Covid-19: Cơ chế COVAX gặp khó

Theo dữ liệu của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF), trong 2 tuần tính đến ngày 10-4, COVAX phân phối chưa đến 2 triệu liều vắc-xin cho 92 quốc gia đang phát triển, bằng với số liều được tiêm ở Anh trong cùng giai đoạn. Tình trạng khan hiếm vắc-xin chủ yếu đến từ quyết định của Ấn Độ về việc ngừng xuất khẩu các sản phẩm được sản xuất từ Viện Huyết thanh Ấn Độ, nơi cung cấp phần lớn vắc-xin AstraZeneca cho cơ chế COVAX.

Không gì lạ khi Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros A. Ghebreysus tỏ thái độ bất bình với điều ông mô tả là "sự bất bình đẳng gây sốc" trong chương trình tiêm chủng Covid-19 trên toàn thế giới. Theo ông Tedros, tỉ lệ người được tiêm vắc-xin ở các nền kinh tế lớn là 25%, so với mức 0,2% ở các nước thu nhập thấp.

Tài liệu nội bộ của WHO cũng cho thấy sự bấp bênh trong quá trình bàn giao vắc-xin "đang khiến một số nước mất niềm tin vào cơ chế COVAX", vốn chỉ phân phối những vắc-xin được WHO thông qua. Theo AP, tình trạng này buộc WHO cân nhắc tăng tốc phê duyệt vắc-xin của Trung Quốc và Nga.

Một container chứa vắc-xin AstraZeneca được đưa đến TP Alajuela - Costa Rica, trong khuôn khổ của cơ chế COVAX hôm 7-4 Ảnh: REUTERS

Hồi đầu tháng này, WHO kêu gọi các nước giàu chia sẻ khẩn cấp 10 triệu liều vắc-xin để đáp ứng mục tiêu tiêm chủng của Liên Hiệp Quốc (LHQ): Bắt đầu tiêm phòng Covid-19 ở mọi quốc gia trong 100 ngày đầu năm 2020. Đến nay, các nước đã cam kết hàng trăm triệu USD cho COVAX nhưng cơ chế này không tìm được vắc-xin để mua trong khi không nước nào đồng ý chia sẻ nguồn cung tức thì.

Bất chấp những lời hứa ban đầu, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hồi cuối tháng 3 tuyên bố rằng khối Liên minh châu Âu (EU) sẽ không chia sẻ vắc-xin cho những quốc gia khác cho đến khi "tình hình sản xuất ở EU được cải thiện".

Giới chuyên gia y tế nhấn mạnh khả năng tiếp cận vắc-xin Covid-19 công bằng trên toàn cầu là yếu tố then chốt để chấm dứt đại dịch. Các cơ quan hậu thuẫn COVAX, gồm WHO, Liên minh Vắc-xin GAVI và Liên minh Đổi mới Phòng ngừa dịch bệnh (CEPI) hôm 8-4 kỷ niệm cột mốc cung cấp 38 triệu liều vắc-xin cho hơn 100 quốc gia.

Tuy nhiên, chuyên gia vắc-xin Brook Baker của Trường ĐH Northeastern (Mỹ) khẳng định đây không phải là điều đáng ca ngợi, đặc biệt là khi lượng vắc-xin trên chỉ đủ dùng cho 19 triệu người, tương đương 0,25% dân số toàn cầu.

Theo đài BBC, ngay cả khi COVAX đạt được mục tiêu phân phối hơn 2 tỉ liều vắc-xin Covid-19 cho 190 quốc gia trong chưa đầy 1 năm, họ vẫn cần nhiều năm để hoàn thành cột mốc tiêm phòng cho ít nhất 70% dân số toàn cầu để đạt được miễn dịch cộng đồng như khuyến nghị của WHO.

Cao Lực