Cuộc tấn công thương mại khó thắng

Ngày 17-12-2019, Quốc hội Mỹ đã bỏ phiếu thông qua các biện pháp trừng phạt đối với Nord Stream 2 của Nga, nhằm vào các công ty hợp tác xây dựng đoạn đường ống dưới biển Baltic. Những mục tiêu chính mà Mỹ muốn nhắm đến là Allseas, công ty Thụy Sĩ sở hữu tàu rải ống lớn nhất thế giới và Pioneering Spirit, được Gazprom của Nga thuê để xây dựng đoạn đường ống dưới biển. Các biện pháp trừng phạt bao gồm đóng băng tài sản và thu hồi thị thực Mỹ của các nhà thầu tham gia Dự án Nord Stream 2.

Lãnh đạo Nga và các nước châu Âu khởi công xây dựng Dự án đường ống Nord Stream 2

Luật trừng phạt đã được bỏ phiếu tại Thượng viện với đa số tuyệt đối (86 phiếu thuận, 8 phiếu chống). Luật này đã được Hạ viện Mỹ thông qua vào tuần trước nhưng vẫn chưa được Tổng thống Donald Trump ký ban hành. Nord Stream 2 là “mối đe dọa đối với an ninh năng lượng châu Âu”, Thượng nghị sĩ Jim Risch nói.

Sau khi dự thảo luật được thông qua tại Hạ viện Mỹ tuần trước, Liên minh châu Âu (EU) và Đức đã tố cáo các lệnh trừng phạt này nhằm vào các công ty châu Âu và can thiệp vào chính sách năng lượng của châu Âu.

Đã được xây dựng hơn 80%, đường ống ngầm dưới biển nối Nga đến bờ biển Đức dự kiến sẽ mở van trong vài tuần tới và tăng gấp đôi lượng khí đốt tự nhiên của Nga sang Tây Âu thông qua Đức, quốc gia tiêu thụ khí chính của đường ống. Nord Stream 2 có công suất 110 tỉ m3 mỗi năm, tương đương Nord Stream 1.

Nhưng đối với Washington và một số nước châu Âu, chẳng hạn như Ba Lan, các nước Baltic và Ukraine, Nord Stream 2 sẽ làm tăng sự phụ thuộc của châu Âu vào khí đốt của Nga. Họ cho rằng, Moscow có thể sử dụng khí đốt như một vũ khí để gây áp lực chính trị với châu Âu. Ngoài ra, những nước phản đối còn cho rằng, Nord Stream 2 khiến đồng minh Ukraine của họ bị mất nguồn thu đáng kể từ việc vận chuyển khí đốt của Nga sang châu Âu.

Luật trừng phạt của Mỹ cũng nhắm đến mục tiêu Turk Stream - một dự án đường ống khí đốt khác của Nga, nối Nga với Thổ Nhĩ Kỳ thông qua Biển Đen.

Những biện pháp trừng phạt không những khiến Nga bực bội mà còn khiến các nước châu Âu không hài lòng. Cũng giống như lãnh đạo nhiều nước thuộc EU, ngày 18-12-2019, Thủ tướng Đức Angela Merkel một lần nữa khẳng định: “Chúng tôi phản đối các biện pháp trừng phạt ngoài lãnh thổ của Mỹ. Điều này đã được chúng tôi nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Chúng tôi cũng phản đối cách làm tương tự của Mỹ với Iran... Chúng tôi sẽ theo dõi sát Nord Stream 2”. Ngoài ra, Thủ tướng Đức nói thêm rằng, các lệnh trừng phạt mới của Mỹ có thể làm phức tạp các cuộc đàm phán khí đốt giữa Nga và Ukraine. Tiến trình đàm phán vừa được khởi động lại tại Hội nghị thượng đỉnh Normandy gần đây ở Pháp.

Đường ống Nord Stream 2 đã đi được hơn 80% quãng đường

Đức coi Nord Stream 2 rất quan trọng cho việc bảo đảm nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên cho Đức. Theo Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas, chính sách năng lượng của châu Âu được quyết định ở châu Âu chứ không phải ở Mỹ. “Chúng tôi bác bỏ những sự can thiệp và các biện pháp trừng phạt từ bên ngoài đối với chính sách của châu Âu”, Bộ trưởng Ngoại giao Đức viết trên Twitter.

Về phần mình, Chủ tịch Hiệp hội các công ty Đức ở Đông Âu (OAOEV), Oliver Hermes, cho biết việc áp đặt lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Nord Stream 2 sẽ là một cú đánh mạnh vào chủ quyền của EU. Những biện pháp trừng phạt sẽ đẩy giá nhiên liệu ở châu Âu tăng lên và làm tổn thương các dự án của Mỹ ở châu Âu. “Nếu các biện pháp trừng phạt này có hiệu lực, đó sẽ là một đòn giáng mạnh vào chủ quyền của EU và sẽ là một tín hiệu chết người cho những nỗ lực hòa bình của Pháp”, Oliver Hermes nói.

Tất cả các giấy phép cần thiết cho việc xây dựng đường ống dẫn khí Nord Stream 2 đã được cấp, do đó các động thái của Mỹ chỉ có thể là coi là sự phá hoại quan hệ xuyên Đại Tây Dương, Oliver Hermes nói thêm.

Tổ hợp quản lý việc xây dựng và vận hành Nord Stream 2 hiện chưa có bình luận gì về tác động của những biện pháp trừng phạt của Mỹ có thể xảy ra cho dự án.

Trong mắt những người ủng hộ Nord Stream 2, việc vận hành đường ống này trở nên hợp lý hơn bao giờ hết vì nó bỏ qua lãnh thổ Ukraine, quốc gia từng gây rất nhiều phiền phức cho nguồn cung khí đốt từ Nga tới châu Âu. Trong những năm 2000, xung đột giữa Moscow và Kiev đã khiến nguồn cung khí đốt cho châu Âu liên tiếp bị gián đoạn.

Vào ngày 31-12-2019, hợp đồng trung chuyển khí đốt giữa Nga và Ukraine hết hạn. Hiện Nga - Ukraine đang tiến hành đàm phán để gia hạn dưới sự trung gian của EU. Nếu các cuộc đàm phán đang diễn ra thất bại, nguồn cung khí đốt cho EU có thể bị ảnh hưởng một lần nữa. Dự đoán trước một kịch bản xấu như vậy, người châu Âu đã đổ đầy các kho dự trữ chiến lược của mình.

Thủ tướng Đức cho biết, các cuộc đàm phán đang diễn ra trong bầu không khí “tương đối lạc quan”. Vòng đàm phán tiếp theo dự kiến diễn ra tại Berlin. Tuy nhiên, Thủ tướng Merkel cho biết, lệnh trừng phạt mới của Mỹ đối với Nord Stream 2 có thể làm phức tạp các cuộc đàm phán khí đốt giữa Nga và Ukraine.

Theo một số nhà quan sát, ngoài cuộc xung đột địa chính trị với Nga, sự phản đối của Mỹ đối với Nord Stream 2 là một phần của cuộc tấn công thương mại từ Mỹ, bởi Mỹ là một nhà sản xuất khí đốt lớn, muốn tăng xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) sang châu Âu. Tuy nhiên, châu Âu không dại gì vì giá khí đốt của Mỹ cao hơn nhiều khí đốt của Nga. Cuộc tấn công thương mại này rất khó chiến thắng.

Phát biểu trong chuyến thăm Litva hồi tháng 9-2019, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Rick Perry, cho rằng: Nord Stream 2 đi qua Biển Baltic và TurkStream sẽ cho phép Moscow ngừng vận chuyển khí qua Ukraine. Nga tìm cách đưa một tuyến đường dẫn khí vào sâu châu Âu và đánh vào trung tâm của sự ổn định và an ninh năng lượng của châu Âu. Mỹ “sẵn sàng và có thể” tăng cường an ninh năng lượng cho châu Âu bằng cách cung cấp các nguồn thay thế, cụ thể là LNG và công nghệ hạt nhân dân sự. “Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ nhiều tuyến đường để cung cấp năng lượng trên khắp châu Âu. Chúng tôi chống lại việc sử dụng năng lượng để gây áp lực cho một quốc gia”, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ nói.

Ngày 18-12-2019, ông Dmitri Peskov, phát ngôn viên Điện Kremlin, tố cáo những biện pháp trừng phạt của Mỹ là sự vi phạm luật pháp quốc tế và là một ví dụ điển hình về cạnh tranh không lành mạnh. “Chúng tôi chắc chắn dự án sẽ thành công”, ông Dmitri Peskov nói ngay sau khi Quốc hội Mỹ bỏ phiếu thông qua các biện pháp trừng phạt Nord Stream 2.

Nord Stream 2 đã gặp nhiều trở ngại ngay từ khi hình thành. Dự án chỉ nhận được sự cho phép của Đan Mạch vào cuối tháng 10-2019. Điều này có khả năng trì hoãn việc đưa vào vận hành của đường ống, dự kiến ban đầu vào cuối năm 2019.

Các quy định về vận chuyển khí mới của EU, đặc biệt yêu cầu “tách rời” các hoạt động sản xuất và phân phối khí, cũng là một rào cản của dự án. Nord Stream 2 có mức đầu tư khoảng 10 tỉ euro, một nửa do Gazprom tài trợ và nửa còn lại chia đều cho 5 công ty châu Âu (OMV, Wintershall Dea, Engie, Uniper và Shell). Nga đã nhiều lần khẳng định rằng, Nord Stream 2 là một dự án kinh tế thuần túy đáp ứng lợi ích của châu Âu.

S.Phương