Củng cố vị thế EU

Cờ của Liên minh Châu Âu tung bay bên ngoài tòa nhà Berlaymont, trụ sở Ủy ban châu Âu, tại Brussels, Bỉ. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Phát biểu trước Nghị viện châu Âu, bà von der Leyen nhấn mạnh rằng “thế giới đang nhìn về châu Âu - châu Âu đã sẵn sàng để lãnh đạo”. Bà cũng đã công bố Sáng kiến Chống chịu Y tế toàn cầu (Global Health Resilience Initiative), như một nỗ lực nhằm củng cố vị thế hàng đầu của EU khi tham gia hệ thống bảo vệ sức khỏe.

Giới quan sát cho rằng, thời điểm quan chức EU đưa ra thông điệp về y tế nêu trên mang nhiều ý nghĩa khi Mỹ cùng nhiều bên quốc tế khác ít tham gia hơn vào chính sách y tế toàn cầu, để lại khoảng trống mà EU có thể tận dụng để gia tăng ảnh hưởng. Việc Mỹ đang trong lộ trình rút lui khỏi Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khiến nhiều nước châu Âu muốn đảm nhận vai trò lớn hơn trong WHO, không chỉ thông qua việc tăng cường đóng góp tài chính mà còn bằng cách cử thêm chuyên gia đến hỗ trợ tổ chức này. Thực tế hiện nay cho thấy, nguồn tài chính dành cho hệ thống y tế toàn cầu đang bị thiếu hụt nghiêm trọng khiến WHO phải điều chỉnh ngân sách hoạt động cho hai năm 2026-2027 từ 5,3 tỷ USD xuống còn 4,2 tỷ USD. Sau cắt giảm, WHO sẽ bị thiếu tới 1,9 tỷ USD cho việc duy trì hoạt động.

Khó khăn tài chính có thể ảnh hưởng mạnh tới nỗ lực đối phó khủng hoảng, ngăn chặn sự bùng phát của các đại dịch. Nhiều bệnh từng được coi là đã kiểm soát đang quay trở lại trong bối cảnh ước tính có 15,7 triệu trẻ em trên thế giới chưa được tiêm bất kỳ loại vắc-xin định kỳ nào. Mới đây, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cũng cảnh báo sẽ có hàng triệu trẻ em bị đe dọa tính mạng do viện trợ y tế toàn cầu bị giảm mạnh. Theo một nghiên cứu được đăng trên tạp chí y khoa danh tiếng The Lancet, các đợt cắt giảm viện trợ nước ngoài quy mô lớn sẽ khiến nguồn tài trợ cho y tế toàn cầu rơi xuống mức thấp kỷ lục trong vòng 15 năm qua, đánh dấu sự khởi đầu của thời kỳ suy giảm về đầu tư y tế, đẩy thế giới vào kỷ nguyên thắt chặt chi tiêu y tế toàn cầu.

Trước thực tế nêu trên, EU cho rằng khối này cần có vai trò mạnh mẽ hơn trong quản trị y tế toàn cầu. Ủy ban châu Âu từng thông qua Chiến lược y tế toàn cầu, đưa lĩnh vực này trở thành một trụ cột trung tâm trong chính sách đối ngoại của khối. Trong bối cảnh ngày càng nhiều quốc gia xao lãng với những vấn đề y tế chung, châu Âu muốn đứng ở vị trí tiên phong trong giai đoạn tiếp theo của y tế toàn cầu.

Theo giới phân tích, thông điệp mà bà von der Leyen đưa ra cho thấy không chỉ có sự quan tâm mới mà còn chứa đựng cả tham vọng của EU về việc đảm nhận vị trí lãnh đạo lĩnh vực y tế toàn cầu. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức ở phía trước, trong đó có vấn đề liên quan cân đối ngân sách y tế của EU. Thêm vào đó, việc nâng cao năng lực nội bộ, từ y tế dự phòng, khả năng ứng phó các mối đe dọa, tới mở rộng dịch vụ số, cũng là điều kiện cần thiết để EU có thể đảm nhận vai trò dẫn đầu hệ thống y tế toàn cầu.

ANH THƯ