Cuộc chiến ô tô Mỹ - Trung Quốc

Hình minh họa

Tuy nhiên, trừ khi tất cả những người am hiểu ngành ô tô đều sai, có hai sự thật lớn đang hiện hữu tại Detroit.

Công nghệ ô tô đang dần chuyển hướng sang xe điện. Dù yếu tố chính trị đã cản trở bước tiến của Mỹ, nhưng sự thống trị của xe điện vẫn sẽ là điều tất yếu, cũng giống như việc ô tô dần trở nên phổ biến cách đây hơn một thế kỷ. Điều này từng bị hoài nghi vào những năm 1890, khi xe đạp đang được sử dụng rộng rãi tại Mỹ. “Chiếc xe không ngựa kéo… sẽ không bao giờ phổ biến như xe đạp”, tạp chí Literary Digest tuyên bố năm 1899, chỉ bốn năm trước khi Công ty Ford Motor được thành lập.

Trung Quốc đang sản xuất xe điện tiên tiến với mức giá phải chăng và đang phát triển với tốc độ chóng mặt. Dù mức thuế 100% do cựu Tổng thống Joe Biden áp đặt tạm thời ngăn những chiếc xe này ngoài thị trường Mỹ, nhưng điều đó sẽ không kéo dài.

Bỏ lỡ cơ hội và trở nên tụt hậu

Phó Chủ tịch Ford, ông Jon Lawler, từng thẳng thắn chia sẻ tại Hội nghị Thượng đỉnh Ô tô 2025 do Bank of America Securities tổ chức vào tháng Năm: “Tôi không biết chính xác thời điểm, nhưng tôi nghĩ chúng ta không thể nói "không, xe điện Trung Quốc sẽ không vào được thị trường Mỹ’”.

Hãy cùng nhìn lại cuộc thâm nhập của xe Nhật vào Mỹ trong những năm 1970 và 1980, nhưng với tốc độ thương mại của thế kỷ 21. Từ năm 1970 đến 1990, thị phần xe châu Á tại Mỹ đã tăng từ khoảng 3% lên 27%, có thời điểm đã khiến một phần ba nhân công ngành ô tô Mỹ mất việc.

Năm ngoái, Trung Quốc sản xuất gần 70% trong tổng số 17,3 triệu xe điện toàn cầu. Trong khi đó, các nhà sản xuất Mỹ chỉ tạo ra khoảng 1 triệu xe. Ngành công nghiệp ô tô dần mang tính toàn cầu và Ford, General Motors hay Stellantis cũng không thể chỉ dựa vào doanh số tại Mỹ để thành công. Khi các tập đoàn Mỹ trở nên thụt lùi trong quá trình phát triển và sản xuất xe điện, họ đang dần đánh mất cơ hội ở các thị trường quốc tế, càng không thể mang đến cho người tiêu dùng Mỹ những công nghệ tiên tiến nhất.

Chính quyền Trump đang làm mọi cách để kìm hãm tốc độ phát triển xe điện ở Mỹ. Ngoài những phát ngôn gây chia rẽ, ông Trump còn đóng băng ngân sách xây dựng hệ thống trạm sạc. Bên cạnh đó, dự luật thuế cùng chính sách quy mô lớn của ông đã loại bỏ khoản ưu đãi liên bang lên tới 7.500 USD cho người mua xe điện. Không có ưu đãi này, nhu cầu - vốn đã thấp hơn kỳ vọng - sẽ càng giảm sút. Khi doanh số quá thấp, các hãng xe buộc phải cắt giảm ngân sách cho nghiên cứu và phát triển xe điện.

Trong khi Tổng thống Mỹ tìm cách công kích xe điện, nâng đỡ các tập đoàn dầu khí và theo đuổi chính sách thương mại biệt lập nhằm thúc đẩy sản xuất trong nước, thì Trung Quốc lại đang âm thầm phát triển những mẫu xe điện tiên tiến nhất thế giới và mở rộng thị phần toàn cầu. Tốc độ phát triển xe điện của họ - theo lời Jon Lawler và nhiều lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ - là điều vừa đáng kinh ngạc, vừa đáng lo ngại.

Tự gây thương tích

CEO Tesla, Elon Musk, đã nói với các nhà phân tích ngành công nghiệp vào năm ngoái rằng xe điện Trung Quốc hiện quá xuất sắc, đến mức nếu không có rào cản thương mại, “họ sẽ gần như quét sạch phần lớn các hãng xe khác trên thế giới”. Hãng xe Trung Quốc BYD hiện bán mẫu Seagull chỉ với khoảng 10.000 USD.

Chúng ta có thể chắc chắn rằng người tiêu dùng Mỹ sẽ luôn chọn công nghệ tân tiến với mức giá tốt nhất. Đây là bài học then chốt từ những năm 1970 và 1980. Vào thời điểm đó, các hãng xe Mỹ từng chế giễu những chiếc “hộp tiết kiệm” của Nhật, tin rằng người Mỹ chỉ thích xe to, ngay cả khi giá xăng đã vượt 1 USD/gallon.

Nhưng thực tế, nhiều người lại muốn những chiếc xe tiết kiệm nhiên liệu hơn. Họ sau đó lại phát hiện ra rằng xe nhập khẩu ít hỏng hóc và bền hơn xe Mỹ.

Khi xe điện Trung Quốc sẽ dần thâm nhập thị trường - như Lawler và nhiều người khác khẳng định, đây là chuyện “khi nào” thay vì “có hay không” - các hãng xe Mỹ sẽ bị bỏ lại phía sau, đánh mất hàng tỷ đô la và hàng chục nghìn việc làm.

Đây không phải là tổn thất nhỏ để đổi lấy một thành tựu lớn. Đây là vết thương chính tự Mỹ gây ra, sẽ khiến ngành công nghiệp ô tô nước này bị tê liệt và nền kinh tế của Michigan cũng như toàn nước Mỹ bị tổn hại nghiêm trọng.

Nếu thực sự quan tâm đến quyền lợi của tầng lớp lao động, ông Trump nên khuyến khích ngành công nghiệp này đẩy nhanh tiến độ phát triển những mẫu xe mà người tiêu dùng chắc chắn sẽ cần chỉ trong một hoặc hai chu kỳ sản phẩm nữa. Liên đoàn Công nhân Ô tô (UAW), thay vì đặt cược vào chủ nghĩa bảo hộ vốn chắc chắn sẽ thất bại, nên ủng hộ việc phát triển các sản phẩm mới - những thứ sẽ giúp đảm bảo việc làm cho các thành viên của họ về lâu dài.

Anh Thư

AFP