Cuộc đua tự cung tự cấp chất bán dẫn của ngành ô tô châu Âu

Sự gián đoạn chuỗi cung ứng đã gây ra tình trạng ngừng sản xuất hàng loạt trên toàn thế giới, dẫn đến tổn thất lợi nhuận cho các nhà sản xuất ô tô. Một báo cáo gần đây của S&P Global Mobility cho thấy vào năm 2021, tình trạng tắc nghẽn chip dẫn đến việc sản xuất khoảng 9,5 triệu xe hạng nhẹ bị mất sản lượng.

Kể từ đó, các công ty ô tô đã tạo ra các chiến lược để đảm bảo nguồn cung cấp chip trong tương lai. Đồng thời, các công ty công nghệ đã công bố kế hoạch đẩy mạnh sản xuất chất bán dẫn. Nhưng điều này có đủ để bảo vệ chống lại sự gián đoạn hơn nữa không là câu hỏi nhiều người quan tâm.

Nhu cầu chip tăng gấp ba lần

Theo các nhà phân tích ngành ô tô, khả năng tự cung cấp chất bán dẫn của châu Âu sẽ tiếp tục giảm cho đến năm 2030, ngay cả khi tính đến các dự án xây dựng nhà máy đã được lên kế hoạch. Điều này xảy ra trong bối cảnh nhu cầu ngày càng tăng, chủ yếu do sự gia tăng của xe điện (EV), công nghệ lái xe tự động và khả năng kết nối.

Hiệp hội ô tô của Đức, VDA, đã chỉ ra rằng trên toàn cầu, tỷ lệ chip yêu cầu của ngành sẽ tăng từ khoảng 8% vào năm 2021 lên 14% vào năm 2030. Trong khi đó, nhu cầu ô tô toàn cầu đối với chất bán dẫn dự kiến sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2030, từ khoảng 50 tỷ USD (46 tỷ euro) vào năm 2021, lên khoảng 150 tỷ USD vào cuối thập kỷ này.

VDA cũng cho rằng các công ty châu Âu sẽ trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn cung cấp nước ngoài trừ khi các biện pháp tiếp theo được thực hiện để đẩy nhanh đầu tư vào các nhà máy bán dẫn trên lục địa. EU đã thực hiện các bước để giảm bớt sự phụ thuộc này, với hy vọng biến khu vực này thành một công ty bán dẫn lớn trên toàn cầu.

Đạo luật Chip được đề xuất của khối này nhằm mục đích tăng hơn gấp đôi thị phần sản xuất chất bán dẫn toàn cầu của EU từ khoảng 10% lên 20% vào năm 2030, với việc Ủy ban lên kế hoạch đầu tư lớn. Hơn 43 tỷ euro tài trợ theo chính sách sẽ được dành riêng để hỗ trợ Đạo luật Chip cho đến cuối thập kỷ.

Trung Quốc cấm xuất khẩu

Tin tức gần đây từ Trung Quốc một lần nữa nhấn mạnh sự phụ thuộc của châu Âu vào nguồn cung quốc tế. Nước này đã công bố kế hoạch hạn chế xuất khẩu các sản phẩm gallium và germanium - những kim loại quan trọng được sử dụng trong chất bán dẫn.

Volkswagen (VW) nói rằng họ đang liên tục đánh giá và theo dõi tình hình cũng như tác động tiềm tàng của nó. Công ty nhận ra rằng gallium và germanium là những nguồn tài nguyên quan trọng cho các sản phẩm ô tô, đặc biệt là xe điện. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu khác đã thẳng thắn hơn. Stellantis đã đề cập đến một nhận xét gần đây của Giám đốc điều hành Carlos Tavares.

Tavares lập luận rằng những hạn chế đối với xuất khẩu gallium và germanium không nên buộc các công ty phương Tây phải rút khỏi Trung Quốc vì điều này sẽ không thực tế và cũng không có lợi cho các công ty đó.

“Chúng tôi không gây chiến với bất kỳ nhà cung cấp Trung Quốc nào. Trong trường hợp này, Liên minh châu Âu phải hợp tác với chính quyền Trung Quốc để tìm ra giải pháp”, Tavares nói.

Chủ tịch Renault Jean-Dominique Senard cũng đã nói rõ về vấn đề này. Trong một cuộc phỏng vấn, ông cho biết những diễn biến gần đây nhấn mạnh sự phụ thuộc quá mức của châu Âu vào Trung Quốc và áp lực xây dựng chuỗi cung ứng tốn kém.

Senard cho biết: “Chúng tôi có khả năng sản xuất xe điện, nhưng chúng tôi đang đấu tranh để đảm bảo an toàn cho nguồn cung cấp của mình”.

Khủng hoảng đang rình rập?

Mặc dù Trung Quốc không phải là nhà sản xuất gallium và germanium duy nhất, nhưng quốc gia này là nhà cung cấp kim loại chiếm ưu thế. Khoảng 80% sản lượng gallium đến từ Trung Quốc, theo Liên minh Nguyên liệu thô quan trọng (CRMA). Quốc gia này cũng là nhà sản xuất germanium chính, chiếm 60% tổng sản lượng.

Điều này có nghĩa là một cuộc khủng hoảng nguồn cung khác đang xuất hiện. Hiện vẫn chưa rõ những hạn chế của Trung Quốc có thể có ý nghĩa gì đối với ngành công nghiệp chip, nhưng khó có thể thay thế gallium và germanium. Tìm kiếm các giải pháp thay thế sẽ là một lựa chọn, mặc dù tốn nhiều thời gian và chi phí. Lệnh cấm có thể sẽ gây ra một cơn đau đầu khác cho ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là khi các hạn chế sẽ có hiệu lực vào đầu tháng 8 năm nay.

Liên đoàn các ngành công nghiệp Đức (BDI) cho biết lệnh cấm này cho thấy sự cấp bách đối với châu Âu trong việc nhanh chóng giảm sự phụ thuộc vào các nguyên liệu thô quan trọng.

Là một phần của Kế hoạch Công nghiệp Thỏa thuận Xanh của Châu Âu, EU đã đề xuất một loạt các hành động để thực hiện điều đó. Đạo luật Nguyên liệu thô quan trọng tìm cách hỗ trợ các ngành công nghiệp châu Âu khỏi sự gián đoạn nguồn cung hơn nữa.

Tuy nhiên, khả năng tự cung tự cấp hoàn toàn sẽ khó xảy ra và châu Âu sẽ tiếp tục dựa vào nhập khẩu. Trong vấn đề Hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc, quan hệ đối tác về nguyên liệu thô, các hiệp định thương mại tự do và thu hút các doanh nghiệp đang thu hút đến châu Âu, sẽ đóng một vai trò thậm chí còn lớn hơn trong tương lai.

Đầu tư vào chip

Trong khi đó, Stellantis đang tự giải quyết vấn đề. Nhà sản xuất ô tô gần đây đã thành lập một liên doanh với nhà sản xuất công nghệ Foxconn, để thiết kế và bán các chất bán dẫn tiên tiến nhất. Những thứ này sẽ được cung cấp cho ngành công nghiệp ô tô, bao gồm cả các thương hiệu của Stellantis, từ năm 2026 trở đi.

Được gọi là SliconAuto, liên doanh sẽ cung cấp nguồn chất bán dẫn tự động làm trung tâm cho các tính năng và mô-đun do máy tính điều khiển, đặc biệt là những tính năng và mô-đun có trong xe điện.

Ned Curic, giám đốc công nghệ của Stellantis cho biết: “Stellantis sẽ được hưởng lợi từ nguồn cung cấp mạnh mẽ các thành phần thiết yếu, vốn rất quan trọng để thúc đẩy quá trình chuyển đổi nhanh chóng, do phần mềm xác định đối với các sản phẩm của chúng tôi. Với liên doanh này, chúng tôi có thể tạo ra những đổi mới có mục đích với quan hệ đối tác hiệu quả”.

Ngày càng có nhiều nhà sản xuất ô tô ký thỏa thuận trực tiếp với các nhà cung cấp chip nhằm tăng cường chuỗi cung ứng của họ. Một ví dụ là Mercedes-Benz, hãng xe này đã hợp tác với công ty công nghệ Mỹ Wolfspeed, để cung cấp chip silicon cho thương hiệu cao cấp này. Những thứ này sẽ có trong thế hệ xe điện tiếp theo của nhà sản xuất ô tô.

Bản thân Wolfspeed cũng đang lên kế hoạch xây dựng cơ sở sản xuất lớn nhất thế giới cho các thiết bị silicon carbide ở Đức. Đây sẽ là cơ sở chế tạo đầu tiên của công ty ở châu Âu và sẽ hỗ trợ nhu cầu ngày càng tăng đối với chất bán dẫn ô tô trong khu vực.

Đức với vai trò dẫn đường

Đức đang trở thành một điểm nóng về sản xuất chất bán dẫn. Infineon, một trong những nhà sản xuất và cung cấp chip lớn nhất châu Âu, đang đổ hàng tỷ USD vào một địa điểm mới ở Dresden.

Intel cũng đang đầu tư hàng tỷ USD vào hệ sinh thái bán dẫn châu Âu trong thập kỷ tới. Điều này sẽ bao trùm toàn bộ chuỗi giá trị, bao gồm nghiên cứu và phát triển, sản xuất và công nghệ đóng gói.

Tháng trước, công ty đã công bố khoản đầu tư hơn 30 tỷ euro vào Đức, để mở rộng năng lực sản xuất ở châu Âu. Intel cho biết điều này sẽ giúp EU thúc đẩy mục tiêu xây dựng chuỗi cung ứng chất bán dẫn linh hoạt hơn.

Bên cạnh đó, công ty cũng có kế hoạch xây dựng một địa điểm chế tạo wafer hàng đầu ở Magdeburg, Đức. Thủ tướng Olaf Scholz gọi động thái này là “tin tốt cho Đức và cho toàn châu Âu”.

Ngoài ra, công ty Mỹ đang chi khoảng 4,3 tỷ euro cho một địa điểm gần Wrocław, Ba Lan, để tạo ra một cơ sở thử nghiệm và lắp ráp chất bán dẫn.

Mặc dù đây đều là những bước phát triển đầy hứa hẹn, nhưng các cơ sở sản xuất chip này sẽ không bắt đầu được giao hàng cho đến nửa sau của thập kỷ. Châu Âu không có lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục đầu tư vào sản xuất chất bán dẫn, nhưng việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào các quốc gia khác sẽ mất nhiều thời gian chứ không thể một sớm, một chiều.

Hoàng Lâm