồn đất khác thay thế, sau khi phối hợp với địa phương, các sở ngành liên quan thăm dò, khảo sát sơ bộ, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam đã đề xuất chọn vị trí đồi Nổng Trọc với trữ lượng dự kiến khoảng 370.000m3 có các chỉ tiêu cơ lý phù hợp để đắp đập và có cự ly vận chuyển ngắn khoảng 2km để giảm chi phí đầu tư.

“Hiện chúng tôi đang phối hợp, đôn đốc nhà thầu thi công tiếp tục thực hiện các thủ tục xin cấp phép khai thác mỏ Nổng Trọc, dự kiến đến đầu năm 2024 sẽ hoàn thành các thủ tục để khai thác đất nguyên liệu từ mỏ này phục vụ thi công công trình hồ chứa nước Lộc Đại. Tuy nhiên, nguồn đất đắp từ mỏ Nổng Trọc mới có 370.000m3, chưa đủ nhu cầu khoảng 930.000m3 nên Ban đang phối hợp với các ngành, địa phương rà soát, kiểm tra tiếp tục tìm nguồn đất nguyên liệu tại địa phương phục vụ thi công dự án hồ chứa nước Lộc Đại”, ông Quỳnh nói.

Ngọc Thi