Công ty tài chính ảnh hưởng thế nào trước quy định siết cho vay tiêu dùng?

NHNN ban hành Thông tư 18/2019/TT-NHNN sửa đổi Thông tư 43/2016/TT-NHNN quy định cho vay tiêu dùng của công ty tài chính. Thay đổi đáng chú ý trong Thông tư 18 so với Dự thảo trước đó là khái niệm “giải ngân trực tiếp cho khách hàng”, và một lộ trình giảm tỷ lệ dư nợ giải ngân trực tiếp cho khách hàng trong tổng dư nợ về mức 30% vào năm 2024.

Cụ thể, đến năm 2021, con số này là 70%, năm 2022 xuống 60% và giảm còn 50% vào năm 2023. Từ 1/1/2024, mức này giảm về 30%. Tổng dư nợ cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng tại công ty tài chính chỉ gồm khách hàng có dư nợ cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp trên 20 triệu đồng.

Theo Công ty chứng khoán SSI, tác động của thông tư này đối với hoạt động cho vay của các công ty tài chính nhẹ hơn khá nhiều so với dự thảo trước, khi đã đưa ra một lộ trình để các công ty tài chính tái cấu trúc danh mục cho vay, tránh ảnh hưởng đột ngột đến biên lãi ròng (NIM) và lợi nhuận.

Hiện nay 3 ngân hàng niêm yết có công ty con/công ty liên kết là công ty tài chính tiêu dùng, gồm VPBank (100% sở hữu tại FE Credit), HDBank (50% sở hữu tại HDSaison) và MB (50% sở hữu tại MCredit). Thị phần của công ty tài chính này vào cuối quý 2, ước tính lần lượt là 55%, 17% và 7%.

Hiện tại, theo cơ cấu danh mục cho vay, FE Credit là công ty chịu ảnh hưởng nhiều nhất. FE Credit có cơ cấu cho vay tập trung nhiều vào các khoản vay tiền mặt. Cơ cấu sản phẩm bao gồm 76% cho vay tiền mặt, 8% cho vay mua xe máy, 4,7% cho vay điện máy và 11,4% cho vay thẻ tín dụng.

Tuy nhiên, tỷ lệ cho vay tiền mặt đối với khách hàng có tổng dư nợ trên 20 triệu đồng của FE Credit dưới 70%. Do đó, trong 2 năm tới (2020 và 2021), tác động sẽ chỉ ở mức thấp do lộ trình chưa ảnh hưởng sâu đến hoạt động kinh doanh của FE Credit. Tuy nhiên, từ năm 2022-2024, FE Credit có thể phải hy sinh phần nào hệ số NIM để đạt được cơ cấu danh mục cho vay cân đối hơn.

Bộ phân nghiên cứu và phân tích của SSI (SSI Research) đánh giá HDSaison sẽ ít chịu ảnh hưởng nhất do cơ cấu cho vay bao gồm cho vay tiền mặt (33%), xe máy (43%), điện máy (24%). Đối với MCredit, dù các khoản vay tiền mặt trong tổng dư nợ cho vay khoảng 70%, nhưng việc tái cấu trúc danh mục sản phẩm có thể dễ dàng hơn do quy mô vẫn còn khiêm tốn.

Bên cạnh việc giảm tỷ trọng cho vay tiền mặt, Thông tư 18 cũng có một số quy định mới nhằm đảm bảo hoạt động cho vay tiêu dùng đúng luật.Thông tư quy định, đối với hoạt động thu hồi nợ, không cho phép đòi nợ bằng biện pháp đe dọa đối với khách hàng. Số lần nhắc nợ giữa công ty tài chính và bên vay tối đa không quá 5 lần/ngày. Hình thức và thời gian nhắc nợ do các bên thỏa thuận trong hợp đồng cho vay tiêu dùng, nhưng phải trong khoảng thời gian từ 7h đến 21h.

Các công ty tài chính tiêu dùng không nhắc nợ, đòi nợ hoặc gửi thông tin về việc thu hồi nợ cho các tổ chức và cá nhân không có nghĩa vụ trả nợ cho công ty tài chính, hoặc các trường hợp không thích đáng khác, trừ trường hợp có yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo qui định của pháp luật.

Trần Anh