Công trình tưởng niệm nạn nhân Covid-19: Nên là nơi ai cũng thấy mình trong đó

An ủi muộn... nhưng sâu sắc

Chủ trương xây dựng tượng đài tưởng niệm nạn nhân mất vì Covid-19 của TP.HCM nhận được sự đồng thuận và ủng hộ rộng rãi từ các tầng lớp nhân dân.

Từ những gia đình có thân nhân mất trong đại dịch cảm thấy được an ủi, đến những y bác sĩ, lực lượng tuyến đầu cũng cảm thấy ấm lòng như được sẻ chia và trân trọng vì những hi sinh thầm lặng không bị lãng quên.

Khu đất số 1 Lý Thái Tổ tiếp giáp 3 mặt tiền được chọn là nơi đặt công trình tưởng niệm nạn nhân mất vì Covid-19. (Ảnh: M.Q)

Từng tình nguyện tham gia tuyến đầu điều trị, chăm sóc các ca bệnh nặng ở Khoa Cấp cứu Bệnh viện Covid-19 Lê Văn Việt (TP.Thủ Đức cũ) và tham gia lấy mẫu xét nghiệm tầm soát cộng đồng, Đại tá, bác sĩ về hưu Nguyễn Thị Thu Hà, nguyên Chủ nhiệm Khoa Truyền nhiễm – da liễu Bệnh viện Quân y 7A gọi đó là những ký ức “không thể quên suốt đời”.

Bác sĩ Hà nhớ lại chuỗi ngày cùng đồng nghiệp chiến đấu trong những bộ đồ bảo hộ kín mít giữa cái nóng ngột ngạt, không máy lạnh, đôi tay nhăn nheo vì đeo găng suốt nhiều giờ.

Đó là cuộc chiến thật sự - “chống dịch như chống giặc”, mọi hơi thở đều quý giá, nơi tiếng máy thở vang lên suốt ngày đêm.

Các bệnh viện điều trị Covid-19 khi ấy được trưng dụng, chuyển đổi công năng từ cơ sở y tế khác nên nhân lực và vật lực đều thiếu thốn. Họ không chỉ là bác sĩ hay điều dưỡng, mà còn đảm nhận luôn công việc của hộ lý, người chăm sóc, thậm chí là người thân của bệnh nhân.

Đại tá, bác sĩ về hưu Nguyễn Thị Thu Hà xúc động khi nhớ lại những ký ức “không thể quên suốt đời”. (Ảnh: T.H)

Từng giành giật sự sống cho nhiều người bệnh, nhưng cũng từng bất lực chứng kiến không ít bệnh nhân ra đi, Đại tá, bác sĩ về hưu Nguyễn Thị Thu Hà ủng hộ và xúc động khi nhắc đến chủ trương xây đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19, vì người mất được tưởng nhớ, người sống sẽ được an ủi.

“Chủ trương xây dựng tượng đài tưởng nhớ về đại dịch Covid-19, tôi cho rằng là quá hay, ý nghĩa và nhân văn. Đây không chỉ là tưởng nhớ những người đã mất vì Covid-19 và an ủi những gia đình có thân nhân mất trong đại dịch, mà tôi nghĩ công trình sẽ thuộc về tất cả mọi người. Công trình cũng sẽ đánh dấu, ghi nhận sự hy sinh to lớn của những lực lượng tuyến đầu chống dịch, và cả những người làm công tác lãnh đạo, rồi những người đứng phía sau đó là những mạnh thường quân. Thậm chí cả những người rất đỗi bình thường nhưng khi dịch bùng phát họ đã lao ra, giúp được gì là họ giúp” - bác sĩ Hà nói.

Với những người có thân nhân tử vong trong đại dịch như gia đình bà Nguyễn Thị Thanh Thủy (khu phố 28, phường Hòa Hưng), công trình đài tưởng niệm như một sự sẻ chia muộn màng nhưng lại là sự an ủi sâu sắc.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy cho rằng chủ trương xây công trình tưởng niệm của TP.HCM là sự chia sẻ, an ủi rất sâu sắc với thân nhân người mất vì Covid-19. (Ảnh: T.H)

Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy xúc động chia sẻ, có người thân mất trong đại dịch là nỗi đau khó nói thành lời. Vì người mất không được tổ chức đám tang, không người thân tiễn đưa.

“Thật sự đối với những gia đình mà có người thân mất vì Covid-19, tôi thấy rất là vui, như được an ủi và có một cái điểm tựa tinh thần. Theo tôi, công trình tưởng niệm nên là không gian dành chung cho tất cả mọi người dân từ mọi nơi khi đến TP.HCM tham quan. Khi đến đây, ai cũng sẽ nhớ đến một đại dịch mà chưa bao giờ có trong lịch sử. Một trận dịch mà sự hy sinh, mất mát quá nhiều” - bà Thủy xúc động.

Công trình không của riêng ai

Dưới góc nhìn của nhà sử học, PGS.TS Hà Minh Hồng, nguyên Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQG TP.HCM, khẳng định: Đại dịch Covid-19 là một biến cố có thể xem là một giai đoạn lịch sử với những tổn thất, hy sinh và bài học chưa từng có, chứ không đơn thuần là sự kiện y tế.

Do đó, PGS.TS Hà Minh Hồng cho rằng việc xây dựng tượng đài là cần thiết và cần mang tầm vóc quốc gia chứ không riêng của TP.HCM, vì dịch Covid-19 ảnh hưởng đến toàn cầu.

PGS.TS Hà Minh Hồng nhận định đại dịch Covid-19 có thể xem là một giai đoạn lịch sử nên việc xây dựng tượng đài tưởng niệm để tưởng nhớ là cần thiết. (Ảnh: T.H)

PGS.TS Hà Minh Hồng đề xuất, công trình cần phản ánh tinh thần toàn Đảng, toàn quân, toàn dân tham gia chống dịch, với sự đóng góp và hy sinh của mọi thành phần. Ngoài đài tưởng niệm, công trình cần có khu tri ân và bảo tàng lưu trữ tài liệu, hồ sơ, ký ức về cuộc chiến chống dịch.

PGS.TS Hà Minh Hồng phân tích: “Trong khoảng hơn một năm mà hàng chục ngàn người tử vong. Một đợt “chống dịch như chống giặc” trong thời gian ngắn như vậy, tổn thất như thế là rất lớn về sức người, sức của, đảo lộn toàn bộ nền kinh tế. Một cuộc kháng chiến trường kỳ chúng ta mới bị tổn thất nhiều như vậy. Tất cả điều đó cho chúng ta thấy sự kiện đại dịch Covid-19 hội tụ đủ những nội dung, nội hàm để cho chúng ta không được quên, cần phải tưởng niệm, cần phải tưởng nhớ. Ngoài tưởng nhớ, tưởng niệm ra sự kiện đó, biến cố đó còn hàm chứa nhiều vấn đề nữa. Nhiều bài học đặt ra lắm, từ bài học tích cực phòng, chống dịch bệnh cho đến cả những bài học đau đớn của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.”

Biểu tượng nhân văn giữa lòng đô thị

Còn với góc nhìn chuyên gia quy hoạch đô thị, TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn đánh giá chủ trương của TP.HCM đặt công trình tưởng niệm nạn nhân mất vì Covid-19 tại khu đất số 1 Lý Thái Tổ là rất phù hợp.

Bởi hiện nay xung quanh khu đất trên đã hình thành một trung tâm văn hóa – giáo dục đặc thù với nhiều trường đại học như: Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Sài Gòn, Đại học Sư phạm TP.HCM, cùng các trường phổ thông danh tiếng như chuyên Lê Hồng Phong, THPT Thực hành Sài Gòn, các ký túc xá và khu nhà trọ sinh viên. Việc xây dựng công viên tưởng niệm tại đây sẽ trở thành điểm nhấn cảnh quan và biểu tượng tinh thần cho toàn khu vực.

Về ý tưởng thiết kế, TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng không nên dựng bức tường khắc tên hơn 24.000 nạn nhân tử vong do Covid-19, mà nên hướng đến một biểu tượng mang tính nghệ thuật ước lệ, giàu cảm xúc, thể hiện tinh thần đoàn kết, đùm bọc và sẻ chia của người Việt trong đại dịch.

TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn đánh giá chủ trương của TP.HCM đặt công trình tưởng niệm nạn nhân Covid-19 tại khu đất số 1 Lý Thái Tổ là rất phù hợp. (Ảnh: NVCC)

Ông Sơn đề xuất bảo tồn và chuyển đổi công năng 1 trong 7 biệt thự di sản sẵn có tại khu đất thành Bảo tàng Covid-19 - nơi lưu giữ tư liệu, hình ảnh và tên tuổi nạn nhân trên toàn quốc thông qua công nghệ số như mã QR để dễ dàng tra cứu, cập nhật.

TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn góp ý: “Không gian tưởng niệm nên gắn với không gian 7 biệt thự cổ (được thiết kế cùng một kiến trúc sư thiết kế dinh Bảo Đại ở Đà Lạt) để trở thành một tụ điểm không gian văn hóa xanh cho thành phố. Trong đó, một cái biệt thự trở thành Bảo tàng Covid -19, 6 biệt thự còn lại sẽ là những công trình văn hóa công cộng như:bảo tàng triển lãm, cà phê học thuật, nhà sinh hoạt cộng đồng và có thể là thư viện chẳng hạn… để phục vụ cho cả cộng đồng rộng lớn. Bên cạnh đó đó, cũng cần lưu ý đến việc tổ chức giao thông công cộng. Tôi kỳ vọng công viên này phục vụ cho toàn thành phố là đương nhiên nhưng sẽ là điểm đến thường xuyên của các giảng viên, sinh viên, học sinh ở trong khu đô thị văn hóa, giáo dục này”

Bốn năm sau đại dịch, TP.HCM đã hồi sinh, vươn mình mạnh mẽ nhưng những mất mát ấy vẫn còn trong tim người ở lại. Các tầng lớp nhân dân TP.HCM kỳ vọng công trình tưởng niệm nạn nhân Covid-19 khi thành hình, sẽ không chỉ là biểu tượng của sự đau thương, mà còn là minh chứng cho tình người, sự đoàn kết và lòng nhân ái của người dân cả nước nói chung và TP.HCM nghĩa tình nói riêng.

Tỷ Huỳnh/VOV-TP.HCM