Cùng Trung Quốc dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực này nên Nga mới giữ được tỷ lệ nhiễm COVID-19 gần thấp nhất châu Âu?

Thành phố đã triển khai công nghệ camera giám sát ngay trước khi dịch bệnh xuất hiện tại Nga. Kể từ tháng trước, hàng nghìn người dân Moscow đã phải cách li tại nhà 14 ngày sau khi trở về từ các nước có dịch, tiếp xúc với những người đã nhiễm hoặc được xác định dương tính với COVID-19 nhưng có triệu chứng nhẹ.

Cảnh sát không chỉ thu thập thông tin chi tiết của những người này mà còn cảnh báo, việc vi phạm các quy định cách ly sẽ phải đối mặt với mức phạt lên tới 5 năm tù giam hoặc bị trục xuất (nếu là người nước ngoài).

"Chúng tôi liên tục kiểm tra xem quy định có được tuân theo hay không, bao gồm cả thông qua sử dụng hệ thống nhận dạng khuôn mặt tự động", Thị trưởng Sergei Sobyanin cho hay hồi tháng 2.

Moscow có hệ thống camera giám sát "dày đặc" (ảnh: AFP)

Trong thập kỷ qua, thủ đô nước Nga đã lắp đặt mạng lưới với gần 170.000 camera trên các con phố và bến tàu điện ngầm. Trong số đó, khoảng 100.000 camera được kết nối với các hệ thống trí thông minh nhân tạo giúp nhận dạng người bị ghi hình. Số camera còn lại cũng sẽ sớm được kết nối.

Tuần trước, cảnh sát Moscow cho hay, nhờ vào hệ thống camera họ đã phát hiện ra tới 200 trường hợp người vi phạm quy định cách li.

Bên cạnh camera, Nga còn sử dụng một loạt các công nghệ hiện đại để đối phó với COVID-19 như tư vấn y khoa từ xa, giám sát các kệ hàng trong siêu thị cũng như xác định và dỡ bỏ các tin tức sai sự thật trên mạng xã hội.

Tổng thống Vlaidimir Putin mới đây đã tới thăm một trung tâm công nghệ cao phục vụ cho việc giám sát và phản ứng trước các tình huống dịch bệnh tại Nga. Tính tới thứ Hai (23/3), Nga đã có 438 người nhiễm virus, hầu hết đều ở Moscow. Một người đã bị tử vong nhưng giới chức đánh giá COVID-19 không phải là nguyên nhân dẫn tới cái chết.

Theo thị trưởng Sobyanin, chính quyền có địa chỉ nơi ở và nơi làm việc của 95% những người nằm trong dạng cách ly do trở về từ các nước có dịch.

Tháng trước, trên blog cá nhân của mình, ông Sobyanin ca ngợi tính hiệu quả của hệ thống nhận dạng khuôn mặt khi kể lại câu chuyện về một người phụ nữ Trung Quốc được xác định dương tính với COVID-19 và cho nhập viện ngay khi tới Nga.

Bạn cùng phòng với bệnh nhân trên bị cách ly nhưng camera giám sát ghi được cảnh cô này đi ra ngoài để gặp một người đàn ông. Ông Sobyanin cho hay, chính quyền đã nhanh chóng thu thập được thông tin liên hệ của hơn 600 người hàng xóm của người phụ nữ, thậm chí là cả người lái xe taxi đưa cô ta từ sân bay về nhà.

"Khả năng sai số của thuật toán nhận dạng khuôn mặt mà chúng tôi đang sử dụng là 1 trong 15 triệu", ông Alexander Minin, CEO của NtechLab, công ty cung cấp công nghệ cho Moscow tiết lộ.

Tổng thống Putin thăm và làm việc một trung tâm công nghệ cao phục vụ phục vụ cho việc giám sát và phản ứng trước các tình huống dịch bệnh tại Nga (ảnh: AFP)

Trong một bài viết vào năm 2019, nhà nghiên cứu về an ninh mạng tại Đại học Oxford Valentin Weber chỉ ra, Nga và Trung Quốc là hai quốc gia dẫn đầu thế giới trong công nghệ camera nhận dạng khuôn mặt, và họ từng xuất khẩu công nghệ của mình tới hơn 100 nước khác.

"Vì luật bảo hộ dữ liệu chặt chẽ hơn tại châu Âu, nhận dạng khuôn mặt vẫn chưa được áp dụng ở quy mô lớn. Các công ty Nga và Trung Quốc ít bị ràng buộc về mặt luật pháp hơn trong việc thu thập và sử dụng dữ liệu so với các đồng nghiệp châu Âu", ông Weber nói với AFP.

Trước khi dịch bệnh bùng phát, từng có ý kiến cảnh báo về khả năng hệ thống giám sát toàn quốc bị lạm dụng. Một số người lo ngại, thay vì bảo vệ người dân, các camera sẽ được sử dụng để giám sát các đối thủ của Điện Kremlin và hạn chế các quyền dân dụng.

Tuy nhiên, CEO Minin lại thể hiện niềm tin vững chắc vào chính quyền Moscow. Ông khẳng định, các dữ liệu cá nhân như chi tiết hộ chiếu và số điện thoại sẽ không được lưu trữ trong cùng hệ thống dữ liệu hình ảnh camera.

Văn phòng Thị trường Moscow cũng phủ nhận cáo buộc công nghệ đang bị lợi dụng để giám sát phe đối lập.

Hồi tháng 2, bốn nhà hoạt động đã biểu tình bên ngoài Văn phòng Tổng thống Nga với các bộ mặt được tô vẽ nhiều hình học khác nhau nhằm tránh bị camera nhận dạng. Một cuộc biểu tình tương tự cũng diễn ra tại thủ đô London, Anh. "Đã có những trường hợp nhà hoạt động chính trị bị bắt giữ tại tàu điện ngầm sau khi bị camera nhận dạng", nghệ sỹ Katrin Nenasheva - một trong những người biểu tình, cho hay. Bốn người này sau đó đã bị phạt 15.000 rúp vì tội danh tổ chức biểu tình bất hợp pháp.

Mặc dù vậy, người đứng đầu NtechLab cảnh báo, việc sơn hoặc che mặt sẽ không có tác động trong việc tránh bị nhận dạng.

"Chúng tôi có thể nhận dạng được tới 40% những khuôn mặt đang bị che giấu bởi khẩu trang hay mũ bảo hiểm", ông Minin nói.

Minh Đức