Croatia, Morocco và sức mạnh của kẻ yếu thế trong bóng đá

Kỳ World Cup 2022 khép lại với đội tuyển Morocco với vị trí thứ tư chung cuộc. Dù không giành huy chương, “những chú sư tử Atlas” vẫn được ca ngợi vì đã tạo ra kỳ tích, trở thành đội bóng đầu tiên đến từ “lục địa đen” lọt vào đến vòng bán kết của ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh.

Trước đó, ở World Cup 2018, Luka Modric và đồng đội được ví như những “chú ngựa ô” của giải đấu khi lần lượt loại các đối thủ mạnh để tiến vào đêm chung kết. Trước đấy, không ai nghĩ về khả năng Croatia trở thành á quân năm đó.

Và khán giả lâu năm chắc chắn nhớ tới lần Hy Lạp giành chức vô địch Euro 2004 – điều vẫn được ví là “điều kỳ diệu”, “câu chuyện cổ tích thời hiện đại của bóng đá thế giới”.

Điểm chung là khi bước vào giải đấu lớn, họ được coi là những đội bóng nhỏ, không mấy tiếng tăm, sẽ sớm dừng chân ở ngay đầu vòng bảng. Cuộc chơi được mặc định sẽ thuộc về các "anh lớn" trong làng bóng thế giới.

Croatia và Morocco lần lượt chia nhau vị trí thứ ba và thứ tư tại World Cup lần này. Ảnh: AP.

David đánh bại người khổng lồ

“Mọi người thích đánh giá thấp chúng tôi. Chúng tôi là một quốc gia nhỏ và đã quen với điều đó. Dù sao đi nữa, chúng tôi một lần nữa là một trong bốn đội mạnh nhất thế giới", Luka Modric nói sau trận thắng ở loạt luân lưu trước Brazil, nhấn mạnh xu hướng thực lực của Croatia không được nhìn nhận đúng đắn, bất chấp những kết quả đạt được trong những năm gần đây.

Khi chạm trán với đối thủ được cho là nặng ký hơn, các đội bóng bị xếp vào hàng "chiếu dưới" phần lớn bị nhận định gặp nhiều bất lợi, khó có khả năng thắng.

Theo cây viết Siobhan Doyle của đài RTE (Iceland), trong thể thao, các đội hoặc cá nhân tiến xa bất chấp mọi dự đoán ban đầu thường được người hâm mộ từ không mấy để ý chuyển sang yêu thích, cổ vũ một cách dễ dàng và nhanh chóng.

Thể thao nói chung và bóng đá nói riêng có khả năng thách thức những kỳ vọng mạnh mẽ về trật tự và tài dự đoán. Trên lý thuyết, những đội bóng có nhiều tài nguyên nhất sẽ nắm trong tay những cầu thủ hàng đầu. Các đội lớn hơn, mạnh hơn sẽ đánh bại các đội nhỏ hơn, yếu hơn và chậm hơn.

Nhưng các trận bóng ít khi diễn ra theo đúng quỹ đạo đó. Đó là lý do việc Nhật Bản đánh bại Tây Ban Nha, "tiễn" Đức về nước từ vòng bảng được ví là "cơn địa chấn châu Á" hay đội tuyển Morocco loại Bồ Đào Nha ở vòng tứ kết khiến số đông khán giả ngỡ ngàng.

Sự gián đoạn kỳ vọng ban đầu này đem đến cho người xem cao trào cảm xúc. Nói cách khác, mọi người sẽ nhận được nhiều niềm vui hơn từ những thành công vượt ngoài những gì mong đợi. Và ngược lại, họ sẽ thấy đau lòng hơn trước các thất bại ngoài dự kiến.

Yếu tố bất ngờ làm nên "gia vị" của giải đấu và người xem tiếp tục dồn sự chú ý vào các nhân tố gây kinh ngạc, tò mò xem họ sẽ đi xa đến đâu, đánh bại đối thủ nào tiếp.

Câu chuyện của Morocco đem lại nguồn cảm hứng lớn cho các nước châu Phi và cộng đồng các nước Arab. Ảnh: Reuters.

Ngoài ra, sự ủng hộ của khán giả dành cho những "chú ngựa ô" tại World Cup có thể lý giải từ một hiện tượng tâm lý phổ biến: số đông có xu hướng dành tình cảm cho những đối tượng yếu thế, gặp khó khăn.

Điều này xuất phát từ mong muốn sâu thẳm về một thế giới công bằng, cơ hội bình đẳng ngang nhau.

"Khi mọi người cổ vũ cho những đội bóng yếu hơn, không chỉ bởi họ muốn đội đó thành công mà còn do họ thấy đấy là điều đúng đắn nên làm. Tâm lý làm cơ cơ sở cho sự ủng hộ vượt ra ngoài lĩnh vực thể thao và nghiêng về mặt đạo đức nhiều hơn", Siobhan Doyle viết.

Hơn thế nữa, hành trình của các đội tuyển như Morocco hay Croatia biến thành câu chuyện truyền cảm hứng cho người theo dõi: gặp phải những trở ngại đặc biệt khó khăn, bỏ ngoài tai những lời đánh giá thấp và tạo ra kỳ tích.

"Sức hấp dẫn của những đội bóng bị coi là kém hơn nhưng vẫn làm nên chuyện không nằm ở kết quả, mà ở tính cách, tinh thần của họ", nữ nhà báo phân tích.

Vẫn là sân chơi của các ông lớn

Theo đúng lý thuyết, rất khó để những quốc gia như Morocco bước vào giới tinh hoa đã thống trị bóng đá nhiều thập kỷ.

Các quốc gia thi đấu tốt tại World Cup có xu hướng chia sẻ ba đặc điểm. Đầu tiên, họ có dân số đông, đảm bảo nguồn nhân tài lớn. Các quốc gia này đều tương đối giàu có, vì vậy họ có đủ khả năng để phát triển tài năng. Cuối cùng, họ đã chơi bóng đá quốc tế trong một thời gian dài. Điều này cho thấy kinh nghiệm rất quan trọng trong việc giành chiến thắng.

Vốn là một quốc gia nhỏ, Croatia không được đánh giá cao ở các giải bóng đá lớn. Ảnh: Reuters.

Điểm chung giữa các đội đi sâu hoặc giành thành tích cao ở World Cup là họ đều đến từ một trong hai liên đoàn thống trị lục địa: UEFA của Châu Âu và CONMEBOL của Nam Mỹ.

2 liên đoàn này tổ chức quản lý các giải bóng đá chuyên nghiệp ở cấp châu lục. Họ luôn có mặt ở gần như mọi trận bán kết và chung kết World Cup kể từ năm 1930.

Theo cây viết Rory Smith của NY Times, rất ít đội bóng bên ngoài các "cường quốc bóng đá" đã thành danh lọt vào bán kết của một kỳ World Cup. Điều đó có nghĩa khi họ làm được vậy, bản thân nó đã là một kỳ tích.

Về cơ bản, các giai đoạn sau của giải đấu là một bài kiểm tra nguồn lực cũng như tài năng. Càng tiến xa trong cuộc thi, chất lượng của đối thủ càng cao. Chiều sâu đội hình và lịch thi đấu dày đặc chỉ là hai trong số những yếu tố mà các đội như Morocco và Croatia phải vượt qua.

Ví dụ, cuộc chạm trán với Pháp là trận đấu thứ sáu của Morocco trong 22 ngày và là trận thứ sáu của Pháp trong 23 ngày. Cường độ thi đấu đó được một đội giàu nguồn lực như Pháp xử lý dễ dàng hơn so với Morocco. Phần lớn là do chênh lệch giữa trình độ của đội chính của Pháp với các cầu thủ dự bị của họ không đáng kể.

"Cuộc chơi được thiết kế sao cho mỗi bước sau khó hơn bước trước. Rốt cuộc, chỉ mới có 8 quốc gia giành được cúp vàng", Rory Smith bày tỏ.

Hiền Thy