Tổng thống Putin đã chạm đến 'giới hạn' của ông Trump?
Theo các quan chức Mỹ, sự kiên nhẫn của Tổng thống Trump cuối cùng cũng đến giới hạn, sau khi ông kết luận rằng ông Putin đang cố tình kéo dài thời gian và tiếp tục chứng kiến các cuộc không kích của Nga tại Ukraine.
Giới hạn của ông Trump
Tổng thống Donald Trump muốn có một phán đoán cuối cùng theo trực giác trước khi đưa ra bước đi cứng rắn nhất với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
“Các ông có đồng ý với tôi không?”, nhà lãnh đạo Mỹ hỏi các cố vấn hàng đầu trong Phòng Bầu dục hôm 22/10. Theo một nguồn tin am hiểu cuộc họp, Ngoại trưởng Marco Rubio và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đều nói có.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Trước đó vài giờ, Tổng thống Trump đã gặp Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và yêu cầu ông chuẩn bị một loạt biện pháp trừng phạt nhắm vào ngành dầu mỏ Nga. Động thái này đánh dấu các biện pháp trực tiếp đầu tiên của Mỹ nhằm vào Nga trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.
“Tôi chỉ cảm thấy đã đến lúc rồi. Chúng ta đã chờ quá lâu", ông Trump nói với các phóng viên sau đó.
Trong nhiều tháng, Tổng thống Trump liên tục đe dọa hành động nhưng rồi để mọi lời đe dọa trôi qua, vì ông vẫn tin rằng mình có thể thương lượng với ông Putin về cuộc xung đột ở Ukraine. Đây từng là cách tiếp cận khiến một số nhà hoạch định chính sách ở Mỹ và châu Âu thất vọng.
Tuy nhiên, theo các quan chức, sự kiên nhẫn của Tổng thống Mỹ cuối cùng cũng đến giới hạn, sau khi ông kết luận rằng ông Putin đang cố tình kéo dài thời gian và tiếp tục chứng kiến các cuộc không kích của Nga tại Ukraine.
Chỉ vài giờ sau khi ông Trump hủy cuộc gặp thượng đỉnh dự kiến với ông Putin ở Budapest, Hungary vì cho rằng điều đó sẽ chỉ "lãng phí thời gian”, Nga phóng hàng loạt tên lửa và máy bay không người lái tấn công Ukraine. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng cuộc tấn công này cho thấy Nga vẫn chưa chịu đủ sức ép từ bên ngoài để ngồi vào bàn đàm phán.
Ông Trump không bình luận trực tiếp về vụ tấn công, nhưng theo các quan chức trong chính quyền, ông rất tức giận trước những hành động như vậy, ngay cả trong những thời điểm ông cảm thấy mình đã đạt được tiến triển với Tổng thống Putin.
Các quan chức cũng cho biết, ông Trump tin rằng lệnh ngừng bắn ở Gaza mà ông làm trung gian đã tạo động lực để chấm dứt xung đột ở Ukraine nhưng Nga vẫn không thay đổi lập trường
“Mỗi lần tôi nói chuyện với Vladimir, các cuộc trao đổi đều rất tốt, nhưng rồi chẳng đi đến đâu cả", ông Trump nói hôm 22/10.
Lựa chọn của Tổng thống Mỹ
Theo các quan chức Mỹ, các lệnh trừng phạt nhằm vào ngành dầu mỏ Nga đã được soạn thảo và sẵn sàng ban hành trong nhiều tháng trong trường hợp ông Trump quyết định hành động. Nhà lãnh đạo Mỹ đã được trình lên 3 kế hoạch trừng phạt, theo đó, một lựa chọn cứng rắn là nhắm trực tiếp vào ngành công nghiệp và giới lãnh đạo cấp cao Nga; lựa chọn ở giữa nhắm vào ngành năng lượng Nga và lựa chọn nhẹ nhàng hơn bao gồm một số biện pháp trừng phạt hạn chế. Ông Trump đã chọn kế hoạch ở giữa.
Một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho biết Tổng thống đã nhiều lần khẳng định rằng đã đến lúc chấm dứt xung đột, đồng thời nhấn mạnh ông sẽ tiếp tục tìm kiếm giải pháp hòa bình.
Các lệnh trừng phạt mới, nhắm trực tiếp vào hai tập đoàn năng lượng lớn của Nga là Lukoil và Rosneft, đánh dấu bước đi mới nhất trong nỗ lực của ông Trump nhằm kết thúc giao tranh và củng cố di sản mà ông luôn theo đuổi - hình ảnh một nhà kiến tạo hòa bình toàn cầu.
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm ngoái, ông Trump nhiều lần tuyên bố rằng ông sẽ “chấm dứt xung đột ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức” nhưng cho đến nay nỗ lực đó vẫn chưa hoàn thành.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio khẳng định các lệnh trừng phạt không làm thay đổi mục tiêu cốt lõi là thúc đẩy Moscow trở lại bàn đàm phán.
“Chúng tôi vẫn muốn gặp Nga. Tổng thống đã nhiều lần nói rằng nếu thỏa thuận hòa bình không có tiến triển, ông ấy sẽ phải hành động. Hôm nay chính là ngày ông ấy quyết định làm điều đó", Ngoại trưởng Rubio nói.
Rạn nứt trong quan hệ giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt đầu xuất hiện vào tháng 6, trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh NATO, khi ông Trump công khai gọi việc ông Putin từ chối chấm dứt chiến tranh là “thiếu sáng suốt”. Theo một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ, cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo vào tháng sau ngắn hơn nhiều so với thường lệ và thiếu đi sự thân mật vốn có trong các cuộc trao đổi trước đây.
Ông Trump hiện vẫn còn nhiều công cụ để gia tăng sức ép lên Tổng thống Putin, song đến nay ông chưa sử dụng. Những lựa chọn này bao gồm gửi tên lửa tầm xa Tomahawk cho Ukraine hoặc áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với những công ty tiếp tục làm ăn với các tập đoàn dầu mỏ Nga.
Theo cựu đặc phái viên của ông Trump về Ukraine Kurt Volker, nhà lãnh đạo Mỹ giữ lại một số lựa chọn vì ông thực sự vẫn muốn đạt được một thỏa thuận với ông Putin và điều này cho thấy ông chỉ đơn giản là thất vọng vì nhà lãnh đạo Nga chưa chịu đi theo kế hoạch của mình. Ông Volker cũng cho rằng, để buộc Moscow phải đưa ra những nhượng bộ thì không thể chỉ dùng các lệnh trừng phạt và việc gửi tên lửa Tomahawk cho Kiev là bước đi quan trọng tiếp theo.
Tuy nhiên, theo các quan chức chính quyền Mỹ, các lệnh trừng phạt mới nhằm vào Rosneft và Lukoil cũng có thể làm thay đổi cục diện kinh tế bởi Nga vốn phụ thuộc lớn vào doanh thu từ dầu khí. Chỉ một ngày sau khi Mỹ công bố lệnh trừng phạt, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã bắt đầu cắt giảm lượng dầu nhập khẩu từ Moscow, trong khi các tập đoàn dầu khí nhà nước Trung Quốc tạm thời đình chỉ việc mua dầu Nga.
Tổng thống Putin thừa nhận các lệnh trừng phạt này có thể khiến kinh tế Nga chịu tổn thất, song khẳng định “một quốc gia có lòng tự trọng sẽ không bao giờ đầu hàng trước sức ép". Trong khi đó, ông Trump vẫn chưa cho thấy liệu ông có tiếp tục mở rộng lệnh trừng phạt để gia tăng áp lực buộc Nga ký thỏa thuận hòa bình hay không.
Theo Andrew Weiss, Phó Chủ tịch nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, câu hỏi đặt ra lúc này là liệu có phải thế giới đang chứng kiến Tổng thống Trump tái định hình cơ bản chiến lược hay đây chỉ là một động thái tạm thời nhằm thể hiện sự không hài lòng trước việc Nga không hợp tác trên mặt trận ngoại giao.
