Cuộc tiến công vào Gaza hay bước lùi sâu vào thế cô lập?

Ngày 16/9, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) chính thức phát động chiến dịch tấn công quy mô lớn nhằm vào thành phố Gaza. Dưới sự yểm trợ của không kích và pháo binh, hai sư đoàn Israel tiến vào các khu dân cư trung tâm, trong khi hai sư đoàn khác được giữ làm lực lượng dự bị. Quân đội Israel hiện đã bao vây thành phố từ ba phía, chỉ để ngỏ hướng tây ra tuyến đường ven biển Địa Trung Hải cho dân thường chạy về phía Nam.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo Hamas không được đưa con tin ra làm "lá chắn sống", trong khi không bình luận về quyết định tiến hành chiến dịch tấn công trên bộ của Israel. Nguồn: Getty Images

Tuy nhiên, thực tế diễn biến lại phức tạp hơn. Phần lớn cư dân Gaza không rời đi, bất chấp lời kêu gọi sơ tán của Israel. Theo ước tính, khoảng 200.000 - 350.000 người đã di chuyển về phía Nam, nhưng còn hơn 600.000 người vẫn ở lại. Nhiều gia đình vốn đã mất nhà cửa qua nhiều đợt không kích, nay khó có thể chi trả chi phí di tản. Một chiếc lều từng có giá 150 shekel (45 USD) nay bị thổi giá gấp 20 lần. Cảnh tượng ấy phản ánh bi kịch nhân đạo kéo dài gần hai năm qua, nơi hàng trăm nghìn con người phải lựa chọn giữa ở lại dưới bom đạn hoặc bước vào cuộc hành trình bấp bênh về phía Nam.

Kịch bản cũ tái hiện

Hình ảnh hiện tại khiến dư luận nhớ lại cuộc tấn công lớn đầu tiên của Israel vào Gaza gần hai năm trước. Khi đó, các đoàn xe bọc thép Israel cũng tràn vào thành phố với mục tiêu tiêu diệt Hamas. Kể từ thời điểm ấy, ít nhất 64.000 người Palestine thiệt mạng, phần lớn là dân thường. Gần như toàn bộ thủ lĩnh Hamas đã bị loại bỏ. Gaza tan hoang, hạ tầng bị tàn phá nặng nề, nhiều khu vực đối mặt nguy cơ đói kém.

Đoàn xe tăng của Israel được triển khai dọc biên giới gần thành phố Gaza ngày 16/9/2025. Nguồn: AFP

Song, nếu như hai năm trước, dư luận Israel gần như đồng thuận với chiến dịch quân sự của giới lãnh đạo đất nước, thì hiện nay bối cảnh đã khác. Khi Hamas bất ngờ tấn công vào ngày 7/10/2023, sát hại gần 1.200 người và bắt giữ 250 con tin, sự phẫn nộ khiến công chúng Israel ủng hộ mạnh mẽ hành động quân sự của chính quyền. Giờ đây, khi Hamas đã suy yếu đáng kể, làn sóng phản đối tiếp tục xung đột ngày càng dâng cao. Kết quả một cuộc thăm dò mới cho thấy, hơn 70% người Israel mong muốn một lệnh ngừng bắn ở Gaza thay vì kéo dài xung đột.

Những toan tính nội bộ

Sự thay đổi trong tâm lý xã hội phản ánh cả những tranh cãi trong giới lãnh đạo quân sự và chính trị Israel. Tổng tham mưu trưởng Eyal Zamir nhiều lần cảnh báo nội các rằng một “đòn quyết định” với Hamas là bất khả thi, hoặc nếu có thì cũng cần rất nhiều thời gian. Hamas hiện hoạt động theo lối du kích, ẩn náu trong hàng trăm kilômét đường hầm bên dưới Gaza, phần lớn vẫn còn nguyên vẹn.

Tướng Zamir còn nhấn mạnh nguy cơ đối với các con tin vẫn bị Hamas giam giữ, ước tính còn khoảng 20 người sống sót. Ông công khai bày tỏ sự ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn nhằm đổi lấy việc trả tự do cho họ. Thực tế, Hamas đã khuyến khích dân thường ở lại Gaza trong khi phần lớn lực lượng vũ trang đã rút xuống phía Nam. Tình báo Israel cho rằng chỉ khoảng 3.000 tay súng Hamas còn ở lại trong thành phố, chủ yếu ẩn náu dưới lòng đất để phục kích. Điều đó khiến mục tiêu quân sự của Israel trở nên khó đạt được.

Trong khi đó, các gia đình có người thân bị Hamas giam giữ liên tục tổ chức biểu tình trước nhà riêng của Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Họ cáo buộc chính phủ đang đánh đổi tính mạng con tin để duy trì chiến dịch quân sự. Người thân của những con tin đã lên tiếng gay gắt rằng ông Netanyahu đang “quyết định giết chết con cái chúng tôi”.

Khác với những cuộc chiến trước, lần này chính giới lại đóng vai trò thúc ép, trong khi quân đội tỏ ra dè dặt. Ông Netanyahu đang đối mặt với sức ép duy trì liên minh cầm quyền vốn mong manh. Những đồng minh cực hữu của ông muốn Israel chiếm đóng vĩnh viễn và tái định cư Gaza. Đồng thời, bản thân ông cũng tìm cách tránh phải chịu trách nhiệm về việc coi nhẹ mối đe dọa Hamas trong quá khứ. Trong bối cảnh đó, duy trì xung đột trở thành công cụ giúp ông duy trì vị thế chính trị.

Phản ứng của thế giới

Tuy nhiên, cái giá phải trả là không nhỏ. Cùng thời điểm chiến dịch tấn công thành phố Gaza được phát động, một báo cáo của Ủy ban chuyên gia thuộc Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc (LHQ) cáo buộc Israel phạm tội “diệt chủng” ở Gaza. Dù Tel Aviv kịch liệt bác bỏ, song viễn cảnh nhiều đồng minh phương Tây có thể thay đổi lập trường khiến Israel không thể không lo ngại.

Thực tế trong tuần tới, Pháp, Anh và một số nước châu Âu đã tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Liên minh châu Âu - đối tác thương mại lớn nhất của Israel - cũng đã lên tiếng cảnh báo có thể xem xét lại các hiệp định thương mại nếu Israel tiếp tục chiến dịch quân sự.

Về phía đồng minh quan trọng nhất của Israel là Mỹ, trong ngắn hạn, Israel vẫn nhận được sự hậu thuẫn từ Washington. Ông Donald Trump luôn công khai “không quan tâm” đến kế hoạch tấn công trên bộ của Israel, khẳng định đó là quyết định của Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Và sau khi chiến dịch tấn công thành phố Gaza nổ ra, Tổng thống Donald Trump cũng không đưa ra bình luận về hành động của Tel Aviv mà chỉ hướng sự chú ý về phía Hamas với tuyên bố cứng rắn cảnh báo Hamas không được đem con tin ra làm “lá chắn sống” và yêu cầu phải trả tự do cho toàn bộ con tin.

Trong chuyến thăm Israel vừa diễn ra, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng nhấn mạnh rằng “một tương lai tốt đẹp hơn cho Gaza sẽ không thể đạt được nếu Hamas chưa bị tiêu diệt”.

Tuy vậy, giới ngoại giao Israel cho rằng sự kiên nhẫn của Washington có thể sẽ đến lúc cạn. Thủ tướng Netanyahu từng thuyết phục Tổng thống Donald Trump rằng chiến dịch lần này sẽ là đòn cuối cùng đối với Hamas. Nhưng nếu kết quả không như dự tính, điều mà giới quan sát coi là khó tránh, Mỹ nhiều khả năng sẽ gây sức ép buộc Israel phải chấp nhận ngừng bắn. Trong kịch bản ấy, chiến dịch đang diễn ra không mang lại chiến thắng quân sự mà chỉ khiến tình hình nhân đạo ở Gaza thêm trầm trọng, còn Israel đứng trước nguy cơ bị cô lập sâu hơn trên trường quốc tế.

Cái giá của sự cứng rắn

Với Gaza, hai năm xung đột đã biến dải đất này thành đống hoang tàn, nơi hàng triệu người phải sống trong cảnh thiếu thốn, lo sợ. Với Israel, kéo dài xung đột không chỉ đặt gánh nặng kinh tế và an ninh lên xã hội, mà còn làm xói mòn uy tín quốc tế của quốc gia này.

Ở cấp độ toàn cầu, cáo buộc “diệt chủng” từ Liên Hợp Quốc, bất kể còn tranh cãi, vẫn có sức nặng pháp lý và đạo lý, khiến Israel ngày càng khó duy trì hình ảnh của một quốc gia hành động trong khuôn khổ luật pháp quốc tế. Điều này càng tạo thêm áp lực ngoại giao, kinh tế và pháp lý trong những tháng tới.

Việc Israel tiến hành tấn công trong khu dân cư dày đặc ở thành phố Gaza, dùng không kích, pháo binh và các loại vũ khí phá hủy lớn đe dọa mạng sống của hơn 600.000 dân thường vẫn đang ở lại đây. Nguồn: CNN

Trong bối cảnh hiện tại, lựa chọn quân sự dường như không mở ra lối thoát cho Israel. Hamas dù suy yếu nhưng chưa bị loại bỏ, trong khi cuộc chiến đã khiến dân thường Gaza chịu thiệt hại nặng nề. Sự chia rẽ trong nội bộ Israel, sự bất bình của các gia đình con tin, sức ép từ dư luận quốc tế và nguy cơ mất đi sự ủng hộ của Mỹ đặt chính phủ của Thủ tướng Netanyahu vào thế khó.

Thay vì mang lại “chiến thắng quyết định” như kỳ vọng, chiến dịch tấn công thành phố Gaza có nguy cơ làm gia tăng đau thương cho người dân Gaza, đồng thời đẩy Israel vào tình thế bị cô lập ngày càng sâu hơn. Đó là một kịch bản mà cả xã hội Israel lẫn cộng đồng quốc tế đều không mong muốn, nhưng lại đang trở thành hiện thực - nếu không có sự thay đổi căn bản trong tính toán chiến lược của Tel Aviv.

Hồng Nhung