Tổng thống Mỹ Trump sẽ trở thành tâm điểm của 'World Cup ngoại giao'

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Phu nhân Melania trong chuyến thăm Vương quốc Anh ngày 17/9. (Ảnh: Reuters)

"Chúng ta đang ở trong một vùng biển đầy biến động, thậm chí chưa từng được khám phá", Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres phát biểu ngày 16/9, trước khi diễn ra kỳ họp của tổ chức liên chính phủ gồm 193 thành viên, với các bài phát biểu của gần 150 nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu chính phủ hoặc bộ trưởng.

"Ranh giới địa - chính trị ngày càng mở rộng. Xung đột leo thang. Sự trừng phạt leo thang. Hành tinh của chúng ta đang nóng lên. Hợp tác quốc tế đang căng thẳng dưới những áp lực chưa từng thấy trong cuộc đời chúng ta”, ông phát biểu trước các phóng viên.

Tâm điểm của Đại hội đồng lần thứ 80 năm nay sẽ là Tổng thống Trump, người chủ trương cắt giảm đóng góp của Mỹ cho Liên Hợp Quốc, rút khỏi Hội đồng Nhân quyền, tiếp tục ngừng tài trợ cho cơ quan cứu trợ Palestine UNRWA và rút khỏi Tổ chức Văn hóa và Khoa học UNESCO. Ông cũng đã công bố kế hoạch rút khỏi Thỏa thuận khí hậu Paris và Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Ông Trump sẽ có bài phát biểu trước Đại hội đồng vào ngày 23/9, tức 8 tháng từ khi ông bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, đánh dấu bằng việc Mỹ giảm mạnh viện trợ nước ngoài, gây đảo lộn các hoạt động nhân đạo toàn cầu và đặt ra những câu hỏi về tương lai của Liên Hợp Quốc, khiến Tổng Thư ký Guterres buộc phải cắt giảm chi phí hoạt động của cả hệ thống.

"Ông ấy thích Đại hội đồng. Ông ấy thích sự chú ý của các nhà lãnh đạo khác. Tôi nghĩ ông ấy sẽ dùng cơ hội này để nhấn mạnh những thành tựu của mình và có lẽ một lần nữa khẳng định ông ấy xứng đáng với Giải Nobel Hòa bình", giám đốc Nhóm Khủng hoảng quốc tế Richard Gowan nhận xét về ông Trump.

Ông Trump cho rằng Liên Hợp Quốc có "tiềm năng to lớn" nhưng phải "hành động thống nhất". Ông vẫn giữ lập trường thận trọng về chủ nghĩa đa phương, cho rằng Liên Hợp Quốc không hỗ trợ ông trong nỗ lực làm trung gian hòa bình trong nhiều cuộc xung đột khác nhau.

"Liên Hợp Quốc có những nỗ lực rất mạnh mẽ trong việc hòa giải hòa bình... nhưng chúng ta không có ‘củ cà rốt’ và 'cây gậy'", ông Guterres nói.

Hội đồng Bảo an là cơ quan duy nhất của Liên Hợp Quốc có thể áp các biện pháp trừng phạt, nhưng đã rơi vào bế tắc trong các cuộc xung đột ở Dải Gaza và Ukraine vì hai thành viên thường trực là Mỹ và Nga có quyền phủ quyết.

"Mỹ có ‘củ cà rốt’ và ‘cây gậy’. Vì vậy, trong một số trường hợp, nếu có thể kết hợp cả hai, tôi nghĩ chúng ta có thể có một cách rất hiệu quả để đảm bảo ít nhất một số tiến trình hòa bình có thể dẫn đến kết quả thành công", ông Guterres nói.

Ông Guterres và ông Trump dự kiến sẽ gặp nhau chính thức vào tuần tới, lần đầu tiên kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1. Đó sẽ là một trong hơn 150 cuộc gặp song phương mà Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cho biết sẽ thực hiện, gọi tuần này là "World Cup ngoại giao".

Con voi khổng lồ

Kỳ họp diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến giữa Israel và lực lượng Hamas ở Dải Gaza sắp bước sang năm thứ hai, với tình hình khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng hơn.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu dự kiến sẽ có bài phát biểu trước Đại hội đồng vào ngày 26/9.

Đại sứ Israel tại Liên Hợp Quốc Danny Danon cho biết: "Chúng tôi sẽ nhắc nhở thế giới một lần nữa rằng cuộc chiến này sẽ không kết thúc khi với con tin bị bỏ lại ở Gaza".

Trước khi phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, các nhà lãnh đạo sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh do Pháp và Ả-rập Xê-út tổ chức vào ngày 22/9, nhằm tạo động lực hướng tới giải pháp hai nhà nước giữa Israel và Palestine.

Úc, Bỉ, Anh, Canada và Pháp cam kết sẽ chính thức công nhận nhà nước Palestine, dù một số nước đặt điều kiện.

Tổng thống Nhà nước Palestine Mahmoud Abbas sẽ không trực tiếp tham dự vì Mỹ không cấp visa. Ông dự kiến sẽ phát biểu qua video ngày 25/9.

"Palestine sẽ là con voi khổng lồ trong kỳ họp này của Đại hội đồng", Đặc phái viên Palestine tại Liên Hợp Quốc Riyad Mansour cho biết.

Một cuộc xung đột khác cũng sẽ là tâm điểm của chương trình nghị sự, nhưng có thể sẽ không có nhiều thay đổi. Đó là cuộc xung đột kéo dài hơn 3 năm giữa Nga và Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ có bài phát biểu tại Đại hội đồng. Tổng thống Nga Vladimir Putin thường không tham dự kỳ họp thường niên của Liên Hợp Quốc.

Kỳ họp cũng có những hoạt động ngoại giao về chương trình hạt nhân của Iran.

Bình Giang