Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển có hiệu lực - Từ cam kết đến hành động của Việt Nam

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: Xuân Khu/TTXVN

Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) được thông qua ngày 30/4/1982, có hiệu lực vào ngày 16/11/1994. Việt Nam đã tham gia vào quá trình đàm phán và là một trong 107 quốc gia ký Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Ngày 23/6/1994, Quốc hội phê chuẩn Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Đến nay đã có 168 quốc gia thành viên.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 được coi là “Hiến pháp về biển và đại dương” của cộng đồng quốc tế; điều ước quốc tế toàn cầu có tầm quan trọng thứ hai sau Hiến chương Liên hợp quốc. Đây cũng là cơ sở pháp lý cho mọi hành động và hợp tác quốc tế ở cấp độ khu vực, liên khu vực, toàn cầu để giải quyết mọi vấn đề liên quan đến biển và đại dương.

Tuy nhiên, trước sự thay đổi không ngừng của khoa học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ hàng hải, hàng không, biến đổi khí hậu..., Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 cũng cần phải thay đổi để tiếp tục hoàn thiện nhằm phát huy giá trị pháp lý quốc tế phổ quát của nó trong hiện tại và tương lai.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Hữu Phước, Phó trưởng khoa phụ trách Khoa Luật Kinh tế (Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) cho rằng, trong quá trình đàm phán Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 vào thập niên 70, 80 của thế kỷ XX, biến đổi khí hậu chưa được đặt ra. Điều này đặt ra các thách thức trong thế kỷ XXI, khi Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 “không đủ cơ sở” để giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu đã trở thành hiện thực. Trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt và nghiêm trọng đối với nhiều nước, trong đó có Việt Nam, việc thúc đẩy sáng kiến sẽ có ý nghĩa quan trọng, góp phần cùng cộng đồng quốc tế tăng cường ứng phó với biến đổi khí hậu, bao gồm thông qua việc sử dụng và quản lý biển, đại dương một cách bền vững.

Theo nhà báo Nguyễn Thái Bình, Phó Tổng Biên tập Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh, với nhiều giá trị to lớn của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, các phương tiện truyền thông có thể áp dụng tinh thần, nội dung và các định hướng mang tính hợp tác, giải pháp đa dạng và toàn diện từ Công ước này để triển khai các tuyến thông tin khi viết về tranh chấp Biển Đông. Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 có thể trở thành nguồn chất liệu phong phú để truyền thông khai thác, giải quyết các thách thức đang tồn tại nhiều năm qua một cách toàn diện ở Biển Đông...

Tham luận của các nhà khoa học tại Hội thảo nhấn mạnh, là một quốc gia biển, Việt Nam luôn nhận thức rõ ràng vai trò và tầm quan trọng của biển và đại dương đối với hòa bình, an ninh và phát triển của đất nước; đồng thời, tôn trọng và thực thi đầy đủ, có trách nhiệm các quy định của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Từ khi phê chuẩn Công ước đến nay, Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia, vận dụng các quy định để xác định các vùng biển và phân định ranh giới biển với các nước láng giềng, quản lý và sử dụng biển. Đồng thời, Việt Nam luôn nỗ lực hợp tác với các quốc gia trong các lĩnh vực biển phù hợp với các quy định của Công ước theo hướng bảo tồn, khai thác, sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên biển, phục vụ phát triển bền vững; giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển với các nước láng giềng.

Đặc biệt, Việt Nam đã có nhiều sáng kiến nổi bật, được cộng đồng quốc tế ghi nhận như: việc cùng Phái đoàn đại diện 11 nước đồng sáng lập ra Nhóm các nước bạn bè của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 tại Liên hợp quốc, với hơn 100 quốc gia; tham gia và có nhiều đóng góp chất lượng trong các cuộc thảo luận, đàm phán xây dựng văn kiện quốc tế về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển tại vùng biển nằm ngoài phạm vi vùng tài phán quốc gia. Việt Nam thể hiện tốt vai trò là một quốc gia thành viên tích cực và có trách nhiệm, tôn trọng và thực thi đầy đủ Công ước.

Sau phiên toàn thể, Hội thảo diễn ra hai phiên thảo luận song song về các chủ đề: Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 - Hiến pháp về biển và đại dương của động đồng quốc tế; 30 năm từ cam kết đến thực thi Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 của Việt Nam. Từ đó, Ban tổ chức sẽ tổng hợp và kiến nghị các giải pháp cho Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan hữu quan trong việc truyền bá, phổ biến, thực hiện có hiệu quả Công ước này và pháp luật về biển của Việt Nam.

Xuân Khu - Thu Hoài (TTXVN)