Cuộc tái ngộ thượng đỉnh Mỹ - Trung: Căng thẳng và cơ hội tái thiết niềm tin

Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Osaka, Nhật Bản, ngày 29/6/2019. Ảnh: AFP

Trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung tiếp tục leo thang căng thẳng, cuộc tái ngộ giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được kỳ vọng có thể tạo bước ngoặt hoặc ít nhất là “điểm dừng” cho chuỗi leo thang đối đầu về thương mại và công nghệ giữa hai cường quốc.

Quan hệ Mỹ - Trung trong những tháng gần đây liên tục rơi vào trạng thái đối đầu gay gắt. Washington cảnh báo sẽ áp thêm 100% thuế lên hàng hóa Trung Quốc, mở rộng hạn chế xuất khẩu phần mềm và công nghệ cao, trong khi Bắc Kinh đáp trả bằng việc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và khoáng sản chiến lược.

Hai bên đồng thời tranh cãi gay gắt về nhiều vấn đề tồn đọng như thuế quan, mua nông sản, dòng chảy fentanyl, an ninh công nghệ, cũng như các điểm nóng địa chính trị từ eo biển Đài Loan đến Biển Đông.

Giới quan sát nhận định, căng thẳng hiện nay không chỉ đơn thuần là mâu thuẫn thương mại, mà phản ánh sự cạnh tranh chiến lược toàn diện giữa hai cường quốc đang định hình lại trật tự kinh tế và an ninh toàn cầu. Trong đó, công nghệ, chuỗi cung ứng và tài nguyên chiến lược trở thành “chiến trường mới” của cuộc cạnh tranh quyền lực.

Tuy nhiên, cả Washington lẫn Bắc Kinh đều hiểu rõ rằng một cuộc “ly hôn” toàn diện về kinh tế là điều không thể, bởi lợi ích của hai nền kinh tế đã đan xen sâu sắc. Việc thương mại song phương đạt hơn 600 tỷ USD mỗi năm cho thấy, dù đối đầu căng thẳng, hai bên vẫn phụ thuộc lẫn nhau trong sản xuất, xuất khẩu và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính vì vậy, cuộc gặp tại Busan được kỳ vọng như một nỗ lực khởi động lại kênh đối thoại vốn bị gián đoạn trong nhiều năm qua. Tổng thống Trump, dù nổi tiếng với lập trường cứng rắn, vẫn khẳng định ông hy vọng đạt được thỏa thuận về mọi vấn đề và tin rằng “một thỏa thuận tuyệt vời với Trung Quốc sẽ mang lại lợi ích cho cả thế giới”.

Về phía Bắc Kinh, Bộ trưởng Thương mại Vương Văn Đào cũng gửi đi thông điệp tích cực khi nhấn mạnh rằng “đối thoại và hợp tác là lựa chọn đúng đắn duy nhất” cho quan hệ Mỹ - Trung, đồng thời khẳng định Trung Quốc “phản đối tách rời” và cam kết duy trì ổn định chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy vậy, các nhà phân tích cũng cảnh báo không nên kỳ vọng quá lớn. Nhiều chuyên gia tại Washington cho rằng, việc hai bên cùng tin mình nắm ưu thế có thể khiến quá trình đàm phán trở nên mong manh, và bất kỳ động thái cứng rắn nào cũng có thể đẩy căng thẳng quay trở lại.

Về bản chất, quan hệ Mỹ - Trung hiện nay là vừa hợp tác, vừa cạnh tranh, vừa đối đầu, và việc quản lý tốt ba yếu tố này sẽ quyết định tương lai của cục diện toàn cầu.

Hai nước đều cần nhau - Mỹ cần thị trường và sản xuất giá rẻ của Trung Quốc, còn Bắc Kinh vẫn phụ thuộc vào công nghệ cao, tài chính và đầu tư của Mỹ. Trong bối cảnh đó, đối thoại thượng đỉnh tại Busan không chỉ mang ý nghĩa thương mại, mà còn là phép thử quan trọng cho năng lực quản trị khủng hoảng của hai cường quốc.

Nếu hai bên có thể thống nhất duy trì cơ chế đối thoại, gia hạn thỏa thuận thương mại tạm thời và cùng cam kết tránh leo thang thuế quan, đó đã là bước tiến đáng kể hướng tới ổn định.

Từ thực tế cho thấy, mỗi cuộc gặp cấp cao giữa lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc đều mở ra ít nhất một khoảng lặng cần thiết để hai bên đánh giá lại lợi ích và rủi ro. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với bất ổn, lạm phát và đứt gãy chuỗi cung ứng, một tín hiệu hòa dịu - dù nhỏ - từ hai nền kinh tế hàng đầu thế giới cũng có thể tạo ra tác động tích cực lan tỏa.

Cuộc gặp Trump - Tập lần này, dù kết quả còn bỏ ngỏ, vẫn mang giá trị biểu tượng to lớn: biểu tượng của nỗ lực duy trì đối thoại trong thời kỳ cạnh tranh căng thẳng nhất của thế kỷ XXI. Và đôi khi, chính việc ngồi lại được với nhau - thay vì quay lưng - đã là khởi đầu cho một tiến trình hàn gắn dài lâu hơn.

Lệ Thủy