Cùng điểm xuất phát, Moldova có thể bỏ xa Ukraine trên hành trình gia nhập EU?

Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét việc trao cho Cộng hòa Moldova một bước tiến đáng kể trên con đường gia nhập EU – một kịch bản có khả năng đưa quốc gia láng giềng Đông Âu này bỏ xa Ukraine.

Điều này được trang Politico đưa tin lần đầu tiên vào tuần trước, trích dẫn các nguồn tin ngoại giao. Các bộ trưởng EU dự kiến sẽ thảo luận về đề xuất này vào đầu tháng 9 trong một cuộc họp của các bộ trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu từ các quốc gia thành viên.

Cả Moldova và Ukraine đều nộp đơn xin gia nhập EU vào năm 2022, không lâu sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine. Hai nước sau đó đã cùng được cấp quy chế ứng cử viên EU.

Và quyết định của EU về việc bắt đầu đàm phán gia nhập với hai quốc gia này vào tháng 6 năm ngoái được xem là một cột mốc lịch sử.

Cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Moldova Maia Sandu đều nhấn mạnh rằng việc trở thành thành viên EU là con đường dẫn đến hòa bình, thịnh vượng và ổn định cho người dân của họ.

Tuy nhiên, hành trình gia nhập EU không hề đơn giản. Quá trình này đòi hỏi các quốc gia ứng cử viên phải hoàn thành các cải cách sâu rộng về pháp lý, kinh tế và xã hội, đồng thời đạt được sự đồng thuận từ tất cả 27 quốc gia thành viên EU.

Trong khi cả Moldova và Ukraine đều đang đạt được tiến triển cần thiết để hiện thực hóa giấc mơ EU của mình, tuần trước, nguồn tin của Politico tiết lộ một kịch bản bản được đề xuất, trong đó EU dự kiến sẽ mở "cụm đàm phán" đầu tiên với Moldova, một bước quan trọng trong quá trình gia nhập.

Theo Politico, động thái này – diễn ra ngay trước thềm cuộc bầu cử quốc hội quan trọng dự kiến diễn ra vào cuối tháng 9 ở quốc gia Đông Âu này – được coi là một sự hỗ trợ chiến lược cho Tổng thống Sandu và Đảng Hành động và Đoàn kết (PAS) của bà, vốn đang vận động trên nền tảng ủng hộ EU.

Việc tiến bộ trong quá trình gia nhập EU hứa hẹn có thể mang lại một cú hích lớn về mặt chính trị ở Moldova. Ông Siegfried Muresan, Chủ tịch Ủy ban Hợp tác EU-Moldova, nhấn mạnh rằng bước tiến này sẽ phá vỡ câu chuyện rằng Moldova không đạt được tiến bộ thực sự trong quá trình gia nhập EU.

Tổng thống Moldova Maia Sandu đến dự một cuộc họp tại trụ sở Ủy ban châu Âu ở Brussels, tháng 12/2024. Ảnh: Getty Images

Tuy nhiên, việc gạt Ukraine sang một bên có thể gây ra sự bất mãn ở Kiev, nơi tư cách thành viên EU vẫn là ưu tiên chiến lược – đặc biệt là trong bối cảnh cuộc xung đột với Nga vẫn đang diễn ra.

Một nhà ngoại giao Ukraine cảnh báo rằng việc gửi đi tín hiệu tiêu cực vào thời điểm này sẽ là một sai lầm, đặc biệt là khi các cuộc đàm phán hòa bình đang diễn ra.

Theo Ủy ban châu Âu, cả Moldova và Ukraine đều đã đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật để mở "cụm đàm phán" đầu tiên. Tuy nhiên, Hungary vẫn tiếp tục cản trở tiến trình của Ukraine, với việc Thủ tướng Viktor Orban phản đối việc Kiev gia nhập EU.

Do đó, Moldova có thể đạt được sự đồng thuận từ tất cả 27 quốc gia thành viên tại cuộc họp của Hội đồng Các vấn đề chung vào ngày 1/9, trong khi Ukraine không thể mong đợi sự ủng hộ nhất trí tương tự.

Tình hình này làm phức tạp thêm vấn đề đối với các quốc gia ủng hộ mở rộng khối, chẳng hạn như Đan Mạch, nước hiện đang giữ Chức chủ tịch luân phiên của Hội đồng EU.

Các nhà ngoại giao EU đang tìm kiếm những phương án thay thế để đưa Ukraine xích lại gần EU hơn, bao gồm cả việc hội nhập vào các chương trình như Horizon Europe và Erasmus. Những sáng kiến này sẽ mang lại những lợi ích hữu hình ngay cả khi không có tiến triển chính thức trong các cuộc đàm phán gia nhập.

Các nhà hoạch định chính sách nhấn mạnh rằng tình hình có thể thay đổi nhanh chóng, tùy thuộc vào kết quả của các cuộc thảo luận quốc tế – bao gồm cả cuộc gặp tiềm năng sắp tới giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin do Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian.

Trong khi đó, một số quan chức lập luận rằng việc Moldova và Ukraine cùng nhau nỗ lực gia nhập EU là rất quan trọng đối với tinh thần của Ukraine và có thể cải thiện cơ hội đạt được một thỏa thuận hòa bình toàn cầu thuận lợi.

Hiện tại, quyết định đưa Moldova tiến lên trước Ukraine vẫn còn bỏ ngỏ và phụ thuộc vào các diễn biến địa chính trị trong những tuần tới.

Minh Đức (Theo Politico, Moldova Live)