Cuộc gặp gỡ Mỹ -Trung về quản lý cạnh tranh và tránh xung đột

.

Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Wendy Sherman. Ảnh: EPA-EFE

Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Sherman thăm Trung Quốc trong chuyến thăm hai ngày 25-26/7, hội đàm với người đồng cấp và gặp gỡ các đối tác Trung Quốc trong hai ngày Chủ Nhật và Thứ Hai, gặp với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị chiều thứ Hai. Chuyến đi của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Sherman được cho là để chuẩn bị cho cuộc gặp đầu tiên giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, có thể diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh G-20 tháng 10/2021.

Theo thông cáo báo chí từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tạ Phong đã phát biểu với Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Wendy Sherman rằng quan hệ hai nước “hiện đang đi vào bế tắc và đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng”, chủ yếu là do một số người Mỹ miêu tả Trung Quốc như một “kẻ thù trong tưởng tượng”; “chúng tôi kêu gọi Hoa Kỳ thay đổi tư duy sai lầm và chính sách nguy hiểm của mình”. Thứ trưởng Trung Quốc khẳng định Trung Quốc vẫn muốn làm việc với Mỹ, với điều kiện là các nhà lãnh đạo Mỹ phải thay đổi hướng đi và tuân thủ các lợi ích của Trung Quốc, Trung Quốc sẵn sàng can dự với Mỹ một cách bình đẳng và tìm kiếm điểm chung trong khi duy trì sự khác biệt, kêu gọi Mỹ chọn con đường “tôn trọng lẫn nhau, cạnh tranh bình đẳng và chung sống hòa bình”. Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) đưa tin Trung Quốc lần đầu tiên đưa cho Mỹ danh sách về các mối quan tâm chính của Trung Quốc, với các "ranh giới đỏ", và danh sách hành động khắc phục hậu quả mà Hoa Kỳ cần phải thực hiện để sửa chữa quan hệ, trong đó có việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt và từ bỏ yêu cầu dẫn độ đối với Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu.

Trong cuộc họp báo với các phóng viên cuối tuần qua, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết mục tiêu của các cuộc gặp của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Sherman không phải là để "đàm phán" mà là nỗ lực giữ cho các kênh liên lạc cấp cao luôn mở. Các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cho biết lập trường của Thứ trưởng Hoa Kỳ Sherman trong cuộc hội đàm với Trung Quốc là Hoa Kỳ hoan nghênh cạnh tranh với Bắc Kinh nhưng sẽ tập trung vào một sân chơi bình đẳng và trong “hành lang bảo vệ” để quản lý cạnh tranh một cách có trách nhiệm và tránh xung đột.

Michael Hirson, Trưởng bộ phận Trung Quốc và Đông Bắc Á tại công ty tư vấn Eurasia Group, cho rằng cả Mỹ và Trung Quốc đều đặt cược rất nhiều lợi ích trong việc chuẩn bị cho cuộc gặp giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình, cả hai sẽ cố gắng thể hiện mối quan hệ "không đi chệch hướng hoàn toàn". Michael Hirson cho rằng mặc dù Tổng thống Biden có thể đã thuyết phục các nước G-7 có tuyên bố mạnh mẽ về Trung Quốc nhưng chưa nêu bật được “một chiến lược thương mại, hoặc một cách tiếp cận khác thực sự có hiệu quả nhằm đối trọng với sức mạnh kinh tế của Trung Quốc”.

Cuộc gặp cấp cao đầu tiên giữa Mỹ và Trung Quốc tại Alaska, Mỹ, ngày 18/3/2021. Ảnh: AFP.

Dưới chính quyền Biden, cuộc gặp cấp cao đầu tiên Mỹ-Trung là cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan với Chủ nhiệm Văn phòng công tác đối ngoại Trung ương Đảng Trung Quốc Dương Khiết Trì và Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị tại Alaska tháng 3/2021. Tiếp theo đó, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc đã có các cuộc điện đàm với Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai. Theo các thông cáo báo chí, các cuộc trao đổi tập trung về kinh tế này đã trở nên thân thiện hơn. Đặc phái viên của Tổng thống Biden về khí hậu John Kerry đã thăm Trung Quốc để trao đổi về chống biến đổi khí hậu, là một trong số ít lĩnh vực hai bên cam kết hợp tác.

Căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã leo thang trong vài năm qua. Chính quyền Trump đã sử dụng thuế quan và các biện pháp trừng phạt nhằm vào Trung Quốc với các chỉ trích Trung Quốc như: tiếp cận thị trường không bình đẳng, không bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, ép buộc các doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ để hoạt động ở Trung Quốc. Hai bên đã đưa ra một số biện pháp trừng phạt lẫn nhau. Ngày 23/7/2021, Trung Quốc đã công bố các biện pháp trừng phạt đối với cựu Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Wilbur Ross và một số cá nhân khác.

Chính quyền Biden duy trì quan điểm cứng rắn của chính quyền Trump đối với Trung Quốc nhưng hợp tác nhiều hơn với các đồng minh, đối tác của Hoa Kỳ. Bà Sherman thăm Trung Quốc trong hành trình thăm châu Á, với các chuyến thăm Nhật Bản, Hàn Quốc và Mông Cổ, trong đó phía Mỹ cam kết với các đối tác trong khu vực thúc đẩy một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương "tự do và mở", ủng hộ một trật tự quốc tế trên luật lệ. Trong tuần này, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin sẽ đến thăm các nước Đông Nam Á là Singapore, Việt Nam và Philippines, trong khi Ngoại trưởng Mỹ Blinken sẽ thăm Ấn Độ./.

Thanh Bình